Diverse Assembleeleden hebben in de laatste week van april tijdens een openbare vergadering van het parlement van de regering geëist, dat alle goudwinningsactiviteiten in de omgeving van de Afobaka Stuwdam en de hulpdammen onmiddellijk moesten worden stopgezet. Zij eisten ook dat onafhankelijk onderzoek wordt gedaan naar de status van de dam.
Aanleiding voor de eis van Assembleeleden, was een bericht van Staatsolie Power Company Suriname (SPCS) waarin werd gesteld, dat door zware regenval water van de omliggende heuvels over de onderhoudsweg aan de voet van de dam was gestroomd en op een bepaalde plek afkalving veroorzaakt had in het talud. De situatie zou niet zo zorgwekkend zijn geweest als wat foto’s die in de samenleving rondgingen suggereerden. De SPCS had samen met een ingenieursbureau vastgesteld dat de afkalving niet door grondwater uit het stuwmeer was veroorzaakt, maar door de regen. De afkalving werd snel door een aannemer hersteld.
Op het moment dat hierover in de laatste dagen van april werd gedebatteerd in de Assemblee, was er sprake van, dat politie en leger de aanwezigheid van illegale goudzoekers in de nabijheid van hulpdammen zou aanpakken. Maar, volgens enkele Assembleeleden was de actie van leger en politie stopgezet.
Het VHP-Assembleelid Asiskumar Gajadien vond het onacceptabel, dat de regering niet was ingegaan op de oproep van parlementariërs om onmiddellijk alle illegale goudwinning nabij de stuwdam stop te laten zetten. “Dit kan niet!”, aldus de VHP-fractieleider .
Autoriteiten al sinds zeker 2013 op de hoogte
De autoriteiten (lees: het ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen) zijn zeker al sinds 2013 op de hoogte van goudwinningsactiviteiten in de directe omgeving van hulpdijken- in de volksmond hulpdammen genoemd – rond het Afobaka Stuwmeer en de daaraan verbonden risico’s. Maar, tot de dag van vandaag is er geen duurzame oplossing. Nu en dan worden goudzoekers verwijderd, maar binnen korte tijd keren ze weer terug, het is immers hun broodwinning.
2013 – 2014
Minister David Abiamofo van Natuurlijke Hulpbronnen gaf de Commissie Ordening Goudsector medio september 2020 de opdracht om de illegale goudwinningsactiviteiten bij de hulpdammen stop te zetten.
Zes jaar eerder, eerste week van oktober 2014, beloofden tijdens een krutu te Brokopondo illegale goudzoekers actief in de omgeving van de hulpdammen hun activiteiten te zullen stoppen in het gebied.
Toenmalig DOE-Assembleelid Carl Breeveld had in 2013 al gewaarschuwd voor de risico’s van goudwinning bij hulpdammen, nadat volgens eigen onderzoek gebleken was, dat men op afstanden van soms 3 meter aan het mijn was. Ook de Suralco en toenmalig districtscommissaris van Brokopondo, Yvonne Pinas, hadden al eerder alarm geslagen..
Gevaar, ook voor Paramaribo
Door de zoektocht naar goud lopen dorpen rond het stuwmeer gevaar, omdat de waterwerken instabiel kunnen worden. De hulpdammen moeten het water helpen beheersen, maar wanneer goudzoekers maar aan het werk kunnen blijven dan komt er een moment, dat de hulpdammen aan weerszijden van de hoofdstuwdam het water binnen het meer niet meer tegen kunnen houden. Het water ontsnapt dan met immense kracht en een zeer groot gebied komt onder water te staan en de gevolgen daarvan hoeven niet uitgelegd te worden.
De zestien hulpdammen worden maandelijks onderworpen aan visuele en instrumentmonitoring, jaarlijks door een lokaal ingenieursbureau, tweejaarlijkse inspectie door een onafhankelijke damconsultant (buitenlands bedrijf), driejaarlijkse ‘wet inspection’ door een onafhankelijke ‘diving company’ die veel kennis heeft over de dam.
“Er is een latent risico aanwezig dat de hulpdijken doorbreken. Indien er activiteiten op en/of rondom de hulpdijken plaatsvinden kan de integriteit in gevaar gebracht worden welke kan leiden tot een breuk. Afhankelijk van waar er een breuk plaatsvindt zouden stroomafwaarts gelegen gebieden waaronder (delen van) Brokopondo, Para, Wanica en Paramaribo in een tijdsperiode van 2 dagen tot wel 5 meter onder water kunnen komen te liggen”, aldus Enid Bergval, manager Corporate Communication bij Staatsolie op in maart 2021 tegenover Dagblad Suriname.
Op de vraag van Dagblad Suriname destijds, wat feitelijk de functie van een hulpdam is antwoordde Bergval: “De hoofddam bestaat uit een betonnen gedeelte geflankeerd met aan de linker- en rechterkant dijken (dammen). Los van de hoofddam zijn er 16 hulpdijken die rondom het meer zijn aangelegd op plaatsen met een lage elevatie. De functie van de dijken is om het water in het meer te behouden en ervoor zorg te dragen dat dit niet wegstroomt naar het achterland. De functie van de hoofddam is om middels een hoge waterstand elektriciteit te genereren en ook via het betonnen gedeelte (Powerhouse) het water te laten stromen benedenstrooms. Als het water te hoog wordt zijn er voorzieningen getroffen om te spillen via de 5 uitlaatkleppen naast de Powerhouse.”
Bergval wist toen ook al, dat er “met regelmaat goudzoekers aan het werk zijn rondom de hulpdijken”. “Indien wij op de hoogte zijn van werkzaamheden vragen wij steun van de autoriteiten (politie, de Commissie Ordening Kleinschalige Goudsector Suriname en/of het nationaal leger) voor het verwijderen van de mensen. Er zijn in het verleden vaak (groepen) mensen aangesproken op het uitvoeren van activiteiten rondom de dam en de hulpdijken. Indien het nodig werd geacht is in het verleden aan de autoriteiten assistentie gevraagd welke ook verleend is.”
“Zero tolerance beleid”
Rondom hulpdijk nummer 9 en bij de westelijke kant van de hoofddam van het Afobaka stuwmeer, worden er enige tijd illegale mijnbouwactiviteiten uitgevoerd. De directeur van Staatsolie Power Company Suriname, Eddy Fränkel, zei medio april van dit jaar tegenover ABC Aktueel, dat de regering een zero tolerance beleid moet voeren om een halt toe te roepen aan deze illegale activiteiten. Dit omdat de mijnbouwactiviteiten rond de hulpdammen een gevaar vormen, waarbij de veiligheid van de samenleving in het geding dreigt te komen. Volgens Fränkel zullen de gevolgen van een dambreuk niet te overzien zijn.
Ofschoon het beheer en de veiligheid van de Afobaka Stuwdam onder de SPCS vallen, is zij slechts in beperkte mate bevoegd op te treden tegen personen die deze activiteiten uitvoeren. ‘’Indien illegale activiteiten geconstateerd worden, wordt de politie ingeschakeld, maar de mensen komen daarna terug, waardoor het een soort kat-en-muis-spel is tussen de personen en de politie‘’, aldus Fränkel.
Amoksi zwijgt
Of er nu, naar aanleiding van het verzoek van Assembleeleden om een einde te maken aan de goudwinningsactiviteiten rond de hulpdammen, daadwerkelijk geen goudzoekers meer werkzaam zijn rond die hulpdammen is niet duidelijk. Hiernaar gevraagd aan de minister van Justitie en Politie Kenneth Amoksi heeft de redactie van Dagblad Suriname geen enkele reactie mogen ontvangen. De bewindsman zwijgt.
“Dit zal zich blijven voordoen zolang sector niet wordt geordend”
In een reactie van de districtscommissaris van Brokopondo, Ludwig Mendelzoon, laat deze Dagblad Suriname weten: “Van de veiligheidsautoriteiten geen updates van de stand van zaken. Ook SPCS niet. Zolang de sector niet formeel wordt geordend en daarnaast alternatieve gebieden worden toegewezen, zal dit zich blijven voordoen.”
PK
