In Suriname hebben we enkele dagen terug een staking gehad van de RGD-artsen. Het bleek te gaan om een storting die niet op tijd, op het afgesproken moment, door de RGD op de rekeningen van de artsen was gestort. Bij een enkele verlating van de betalingen kozen artsen om direct het werk neer te leggen.
Het is algemeen bekend dat staking het uiterste middel is. Wij vinden dat de artsen te snel naar het middel van staking hebben gegrepen. De termijn van achterstand was te kort. Bovendien behoren artsen niet tot de groepen in Suriname die enge uitstel door welke reden dan ook niet zouden kunnen verdragen. Het belang dat de artsen zouden hebben bij het staken zou zeker niet opwegen tegen het belang dat patiënten hebben gehad op continuering van de dienstverlening. Er zijn gevallen bekend waar patiënten op de rand van dood en leven hebben gebalanceerd en nu thuis aan het herstellen zijn. Deze patiënten hebben op een zeer frequente basis de adviezen van de huisarts nodig. Deze patiënten hebben moeten wachten op het beschikbaar zijn van artsen. Bij sommige late consulten kan blijken dat patiënten die uit ziekenhuizen zijn ontslagen gedurende enkele dagen waarin de staking heeft geduurd, te veel medicijnen hebben ingenomen. Dit kan het geval zijn als medicijnen van het ziekenhuis de bedoeling hebben om medicijnen die men permanent van de huisarts krijgt te vervangen.
Deze rapportages zijn bij ons binnengekomen en daarom zijn wij van mening dat het een heel gevaarlijke zaak is als artsen het werk neerleggen. Want het is dan mogelijk dat mensen door deze stakingen zieker worden dan ze al waren of zelfs het leven laten. Er zijn in Suriname geen echte organisaties die opkomen voor de belangen van patiënten. Over het algemeen is het ook een probleem om echt vast te stellen waaraan mensen inderdaad zijn overleden. Familieleden zijn na een overlijden te veel bezig met het verwerken van leed, de begrafenis en rituelen om ook tijd te hebben voor het opkomen tegen zaken die de dood van hun familielid hebben veroorzaakt. Ook nu hebben we vanuit het maatschappelijk middenveld geen geluid gehoord.
De vraag rijst of artsen wel mogen staken. Wij denken dat wanneer de RGD naar de rechter was gestapt, de rechter terecht de vereniging van artsen zou opdragen tegen een dwangsom om het werk te hervatten. De termen waren nog niet aanwezig om te gaan staken, het was te prematuur. De vraag is of de RGD het loon van de artsen zal inhouden over de dagen waarop ze niet hebben gewerkt. Wij denken dat dit alleszins gerechtvaardigd is. Wij moeten in Suriname, dat een zeer fragiel medisch systeem heeft, nagaan of een stakingsrecht voor artsen wel wenselijk is voor ons land. Zo hanteert de wet in veel Europese landen over het algemeen een liberale benadering van werknemersstakingen, maar legt ze bepaalde beperkingen op aan het stopzetten van diensten die als ‘essentieel’ worden beschouwd – ook op medisch gebied. Zo leggen bijvoorbeeld België, Tsjechië, Estland, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Malta, Roemenië en Slovenië wettelijke beperkingen op aan het stakingsrecht van artsen.
Dit zijn in de eerste plaats procedurele beperkingen. Zo moeten artsen in Frankrijk 15 dagen voor een staking deze met een formele mededeling aanzeggen en in België 2 weken. In Litouwen is de vereiste waarschuwingsperiode twee keer zo lang als in andere bedrijfstakken. In België verankert de Grondwet het recht op collectieve onderhandeling en, als onderdeel daarvan, ook het stakingsrecht. De wet op de essentiële diensten vereist echter, dat de medische industrie diensten blijft verlenen, zelfs in geval van een staking.
In Nederland staat de wet essentiële arbeiders toe te staken, op voorwaarde dat derden geen nadeel ondervinden van de staking. In de praktijk zijn langdurige stakingen in het leger, de rechtspraak en de gevangenissen onaanvaardbaar, maar er is geen absoluut en formeel verbod dat werknemers in deze sectoren belet te staken.
Met betrekking tot artsen heeft de Hoge Raad bepaald dat zelfs wanneer er een staking is in de gezondheidszorg, er ervoor moet worden gezorgd dat de diensten op een minimumniveau worden verleend. In Noorwegen is er geen specifieke verwijzing in de wet naar stakingen in de gezondheidszorg. In de praktijk eindigden stakingen van artsen en verpleegkundigen met een verwijzing van de partijen naar arbitrage.
In Suriname moet nagedacht worden over het invoeren van een aanzeggingsplicht voor medische diensten waaronder ook artsen vallen. Dat zal de overheid de ruimte geven om de leemtes in de gezondheidszorg op te vangen. We zouden bijvoorbeeld een aanzegperiode van 2 weken kunnen hanteren.
Ook moet in Suriname nagedacht worden om een plicht in te voeren dat zekere minimumdiensten gehandhaafd blijven, ondanks dat artsen aan het staken zijn. Een andere mogelijkheid zou ook kunnen zijn dat de artsen verplicht verwezen worden naar verplichte arbitrage waarna het recht om te staken vervalt. Concluderend moet gezegd worden, dat het staken van artsen een gevaarlijke zaak is en dat daarvoor nadere regelgeving nodig is.
