Gevraagd: een vrije pers met ballen en ruggengraat. Er is een florerend en weelderig perslandschap aanwezig in Suriname. Ons land kent een hoog aantal (tientallen) radio- en tv-stations en 4 kranten op een bevolking van amper 6 ton mensen. Er is ook een tv- en radiostation gelieerd aan de overheid. Digitale tv heeft ook zijn intrede gedaan in Suriname. In ons land kent de vrije pers op papier een heel ruim speelveld, maar daar wordt niet optimaal gebruik van gemaakt. Onze persfotografie is zeer zwak ontwikkeld. Bovendien is de vrije pers bang om met naam en toenaam te werken. Met name is er vrees om namen van corrupte politici, ondernemers en ambtenaren bekend te maken.
In de afgelopen periode heeft Suriname relatief meer te maken gehad met de intimidatie van de pers en met name geschiedde dat in de kringen van onze vp die een geschiedenis van geweld en het toepassen van intimidatie kent.
Wereldwijd is gisteren, 3 mei, de Wereld Persvrijheidsdag gevierd. Het thema van de dag dit jaar is “Shaping a Future of Rights: Freedom of expression as a driver for all other human rights” (werktitel), wat betekent dat de vrijheid van meningsuiting het mogelijk maakt om alle andere mensenrechten te genieten en te beschermen. Deze internationale dag is herdacht terwijl een mega rechtszaak tegen de Britse roddelpers en mediatycoon Rupert Murdoch is gestart door een exponent afkomstig uit het Britse koninklijk huis, namelijk door prins Harry. De Britse roddelpers wordt geacht een hand erin te hebben gehad bij het de dood injagen van de moeder van prins Harry, de bekende prinses Diana.
In Suriname hebben wij een pers die heel netjes en volgzaam in het centrum van het speelveld blijft lopen. De flanken en de kantlijn van het speelveld worden angstvallig vermeden door de Surinaamse pers. Surinaamse politici, ambtenaren en ondernemers worden niet in beeld gebracht en gevolgd door de pers. In Suriname mogen ondernemers bijvoorbeeld het land kapot vergiftigen met cyanide en het zal de hoofdpagina van een krant niet halen. De radiostations zullen aan de uitslagen van gespeelde NBA- en Champions League – wedstrijden tienvoudig meer aandacht besteden dan mogelijke dreigende vergiftiging van de bevolking door verboden gebruik van cyanide.
De Surinaamse vrije pers kiest bij conflicten niet de kant van de bevolking en gemeenschappen, maar de kant van corrupte en criminele ondernemers en de georganiseerde misdaad. Daarom is het tot op de dag van vandaag nog niet duidelijk aan wie de vervuilende skalians in Suriname toebehoren. Suriname staat in het binnenland op een kleine afstand verwijderd van de wederopkomst van guerrillagroepen, maar het is nog steeds niet duidelijk wie de mensen allemaal zijn die illegaal en tegen de wetgeving gronden en concessies in inheemse gebieden hebben gehad. Aan welke regering en politieke partijen zijn ze gelieerd? Zijn ze zowel links als rechts, want we zagen dat in de case van het Sabaku Village Project personen van zowel coalitie als oppositie zich tegoed deden aan ‘het verboden spul’.
Mediawerkers zouden in Suriname lage lonen verdienen en daardoor in armoede leven en hun kansen niet verspillen bij de patronen in de arme corrupte landen: de politici die aan de macht zijn. Want door ruzie te maken en personen te ‘exposen’ verspeel je je kansen op een stuk perceel, een gratis volkswoning of een baan bij de overheid waar er dan ruimte is om niet aan het werk te verschijnen en toch aan het eind van de maand salaris te ontvangen terwijl men taxi rijdt of een andere job doet waarvoor men ook wordt betaald.
Suriname kent veel speelruimte, maar de angst overheerst en de cultuur van studeren, inlezen, graven, doorgraven, navorsen en blootstellen exposen ontbreekt bij onze media. Dit alles betekent dat ondanks minder bottlenecks, los van de muilkorfwetgeving die internationaal wordt gehekeld, Suriname in de praktijk een zwak ontwikkelde vrije pers heeft, met wel lengte en breedte maar weinig diepte. Een zwakke vrije pers is geen goede factor voor sterk bestuur, vooral niet als in de politiek de normen en waarden en de onderscheidende partijfilosofie ontbreken.
De vrije pers is in Suriname dus niet vrij, niet door de wetgeving, maar door de cultuur die er heerst. We moeten niet vergeten onze geschiedenis, dat niet lang terug in de jaren ’80 mensen van de vrije pers en zelfs personen uit de overheidspers zijn vermoord en dat objecten van mediahuizen in brand zijn gestoken. De generatie die de lead neemt in de vrije pers en die geen hinder meer heeft van de beelden van de jaren ’80 en ’90 moet nog opkomen en opstaan.
We zien dat in de tijd waarin we leven, door de huidige politici een wet op openbaarheid van bestuur is beloofd, maar we zijn nog niet eens in de buurt van een aanname van zo een wet. En als die wet er ooit komt, dan zijn we er nog niet, want de vrije pers die van zijn vrijheid geen gebruik wil maken, heeft niets aan een WOB. Dat zal dan een dode letter worden. Dat de media niet navorsen en graven is te illustreren bijvoorbeeld middels het rapport dat recent over de corruptieperceptie in 24 landen van de Caribbean is verschenen. De perceptie is in de respectieve landen dat de Surinaamse douane de corruptste in de hele regio is. Onze politie zit in de top 3. Wie zijn de corruptelingen en wie beschermt ze? Weer zien we dat we het laten bij de algemeenheden en het diepe graafwerk met naam en toenaam niet plegen.
Bij deze Wereld Persvrijheiddag hopen we dat de vrij geest zijn intrede doet in de mediawereld en dat de emancipatie en bevrijding van deze sector plaatsvindt. Zonder een vrije pers is het onmogelijk om andere rechten, ook de mensenrechten, tot volle wasdom te laten komen. Het gevolg zal zijn armoede en opstanden.
