Dit is het vervolg van de serie “Grondwet kiesstelsel en economische performance” en gaat over deel 3 van het onderdeel kiesstelsels.
“one men one vote” is vaak bedrog
Zo is “one men one vote” een bedrieglijk concept. Het is een holle uitspraak van nul en generlei waarde zonder de context van de verkiezingen te kennen. Tijdens de verkiezingen in Zuid-Afrika in de apartheid periode had iedereen die ging stemmen ook maar één stem. Het kiesstelsel echter bepaalde dat die stemmen niet overal hetzelfde gewicht (waarde) hadden. Blanke stemmen hadden meer gewicht dan stemmen van zwarte mensen en van gekleurde mensen. Het huidige kiesstelsel van Suriname verschilt niet veel van die in Zuid-Afrika tijdens de apartheid daarom noem ik het huidige kiesstelsel het apartheidskiesstelsel of ook het schurken stelsel, omdat diefstal van zetels binnen dat systeem normaal is. Dus zolang de context niet democratisch is is “one men one vote” een groot bedrog.
Dit houdt in dat je het er nooit over eens zult worden of aan de ene stem meer gewicht toegekend mag worden dan de andere. Alle stemmen moeten evenveel waard blijven, anders is een meerderheid niet langer tolerant.
De meerderheid is alleen binnen een democratische context van belang. Het tellen van de stemmen is anders niet rationeel en niet eerlijk.
Een meerderheid is dan ook slechts zolang aanvaardbaar, zolang ze democratisch is. Een legitieme meerderheid moet er dus op zijn gericht de minderheden als mensen te zien en in hun waarde te laten. Dit doe je o.a. door alle mensen als gelijke te zien (met dus gelijke stemmen in gewicht) in een voor ieder geldende wetgeving, plus door de persoonlijkheidsrechten (aanspraak op eer & goede naam, integriteit van het lichaam, bescherming van de privacy e.d.), de vrijheidsrechten zowel als de sociale en economische grondrechten, recht op arbeid, sociale voorzieningen, behoorlijke huisvesting e.d.) in acht te nemen.
Het kiesstelsel moet ervoor zorgen dat het de wensen in de samenleving reflecteert. De wensen van de inheemsen op wier grond Suriname gevestigd is worden door het huidige kiesstelsel compleet genegeerd, omdat het gemaakt is om een etnische groep te bevoordelen die langer dan 70 jaar het land geregeerd heeft met een triest resultaat tot gevolg.
Soorten van kiesstelsels
Voor een schematisch overzicht wordt naar figuur één verwezen.
Figuur 1 Soorten kiesstelsels;bron: Reynolds, Andrew, et al. (2005) Electoral System Design. International Idea
Om dezelfde reden waarom Mandela het partijlijst proportionele systeem heeft ingevoerd om diezelfde reden dient Suriname het systeem van landelijke evenredigheid met partijlijsten in te voeren. Kiesstelsel moet voldoen aan het legitimiteits dan wel aan het mandaat beginsel. De partij met het meeste aantal stemmen heeft het meeste aantal gekozen kandidaten. Dit gaat alleen op bij het systeem van landelijke evenredigheid.
Bij het beoordelen van kiessystemen moeten we ons goed vergewissen waarover en waarvoor er gestemd gaat worden. Voor kleine landen zijn zaken meestal overzichtelijk. Voor grote landen vooral die landen die federale staten zijn, zijn verkiezingen een complexe zaak. Zoals eerder uitgelegd in de Verenigde Staten van Amerika zijn er verkiezingen op landelijk niveau en op deelstaatniveau, er zijn verkiezingen voor gouverneurs, verkiezingen voor senatoren, en verkiezingen voor het Huis van afgevaardigden. De zittingsduur verschilt voor elk van de genoemde functies, en ze lopen ook niet synchroon. Precies zo maar minder complex zijn de verkiezingen in federale staten als Brazilië, India, Duitsland, et cetera. Het kan voorkomen dat je op deelstaatniveau een ander kiessysteem hebt dan op landelijk niveau.
Richard B Kalloe
