Het Hooggerechtshof van de Verenigde Naties heeft Venezuela vrijdag bevolen geen enkele actie te ondernemen die de controle van Guyana over een betwist gebied zou veranderen, maar verbood het land niet specifiek om zondag een referendum te houden over de toekomst van het gebied.
Guyana had het Internationale Gerechtshof te Den Haag gevraagd het geplande referendum stop te zetten. Het gerechtelijk bevel verwees niet naar de stemming, maar oordeelde dat Venezuela “zich moet onthouden van enige actie die de huidige situatie zou veranderen” in de betwiste Essequibo-regio, die ongeveer tweederde van Guyana uitmaakt.
De juridisch bindende uitspraak blijft van kracht totdat een door Guyana aangespannen zaak tegen Venezuela over de toekomst van de regio door de rechtbank wordt behandeld.
Hoewel het bevel zelf het referendum niet vermeldde, verwees de president van de rechtbank, Joan E. Donoghue, er wel naar toen zij de redenen voor het bevel uiteenzette. Ze zei dat “de bereidheid van Venezuela om op elk moment na het referendum actie te ondernemen met betrekking tot het gebied dat in deze procedure in geschil is” aantoonde dat er “een reëel en onmiddellijk risico bestaat op onherstelbare afbreuk aan Guyana’s plausibele recht voordat de rechtbank zijn definitieve uitspraak doet.”
Tijdens hoorzittingen in november zeiden advocaten van Guyana dat de stemming bedoeld is om de weg vrij te maken voor de annexatie door Venezuela van de Essequibo – een gebied groter dan Griekenland dat rijk is aan olie en mineralen. Zij riepen het Gerechtshof op om het referendum in zijn huidige vorm stop te zetten.
Maar de Venezolaanse vicepresidente Delcy Rodríguez zei uitdagend tegen de rechtbank: “Niets zal verhinderen dat het voor 3 december geplande referendum wordt gehouden.”
Venezuela heeft Essequibo altijd als zijn eigen regio beschouwd, omdat de regio tijdens de Spaanse koloniale periode binnen zijn grenzen lag, en het land heeft lange tijd de grens betwist die werd vastgesteld door internationale arbiters in 1899, toen Guyana nog een Britse kolonie was.
President Nicolás Maduro en zijn bondgenoten moedigen de kiezers aan om “ja” te antwoorden op alle vragen van het referendum van zondag, waarvan er één voorstelt om een Venezolaanse staat te creëren op het grondgebied van Essequibo en het Venezolaanse staatsburgerschap te verlenen aan de huidige en toekomstige inwoners van het gebied.
Na jaren van vruchteloze bemiddeling stapte Guyana in 2018 naar het Internationaal Gerechtshof en vroeg rechters om te oordelen dat het grensbesluit uit 1899 geldig en bindend was. Venezuela stelt dat een overeenkomst uit 1966 om het geschil op te lossen de oorspronkelijke arbitrage feitelijk teniet deed.
De rechtbank heeft geoordeeld dat de zaak ontvankelijk is en dat zij jurisdictie heeft, maar dat het naar verwachting jaren zal duren voordat tot een definitief besluit komt. Guyana wil intussen het referendum in zijn huidige vorm stopzetten.
“De hier gevraagde collectieve beslissing omvat niets minder dan de annexatie van het in deze zaak betwiste gebied. Dit is een schoolvoorbeeld van annexatie”, zei Paul Reichler, een Amerikaanse advocaat die Guyana vertegenwoordigt, vorige maand tegen de rechters tijdens de hoorzittingen.
