Het was op 2 augustus 2023 precies 3 maanden geleden dat inheemsen in het Pikin Saron-gebied door frustraties en wanhoop waren gedwongen zich te uiten tegen de uitgiftes van hout- en goudconcessies door de regering en de beperking van hun bewegingsvrijheid in hun eigen gebied. Met als gevolg de dood van Ivanildo Dijksteel en Martinus Wolfjager.
Op deze dag werd daarom een petitie ingediend bij De Nationale Assemblee, door families van de slachtoffers, inheemsen en bezorgde burgers in Suriname. De petitie werd in ontvangst genomen door parlementsvoorzitter Marinus Bee. In de petitie zijn 4 eisen opgesomd. Een van de eisen is dat het Kalina- en Lokono-vonnis nog in 2023 wordt uitgevoerd en dat de vijf heren die drie maanden geleden zijn ingesloten conform de regels van de mensenrechten worden behandeld.
Op woensdag 2 augustus is ook het gerechtelijk vooronderzoek (GVO), dat door het Openbaar Ministerie (OM) is gevorderd rond strafbare feiten die zijn gepleegd op 2 mei te Pikin Saron, geopend door de rechter-commissaris. Op deze dag werden de vijf verdachten voorgeleid. Momenteel zitten ze nog in voorlopige hechtenis. Ze zullen, net als de getuigen die door het Openbaar Ministerie zijn opgegeven, door de rechter-commissaris worden gehoord. Op welke dagen en tijdstippen moet nog worden bepaald.
Vraagtekens rechtsproces
De inheemse activiste Audrey Christiaan zegt in een gesprek met Dagblad Suriname, dat er vraagtekens worden geplaatst bij het rechtsproces. “Wij zeggen dat de inheemse mannen bij het optreden te Pikin Saron zijn geëxecuteerd. Er is iets daar gebeurd, maar dat is geen reden geweest om ze dood te schieten, want ze hebben niemand doodgeschoten. Tijdens een eerdere persconferentie, voordat de mannen werden begraven, werd gevraagd naar een obductierapport en een onafhankelijk onderzoek. Maar, dat is tot nu toe niet gehonoreerd door het Openbaar Ministerie, vandaar de twijfels. Moeten wij nog geloof hebben in onze rechterlijke macht?”
De activiste geeft aan, dat zij nog met twijfels zitten, omdat zij tot nu geen antwoord hebben gehad van het Openbaar Ministerie. “Het OM heeft aangegeven dat OPZ (Onderzoek Personeels Zaken) het onderzoek moet doen. Maar we willen OPZ niet hebben, omdat zij niet de bekwaamheid heeft om een onafhankelijk onderzoek te doen. Er werd gezegd dat de staat niet de deskundigheid heeft om een pathologisch forensisch onderzoek te doen. Vanuit Inheems Collectief Suriname is er toen contact gemaakt met de Nederlandse ambassade of ze ons daarbij zouden kunnen bijstaan. Ze hebben positief gereageerd en het is verder doorgeleid. Maar, tot nu toe is er ook geen antwoord daarop gegeven. De regering van Suriname zou een verzoek moeten richten aan de Nederlandse regering. Dat is tot nu toe niet gebeurd.”
Geen gewone eruptie of vandalisme
Christiaan stelt, dat dit niet in het licht geplaatst moet worden van een gewone eruptie of vandalisme. Volgens haar heeft dit allemaal te maken met de grondenrechten. “De grondenrechten waar we vanaf de onafhankelijkheid aandacht voor vragen. De staat is tenslotte veroordeeld om wetgeving te maken, die moet resulteren in orde en regelgeving tussen de dorpsbewoners en de ondernemers. 2 mei zou helemaal niet hoeven te gebeuren, als dat al in orde was gemaakt. We zeggen daarom bewust, dat de ondernemers wel de rechten hebben, ze worden wel beschermd, maar niet de inheemsen.”
Volgens Christiaan zijn er verschillende oorzaken die geleid hebben tot de uitbarsting op 2 mei. “Er zijn vele plekken in het binnenland waar er staat ‘verboden toegang’, terwijl het vrij toegankelijk was. Het was inheems gebied en nu staat er verboden te jagen en verboden te vissen. De concessies worden gewoon uitgegeven in de gebieden van de inheemsen. De Nederlandse militairen waren toen ook in dat gebied, waardoor de toegang werd verhinderd. Ook wordt er met kwik en cyanide in het gebied gewerkt. Verder hebben dorpsbewoners aangegeven, dat Grassalco onder het beheer ligt van leden van het Jungle Commando. En Grassalco ligt in het gebied van Pikin Saron.”
Christiaan geeft ook aan, dat de mensen dagelijks de houttrucks voorbij zien gaan en totaal geen uitweg hebben. “De regering maakt geen aanstalten om de collectieve wetgeving in orde te maken. Er wordt geen quorum verleend in het parlement. We vragen ons af of de regering de inheemsen wel wil beschermen. De parlementariërs in het bijzonder, die ook een taak hebben om ervoor te zorgen dat iedere burger zich veilig en beschermd voelt. De regering heeft de taak op zich genomen, dat geeft zij ook aan in de verschillende conferenties die gevoerd worden op dat niveau, qua mensenrechten, bescherming en veiligheid van het land. Maar, wanneer we kijken naar de handelingen, dan zien we dat het niet tot uitvoering komt. Het blijft zoals het is, omdat er daar grote belangen zijn van concessiehouders. Veelal is het gerelateerd aan mensen die zelf in de regering zitten. Dit alles zorgt ervoor dat de zaak wordt vertraagd en er geen vorderingen worden gemaakt.”
Inheemse Dag geen dag om gevierd te worden
De activiste zegt daarom dat de Inheemse Dag geen dag is die gevierd moet worden. Zij stelt, dat het gebeuren op 2 mei het gevolg is geweest van handelingen van de overheid die het heeft nagelaten om wetgeving in orde te maken, die ervoor zou moeten zorgen dat er orde en rust komt in het gebied. “Wij vragen van de overheid om het zo gauw als mogelijk in orde te maken, zodat er toch wel rust teruggekeerd in de verschillende inheemse gebieden. En dat we conflicten kunnen voorkomen in de toekomst. We moeten leren van de geschiedenis. Denk aan de binnenlandse oorlog, dat soort toestanden willen we niet meer hebben. Maar, wanneer mensen honger lijden, wanneer ze zien wat er allemaal gebeurd. Dat er economische winsten worden gehaald uit hun gebieden en zij honger blijven lijden. Dat zij niet eens kunnen gaan vissen of jagen, kun je ze niet meer in bedwang houden. De staat moet daarmee rekening houden. Ze moet ervoor zorgen dat dat stukje geregeld is, zodat iedereen zijn brood op de juiste manier kan verdienen.”
Vrijlating van de 5 mannenChristiaan geeft tot slot aan, dat zij ook eisen dat de 5 mannen worden vrijgelaten. “Ik weet dat de regering gaat zeggen dat het niet haar taak is. Dat het Openbaar Ministerie daarmee belast is en dat zij zich niet kan gaan bemoeien met een lopende zaak. Maar, het heeft wel te maken met Suriname in zijn totaliteit. Het heeft te maken met het feit dat de overheid heeft nagelaten om wetgeving te maken die voor orde en rust moet zorgen. De overheid is in deze te verwijten. Laat de boodschap op de Dag der Inheemsen zijn: ‘Wij laten deze jongens vrij’. En dan zullen we verder praten over de collectieve rechten van de inheemsen en tribalen”, aldus Christiaan.
SK
