Bewoners rond het stuwmeer werden eind april plotseling opgeschrikt door allerlei alarmerende berichten over de aanwezigheid van cyanide in het meer. Dorpen rond het meer waren in rep en roer. Bewoners durfden nauwelijks nog water te drinken. Aanleiding was het gerucht over een omgeslagen korjaal met zakken cyanide aan boord. Maar, die geruchten zijn geruchten gebleven. Vraag is, was er nu wel of geen cyanide in het stuwmeer water?
Ophef was curieus en hypocriet
De cyanide wordt in de kleinschalige goudwinning gebruikt, vooral door Chinezen. Het is zeer waarschijnlijk zo, dat zich altijd cyanide – en kwik – in het stuwmeer heeft gevonden, gelet op goudwinningsactiviteiten rond het meer. De ophef in april en mei was dan ook curieus en hypocriet te noemen.
De drie gewraakte monsters
Het NIMOS (Nationaal Instituut voor Milieu en Ontwikkeling in Suriname) had op 28 april, in samenwerking met de Commissie Ordening Goudsector, bemonstering van het water gedaan nabij Tubuka Mauw – waar aan goudwinning wordt gedaan -, aan het Stuwmeer. De monsters werden geanalyseerd in het laboratorium Filab Suriname. In totaal werden drie monsters genomen, waarbij in twee monsters cyanide werd aangetroffen. De ‘Total Cyanide’, alle vormen van cyanide, waarden in de twee monsters waren respectievelijk 334.02 mg/l of 334020 ppb en 421.42 ml of 421420 ppb. Ter vergelijking, het US Environmental Protection Agency, heeft een ‘drinking water standard for cyanide’ vastgesteld op 0.2 mg/L en de World Health Organization (WHO) een standaard van 0.07 mg/L. Niet vaak genoeg moet benadrukt worden, dat de monsters waren genomen vlakbij een locatie waar goud werd gewonnen. Niet vreemd, dus dat er in het water cyanide werd geconsteerd.
Gebruik cyanide stopgezet…
De regering maakte vervolgens op 18 mei bekend, dat het gebruik van cyanide voor kleinschalige goudmijnbouw werd stopgezet. Er waren monsters getrokken van het water in het stuwmeer. Minister Marciano Dasai van Ruimtelijke Ordening en Milieu (ROM) gaf destijds aan, dat deze ‘Total Cyanide’ waarden 1.600 maal hoger waren dan de internationaal vastgestelde normen voor drinkwater.
Dat cyanide werd en waarschijnlijk nog steeds wordt gebruikt bij de winning van goud is opmerkelijk, daar deze stof op de negatieve importlijst staat. Om dit middel in te voeren is een vergunning van het ministerie van Economische Zaken, Ondernemerschap en Technologische Innovatie vereist. Tot nog toe zijn er uitsluitend vergunningen aan Newmont Suriname en Rosebel Gold Mines NV verstrekt. Het schort dus duidelijk aan controle, daar kennelijk cyanide ongehinderd het land binnen kan komen.
Tijdens een regeringspersconferentie rond 26 mei werd lang stil gestaan bij cyanide. Ruim twee weken eerder zou een boot met een lading cyanide zijn omgekanteld. Later werden op een landingsplaats te Brownsweg enkele tonnen calciumoxide ontdekt. Sommige zakken – elk met een gewicht van 1.250 kilogram – waren gescheurd en de inhoud, een dik witte poeder, was op de grond terechtgekomen slechts enkele meters van het stuwmeer. Die hoeveelheid calciumoxide is op een moment met trucks afgevoerd naar een onbekende locatie. In dezelfde periode meldden bewoners veel gevallen van ziekte, huisdieren die waren gestorven en groenig water uit de kraan. Maar, geen van de ziekten en dode huisdieren konden met bewijzen worden gekoppeld aan cyanide in het stuwmeerwater. Mensen reageerden emotioneel en niet gebaseerd op feiten. Alles wat niet ‘normaal’ was werd in verband gebracht met cyanide. Het ontbrak aan efficiënte voorlichting vanuit de overheid.
“Geen cyanide in water van stuwmeer”
In De Nationale Assemblee werd echter door de regering verklaard, dat er geen cyanide in het stuwmeer is – behalve bij de goudwinning te Tubuka Mauw – en dat het water van Brokopondo veilig en schoon is. Maar, Assembleeleden van zowel de coalitie als de oppositie, hebben die verklaring van de regering fel bekritiseerd: de regering was ongeloofwaardig en moet beter huiswerk gaan maken, aldus de politici.
“Onterecht een heisa”
Als klap op de vuurpijl kwam minister David Abiamofo van Natuurlijke Hulpbronnen op 14 juni met de mededeling, dat de hele kwestie van vervuild water in het stuwmeer fake news was. Uit onderzoek van de Surinaamsche Waterleiding Maatschappij (SWM) en een Belgisch bedrijf zou zijn gebleken, dat er niks aan de hand is met het water. De bewindsman stelde in De Nationale Assemblee, dat onterecht een heisa is gemaakt van deze kwestie.
Bang
BEP-fractieleider Ronny Asabina zei dat mensen uit Brokopondo bang zijn het water te drinken. Ook al zei de regering dat het water veilig is, de bewoners vertrouwden het niet.
“Wie denkt men voor de gek te houden”
NDP-fractieleider Rabin Parmessar was scherp in een reactie in de richting van minister Marciano Dasai: “Na bijna een maand komt de minister met een verklaring dat deze onderzoeken in de goudmijnen zijn uitgevoerd. Belachelijker kan het niet, voorzitter. Wie denkt men voor de gek te houden?”.
Abiamofo gaf schoorvoetend toe dat er in de communicatie fouten waren gemaakt. Er was een misverstand tussen de Commissie Ordening Goudsector en het NIMOS. Hierdoor was, aldus de minister, verkeerde informatie doorgegeven, er meteen aan toevoegend dat die informatie al twee keer was gecorrigeerd.
Inmiddels zijn we over een paar dagen in 2024 en het is al maanden stil rond de aanwezigheid van cyanide in het stuwmeer. Ook het Openbaar Ministerie (OM) doet er het zwijgen toe. De redactie van Dagblad Suriname heeft diverse malen het OM benaderd met vragen zoals of er aanhoudingen zijn verricht en of er ergens op een goudveld cyanide in beslag is genomen.
“Pappen en nathouden”
Het lijkt onwaarschijnlijk, ook vandaag de dag, dat er zich geen cyanide in het stuwmeer bevindt. Deze stof wordt waarschijnlijk nog steeds door goudzoekers gebruikt in het winningsproces van goud. Van enige actie vanuit overheidsdiensten om cyanide op te sporen en in beslag te nemen, is niets gebleken. Het heeft weer veel weg – net als in de kwestie rond scalians – van een zwak beleid van pappen en nathouden.
{K
