Er is een heel gedurfde uitspraak gedaan door het Constitutioneel Hof over de Amnestiewet die samenging met het Vredesakkoord dat gesloten werd aan het einde van de Binnenlandse Oorlog. Het gaat hier om de Amnestiewet 1989, waarschijnlijk ook gericht op de daden die begaan waren in de militaire periode.
De Amnestiewet is in een openbare zitting in strijd verklaard met de Grondwet, het Inter-Amerikaans (OAS) Verdrag voor de Rechten van de Mens en het Internationaal Verdrag inzake Burger en Politieke Rechten (BUPO-Verdrag). Toen het bericht werd gelanceerd van de uitspraak van het Hof, speelde de vraag of de strafbaarheid en de strafbare feiten niet waren verjaard. Nu blijkt dat volgens het internationaal recht, mensenrechtenschendingen niet onderhevig zijn aan verjaring. Het Hof heeft alleen getoetst of de wet in strijd is met verdragen of niet. Als de wet in strijd is, dan is ze nietig. Daaruit kan geen kracht worden ontleend en behoort het geen consequenties te hebben. Er is een verwachting te distilleren uit de uitspraak van het Hof, dat de Staat onderzoek zal plegen naar mensenrechtenschendingen tijdens de Binnenlandse Oorlog. Met de Staat wordt bedoeld het Openbaar Ministerie. Dat is zo een beetje het geval geweest met de 8 Decembermoorden. De Staat nam geen initiatieven en toen hebben nabestaanden de verjaring van de strafbare feiten gestuit. Toen hebben de nabestaanden in de periode 2005-2010 een verzoek gedaan voor de vervolging van de vermeende daders.
Ook nu kunnen nabestaanden, maar ook mensenrechtenorganisaties een verzoek doen aan het Hof van Justitie. Het Vredesakkoord van Kourou is een vredesovereenkomst getekend op 21 juli 1989 door de regering van Suriname en het Junglecommando van Ronnie Brunswijk. Het had als doel een einde te maken aan de Binnenlandse Oorlog en de vluchtelingen in Frans Guyana in staat te stellen weer naar huis terug te keren. De onderhandelingen begonnen in 1988 tussen de nieuwe democratisch gekozen regering (met de coalitie Nieuw Front) en het ‘Surinaamse Bevrijdingsleger’. Een compromis werd uiteindelijk bereikt en op 21 juli 1989 werd er in Kourou in het naburige Frans-Guyana een akkoord getekend. Het akkoord van Kourou behelsde onder andere amnestie voor alle strijders. Na het tekenen van het akkoord vonden echter acties van een groep inheemsen plaats die vaak de Tucajana Amazones genoemd worden. De organisatie slaagde erin hele delen van West-Suriname onder controle te krijgen en droeg in belangrijke mate bij tot het ondermijnen van het akkoord van Kourou. De Telefooncoup van 1990 die Desi Bouterse weer aan de macht bracht, verhinderde de inwerkingtreding van het akkoord volledig, totdat het land in 1992 weer een democratische regering kreeg. In 1992 werd de Amnestiewet van kracht nadat het Vredesverdrag was getekend.
De amnestie die onderdeel was van het Vredesakkoord betrof een aantal strafbare feiten gepleegd door de strijders en de troepenleiders. Het gaat concreet om strafbare feiten dus schendingen van het Wetboek van Strafrecht gepleegd tussen 1 januari 1985 en 20 augustus 1992. Het gaat om strafbare handelingen tijdens de Binnenlandse Oorlog. Opmerkelijk is wel dat de mensenrechtenschendingen van Moiwana, waarvoor het OM getuigen heeft opgeroepen hun verhaal te doen naar aanleiding van het Saamaka Vonnis van het Inter-Amerikaans Hof Rechten van de Mens, niet vielen onder de amnestiewet. Het Jungle Commando stond onder leiding van Ronnie Brunswijk die nu al enige tijd DNA-lid was en nu vp van het land.
Een belangrijke gevolg van de uitspraak van het Hof is dat degenen die de strafbare feiten hebben gepleegd, nu wel vervolgd kunnen worden, wanneer de feiten misdrijven tegen de menselijkheid, oorlogsmisdrijven of genocide inhouden.
Het gevolg van de uitspraak van het Hof is, dat het Openbaar Ministerie de plegers van misdaden tegen de menselijkheid kunnen vervolgen. Het gaat bijvoorbeeld om mensen die zijn vermoord in deze periode. De feiten zijn mogelijk gepleegd door strijders van Jungle Commando, door eenheden van het leger of de gewapende groepen zoals de Tucajana die ontstonden na ondertekening van het vredesakkoord. Het wordt een mooie, maar behoorlijke uitdaging voor het Openbaar Ministerie om de lijst van daders samen te stellen en om vast te stellen welke van de daden misdrijven tegen de menselijkheid inhouden of oorlogsmisdrijven of genocide. Dat wordt een immense taak en het kan zorgen voor onrust in de Surinaamse samenleving. Het zou zelfs de rust in de Surinaamse samenleving kunnen verstoren, maar we kunnen ons vinden in het vonnis van het Hof.
Deze zaak kan proporties gaan aannemen van de Decembermoorden. De jonge republiek Suriname, die een jonge democratie is met een trauma, na nagenoeg afronding van de Decembermoordenzaak, staat op een punt van een verdere volwassenwording. De cruciale rechterlijke autoriteiten hebben een toets doorstaan in de Decembermoordenzaak, op een wijze in de kleine samenleving waarvoor alleen respect moet zijn. Nu komt er een andere megazaak op haar bord en het een en ander zal een politieke staart hebben.
Het vervolgingsapparaat moet de nodige faciliteiten krijgen en ook de nodige bescherming en versterkingen. Ten slotte, een belangrijke hoofddader die op de lijst kan komen te staan is Ronnie Brunswijk. Dat zal voor de nodige strubbelingen in het land zorgen. Maar, Suriname moet deze ontgroening en weg van volwassenwording doorstaan. Deze zaak zal een test zijn voor de natievorming in Suriname. Daarna zal in Suriname de ingrediënten meer aanwezig zijn om op basis van integriteit en discipline een degelijk bestuur op te zetten. Nu is het wel verwerpelijk hoe jonge DNA-leden voor de verkeerde belangen kiezen en als corrupt kunnen worden bestempeld.
