Door de bank genomen is er niet met enthousiasme gereageerd op de jaarrede die de president enkele dagen terug heeft voorgelezen in De Nationale Assemblee. Als we kijken naar de streefcijfers van de president met betrekking tot de prijzen van levensonderhoud, dan moeten we toch stellen dat de harde tijden voor de Surinamer nog lang niet voorbij zijn in 2024. Als er een inflatie is van enkele procenten, dan is er al een behoorlijke heibel in landen met een sterke democratische cultuur. Dan is er maatschappelijke onrust.
Onze regering voorspelt een teruggang van de inflatie maar die zal waarschijnlijk liggen rond een dikke 30%. En dat dan weer achtereenvolgens een aantal jaren. Suriname blijft waarschijnlijk regionaal behoren tot de landen die het nog steeds moeilijk gaan hebben om te eten en te drinken…en te tanken. Dat zal dus ertoe leiden dat de trek die al begonnen is naar het buitenland, voortgezet zal worden.
Voor ons zijn in de jaarrede van belang de structurele oplossingen voor de structurele problemen. We kijken in de eerste plaats naar de plannen, naar de diversificatie van de economie, de steun aan de micro-ondernemingen, naar voorspellingen voor banengroei en naar groei van de belastinginkomsten die komen uit delen van de economie die nog niet bijdragen. We kijken ook of we plannen vinden om de informele economie terug te dringen, want dat is een ongezonde zaak. We kijken in de jaarrede ook of er plannen zijn om waardeketens te ontwikkelen, want de VN wil ons daarbij helpen maar er zijn mensen die profiteren van de export van rondhout. We kijken dus naar interessante cijfers in de jaarrede vandaag.
De president had het over successen in de agrarische sectoren, maar die heeft hij niet concreet benoemd, want hij had aantal bedrijven, procenten van uitbreidingen en aantal nieuwe banen moeten noemen. De president had het ook over de herordeningen van de goud- en houtsectoren, ook zonder te noemen wat precies is geordend en wat het heeft opgebracht aan extra inkomsten, sociale vooruitgang van de mensen en hun gezinnen en bescherming van het milieu.
De president gaf aan dat de BTW-wet zal worden gemonitord, zonder te vertellen wat de extra inkomsten zijn geweest en het effect op de inflatie. Het beeld van het effect is dus nog niet duidelijk. Opvallend is dat de president ook geen mededelingen heeft gedaan van zijn plannen om het overheidsapparaat te saneren: het public sector reform programma.
In de jaarrede is een aantal ondersteuningsfondsen genoemd: het Agrarisch Kredietfonds, Fonds voor Micro, Kleine en Middelgrote Ondernemingen, Productie Krediet Fonds. Hoeveel middelen zijn uitgezet, hoeveel microbedrijven in nood zijn geholpen en was dat in de duurzame sectoren? Hoeveel banen zijn geschapen of beschermd en wat is de kwaliteit van de banen? Naar deze informatie moeten we gissen.
De jaarrede is, op een van de weinige plekken, heel concreet over de omvang van de volgende IMF-lening en dat is wel geen goed nieuws voor een land dat nu tot de meest met schulden beladen landen in de regio behoort. Concreet was ook, en dat is goed nieuws, dat de overgenomen schuld van USD 4 miljard, terug is gebracht naar USD 3,1 miljard. Ook dat er mogelijk een schuldherschikking met China plaatsvindt. De president heeft geen maatregelen aangekondigd om de corruptie bij de douane, een kankergezwel binnen het verzwakt staatsbestel, te bestrijden.
Er is gesteld dat we internationaal weer meetellen, maar dat is altijd zo geweest. We zijn nooit een pariastaat geweest, ook niet in de periode 2010-2020. Concreet is de mededeling van de bouw van de brug in 2024. Maar dan weer: wat is het effect op het BBP en de werkgelegenheid? We doen een heleboel zonder te letten op de daadwerkelijke change waarvoor we het eigenlijk alleen maar doen. In het eerste kwartaal wordt een aanlegsteiger aan de Surinaamse zijde bij de oversteek naar Frans-Guyana /Frankrijk, gerealiseerd. Ook hier staan de cijfers er niet bij. Concreet zijn dan weer de aankondiging van dienstreizen: handelsmissies naar de Dominicaanse Republiek, Panama, de VS, zonder dat ooit verteld is wat deze missies in het verleden opleverden aan extra business, werkgelegenheid en inkomsten.
Opmerkelijk is de mededeling dat na 40 jaar de U.S. Agency for International Development weer in Suriname aanwezig is om Amerikaanse investeerders naar Suriname te halen. Deze agency moet de drempels die Surinamers opwerpen voor investeringen moeten slopen. Moeilijk wordt het grillige politieke klimaat in Suriname dat verschilt van de regio en meer doet denken aan de Afrikaanse Sub-Saharaanse regio en bij tijd en wijle Zuid-Oost Azië. Er komt een ambassade in Zwitserland, die bemand moet worden met materiedeskundigen die het land bij de verschillende VN-organisaties kunnen vertegenwoordigen.
De aanpak van corruptie zal prioriteit krijgen, met name naar ambtelijke corruptie en corruptie binnen het bestuur zal aandacht krijgen, maar die aandacht bestaat al 30 jaar. We willen concrete projecten en programma’s horen met targets: die zijn er niet. Het is opvallend: deze regering wordt pas concreet als het voordeel oplevert voor de politieke partij(en). Bijvoorbeeld wanneer een persoon in een bepaalde functie zal worden benoemd (vb. Kinderombudsman/vrouw) of dienstreizen zullen worden uitgevoerd. In 2024 zullen Operatie ‘Granmati’ plaatsvinden in het kader van haar civiele militaire relaties. We denken dat militairen dan medische diensten zullen leveren in het binnenland, kinderen naar school zullen vervoeren via de rivier en wegen en bruggen zullen herstellen en bouwen.
En uiteraard… we gissen omdat de pres weer in algemene niet verifieerbare termen heeft gesproken. Over de ‘healthy lifestyle’ was de jaarrede 0.0% concreet. Concreet was de verantwoording over de ISDB project: 3 praktijkcentra (aantal leerlingen onbekend), 2 schoolcampussen met 1140 studenten en huisvesting voor 500 studenten. Dat is concreet en mooi nieuws, maar zeer schaars in de jaarrede. Zo wordt genoemd een ‘brodenproject’: hoeveel broden zijn aangeboden aan hoeveel kinderen? Mooi is het volgende cijfer: tariefsverhoging bosbouwheffingen, resultaat: verhoging inkomsten met 170%. Ook een goede passage: de steun voor Sociale Woningbouw is het bedrag opgetrokken van SRD 30.000 naar SRD 54.000. In 2023 zijn meer dan 150 gezinnen geholpen. Te Koela komen er 93 wooneenheden vrij, in Wanica 1.300 kavels. Middels het SAMAP-project, meer dan 400 boeren geholpen, maar het resultaat is onbekend. Al met al had de jaarrede veel concreter kunnen zijn met meer cijfers. Nu is het weer een algemeen gepraat gebleven en niet verifieerbaar: de data zijn niet gevraagd en/of niet aangeleverd en/of genegeerd en/of niet beschikbaar. En dat is alles is geen teken van goed bestuur en goede begeleiding van het bestuur.
