“In geen enkel district halen de inheemsen de kiesdeler”
De wijziging van het kiesstelsel zou wel betiteld kunnen worden als een heet hangijzer dat de gemoederen bezighoudt. De buitenparlementaire partijen A20 en DA’91 laten weten zwaar te tillen aan de uitspraak van het Constitutioneel Hof, hetgeen neerkomt op het principe van One Person, One Vote, One Value. Dit kan juist alleen wanneer er sprake is van landelijke evenredigheid en er sprake is van een kiesdistrict en 51 zetels. Dit principe van een persoon, een stem, een waarde moet voorkomen dat uitgebrachte stemmen in verschillende districten een andere waarde ‘value’ hebben. Ter verduidelijking, het bekende voorbeeld met Coronie; daar zijn er minder stemmen nodig voor een zetel dan in Paramaribo.
De uitspraak van het Constitutioneel Hof houdt in dat over het grondgebied van Suriname een stem dezelfde waarde heeft. Op dit moment is hiervan nog geen sprake. Over de andere voorstellen van de commissie reageert de voorzitter van A20, Steven Reyme (zie foto), als volgt: “Deskundigen stellen dat een uitgebrachte stem dichtbij moet zijn aan evenredigheid en gelijkwaardigheid, maar hoe kunnen we over evenredigheid en gelijkwaardigheid praten als Wanica bij de vorige verkiezingen 8000 stemmen nodig had voor een zetel, en voor Paramaribo 5000 stemmen gold?”
Reyme stelt daar Coronie tegenover, waar ruim 700 stemmen voldoende waren. Hij merkt op dat alle tien districten een andere kiesdeler hadden. “Is dat rechtvaardig?”, vraagt hij retorisch. “Onrechtvaardig tot en met”, vervolgt hij. De voorzitter van de ‘blauw/witte’ partij zegt dat alle zaken die nu worden gedaan niet rechtvaardig zijn. “Ze eindigen ook op hetzelfde waarbij ieder district een andere kiesdeler zal hebben en dat is niet eens in de buurt van evenredigheid.” Volgens Reyme wordt er over verschillende modellen gesproken terwijl alleen het model ‘one person, one vote, one value’ een gelijkwaardige kiesdeler kent. “En dat weet elke koe van zondag.” De terzake deskundigen zouden volgens de politicus doen alsof hun neus bloed. Daarom noemt hij de discussie zinloos. “Op de een of andere manier draait men eromheen.” Vandaar dat Reyme geen boodschap heeft aan de uitleg over het gemengd stelsel. “Dat is niet nodig”, antwoordt hij.
Volksraadpleging
Een andere buitenparlementaire partij die voorstander is van de one person, one vote, one value gedachte is DA’91. De voorzitter van deze partij is Angelic Del Castilho, die hard stelt dat van de uitspraak van het Constitutioneel Hof niet kan worden afgeweken. Bovendien wijst zij erop dat naast de instituten, die praten over modellen die de uitspraak zouden naderen, ook nog het volk een stem heeft. “De samenleving heeft een andere gedachte dan wat de commissie heeft gepresenteerd. De one person, one vote, one value zou de boventoon voeren.”
Uit de reacties vanuit de samenleving zegt zij op te kunnen maken dat mensen voorstander zijn van de beslissing van het Hof. “Uit polls is men ook voorstander van een volksraadpleging.”
Inheemsen
De voorzitter van DA’91 voegt toe dat voor de inheemsen het principe van one person, one vote, one value ook voor de inheemsen het beste zou werken. Dit wijkt niet af van de opinie van Reyme, van A20. Volgens de laatste volkstelling van 2012 zouden er meer dan 20.000 inheemsen in Suriname woonachtig zijn. “En deze zijn verspreid in alle tien kiesdistricten. De staat blijft uitgaan van evenredigheid binnen het districtenstelsel, maar dit is eigenlijk afgewezen. In geen enkel district halen de Inheemsen de kiesdeler.”
Del Castilho wijst er nog op dat van de 20.000 personen nog niet iedereen kiesgerechtigd is. Ook zou er sprake zijn van voetzetels, maar deze zijn ook niet in het voordeel van de inheemsen, omdat in het district de meeste stemmen en de landelijke kiesdeler gehaald moeten worden. “In geen enkel district zijn de inheemsen in de meerderheid.” Om deze reden zou landelijke evenredigheid voor de inheemsen beter uitpakken, waarbij er sprake is van een kiesdistrict en 51 zetels. “Dan kunnen zij zich over alle districten waar zij wonen verenigen achter hun kandidaten, ze kunnen dan 3 zetels halen of 3 partijen ondersteunen. Dan hebben zij veel meer macht en kracht.”
Het is voor de voorzitter van DA’91 duidelijk dat vasthouden aan het districtenstelsel de inheemsen tot volgelingen maakt van partijen die groter zijn in aantal. Del Castilho wijst erop, dat de belangen van de Inheemsen, zoals het Grondenrechten vraagstuk, tot nu toe niet zijn behartigd door de partijen die lonken naar stem van de inheemse kiezer. Ook merkt zij tot slot op dat je geen decentralisatie krijgt via het kiesstelsel. “Al die jaren hebben wij kandidaten per district gesteld, integendeel, de landelijke evenredigheid zal dat juist afdwingen.”
RB
