Op 20 december 2023 vindt de laatste uitspraak plaats van de rechter in de zaak van de moorden op 15 personen die op 8 december 1982 zijn gepleegd. Na 41 jaar zal dit hoofdstuk eindelijk zijn afgesloten en begint dan een ander hoofdstuk. Wat is gebeurd, zal altijd herdacht worden, omdat politieke intimidatie en moorden nog steeds in de wereld plaatsvinden.
Nog steeds is het zo, dat bepaalde mensen die de moorden hebben goedgepraat, weigeren om de namen van de slachtoffers in de mond te nemen. Dat gebeurt bijvoorbeeld wanneer programmamakers op de radio moeten aangeven dat een familielid van een slachtoffer ergens een toespraak heeft gehouden. Dat zeggen ze dat ‘iemand’ van degene die heeft gesproken, ‘omgekomen’ is op 8 december 1982. Het stigmatiseren van de vermoorde personen heeft actief plaatsgevonden rond deze tijd en toen de zittingen van de strafzaak waren en vooral de radiotak van de NDP heeft zich daaraan schuldig gemaakt. Het goedpraten van de moorden is gedaan uit een stuk overtuiging en men kan het niet gemakkelijk los kunnen laten.
In elk geval zal de herdenking van de moorden dit jaar voor het laatst zijn zonder nog een definitieve uitspraak.
We hebben eerder aangegeven dat de herdenking naar een ander moment moet, het heeft geen zin om er een rouwzitting van te maken, omdat het om een openbare zaak gaat. Men moet bijvoorbeeld nu meer gaan vertellen wie de personen waren die zijn vermoord en wat hun verworvenheden zijn geweest in hun meestal korte leven, het leven dat gekortwiekt is door de militaire machthebbers in 1982.
Wij zullen de namen blijven herhalen, omdat het zomaar weer kan verkeren in Suriname. In Suriname hebben we na de decembermoorden een burgeroorlog gehad. Het heeft gezorgd voor een stuk verruwing van de samenleving. Ook in de politiek zien we in Suriname zeer gevaarlijke tendensen en zijn er elementen die betrokken waren in de burgeroorlog, nu actief in de politiek. Hier en daar heeft men met dubieuze zijn blazoen willen oppoetsen, maar zoden aan de dijk heeft het niet gelegd. Het is de Surinaamse verkiezingsautoriteiten bijvoorbeeld aangeraden om het verkiezingsproces zodanig aan te sturen dat er geen geweld plaatsvindt.
Na de uitspraak van de rechter moet het proces van verzoening en heling plaatsvinden. De vraag zal altijd beantwoord moeten worden waarvoor de 15 burgers hun leven hebben gegeven. Wat heeft hun offer voor Suriname betekend? Uit de getuigenissen van familieleden en vrienden valt af te leiden, dat sommigen wisten dat ze gevaar tegen hun leven liepen, maar ze hebben zich niet laten leiden door angst. Ze hebben niet ervoor gekozen om zich neer te leggen bij terreur en om weg te lopen. Het zijn moedige vaders en ooms geweest waarop het nageslacht wel trots mag zijn.
De rechtszaak van de Decembermoorden begon in 2007 in een proces voor de Surinaamse Krijgsraad. Inmiddels is dat 16 jaar geleden. Op 29 november 2019 werd de hoofdverdachte, de toenmalige legerleider, tot 20 jaar gevangenisstraf veroordeeld. Nog zes andere verdachten werden tot straffen van 10 of 15 jaar veroordeeld. Tegen geen van de veroordeelden werd een arrestatiebevel uitgevaardigd. Majoor (en ex-sergeant) Roy Horb, aanvankelijk een medestander van Bouterse en tweede man van het Militair Gezag, kwam kort na de moorden te overlijden en de lezing dat dit zelfdoding betrof is in twijfel getrokken.
In maart 2021 werd bekendgemaakt dat de Surinaamse Krijgsraad alsnog wil overgaan tot de inhoudelijke behandeling van het verzet van de hoofdverdachte tegen zijn eerdere veroordeling na alle bezwaren van diens advocaat te hebben verworpen. Op 29 juli 2022 is de zaak opnieuw in behandeling genomen. Naast de hoofdverdachte stelden nog vier van de zes medeverdachten appel in. Het OM tekende mede-appel aan, omdat de Krijgsraad een lagere straf had opgelegd dan geëist was. Twee medeveroordeelden zijn nooit verschenen en bij verstek veroordeeld. Vermoed wordt dat zij zich in Nederland ophouden.
De 15 helden die we op en rond 8 december herdenken, bestonden uit 4 advocaten: John Baboeram (36), Eddy Hoost (48), Harold Riedewald (49) en Kenneth Gonçalves (42). De laatste was ook president van de Orde van Advocaten. Verder werden 5 journalisten en mediapersoonlijkheden vermoord: Bram Behr (31), Lesley Rahman (28), Frank Wijngaarde (43), Jozef Slagveer (42) en André Kamperveen (58). Laatstgenoemde was ook voormalig minister van Jeugdzaken, Sport en Cultuur en op het moment van zijn moord vicepresident van de FIFA. Ook 2 militairen werden vermoord: Soerinder Rambocus (29) en Jiwansingh Sheombar (25). Verder behoorde tot de groep 2 wetenschappers: Gerard Leckie (39; psycholoog en decaan van de Economische Faculteit) en Sugrim Oemrawsingh (42), wis- en natuurkundige. Een tweelingbroer van laatstgenoemde, Baal Oemrawsingh, werd dood en met een zwaar bebloed lichaam gevonden na de couppoging van maart 1982. Hij was een docent aan de Medische Faculteit. Verder werd 1 vakbondsleider vermoord: Cyrill Daal (46), voorzitter van de Moederbond (op dat moment de grootste vakbond van Suriname). ook een ondernemer verloor het leven: Robby Sohansingh (37).
Omdat we zo vlak na de Srefidensi herdenking deze herdenking hebben wensen wij ten slotte een ding te benadrukken over de natievorming: om Suriname vrij te krijgen heeft het bloed op de Surinaamse bodem gevloeid van verschillende groepen in Suriname. Men heeft hun leven op het spel gezet voor het land dat door hun voorouders tot hun vaderland zijn gemaakt. Dat moet heel duidelijk zijn voor iedereen.
