Wat is er mis met onze grondwet?
De ministers zijn geen verantwoording verschuldigd aan de Nationale Assemblee alleen aan de president. Dat betekent dat de minister risicoloos kan blijven zitten. Dus de Nationale Assemblee werkt mee aan dit idioten circus door ministers verantwoording te laten afleggen. Terwijl de grondwet duidelijk zegt dat het de president is die verantwoording aflegt aan de Nationale Assemblee (artikel 90). De Nationale Assemblée is het hoogste orgaan van de Staat (artikel 55).
De zittingsperiode van de regering wordt niet beëindigd door de uitvoerende macht maar door het parlement iets wat een unicum is.
De president en de vicepresident zijn bij gewone meerderheid afzetbaar echter de ontslagresolutie zonder welke een besluit van de Nationale assemblee ter zake nietig is, moet door de president zelf getekend worden. In de reële wereld gaat niemand zichzelf ontslaan.
Alle wetten aangenomen door de Nationale Assemblee krijgen pas rechtskracht nadat de president ze getekend heeft en voor publicatie heeft vrijgegeven. De president gijzelt de Nationale Assemblee het hoogste orgaan van staat (artikel 55). Een absurde situatie. In het zuivere presidentieel systeem van de Verenigde Staten van Amerika publiceert het congres zelf haar wetten.
Volgens art 74 heeft de DNA de bevoegdheid om een President tussentijds te doen aftreden met een gewone meerderheid, zie ook art 83.
Velen zeggen dat omdat de President ministers ontslaat en benoemt, dat zulks het executieve karakter aangeeft van het Presidentschap. Maar het benoemen en ontslaan van ministers en van andere functionarissen is slechts een formele en ceremoniële daad. Het vloeit voort uit de functie van staatshoofd. Vroeger had de Gouverneur dan de wel de President oude stijl (Ferrier) die taak en worden ministers in Nederland ook benoemt en ontslagen door de Koningin. Zwakke partijleiders, ministers en DNA leden geven de indruk van een executieve President. Een echte executieve President krijgt zijn mandaat bovendien rechtstreeks van het volk. Het feit dat wetten pas rechtskracht krijgen na publicatie door de President is een rechtstreekse ondergraving van de DNA als hoogste orgaan van de staat, evenzo het schorsen van besluiten van de Raad van Ministers, terwijl deze het hoogste uitvoerende orgaan is van de Regering.
Parlementarisme versus presidentialisme
Bij een echte democratie, is een minderheidsregering niet ongebruikelijk. Italië heeft het lang gedaan met minderheidsregeringen. België heeft er nu een, omdat daar de culturele polarisatie een meerderheidsregering voorlopig in de weg staat. De coalitie zal door de oppositie gedoogd moeten worden. De coalitie zal dus moeten regeren door te overtuigen. De oppositie zal gedogen zolang zij zelf niet in staat is een Regering te vormen. Bij ons heb je het primitieve gebruik dat de President ook Staatshoofd is en ook partijleider is. Zo een Staatshoofd zal nimmer de oppositie de gelegenheid geven om een Regering te vormen.
In dit verband wordt vaak als het gaat om het presidentieel systeem opgekeken naar de Amerikaanse president die zou veel macht bezitten. Echter is het zo dat de Amerikaanse president grondwettelijk een heel zwakke president is, het is Amerika als natie die machtig is. Het is zo dat de Amerikaanse president, zelfs met inbegrip van zaken als uitvoerende bevelen (executive orders), grondwettelijk een relatief zwakke instelling is.
De gemakkelijkste manier om dit aan te tonen, is door de checks and balances van het huidige politieke systeem van de Verenigde Staten van Amerika te analyseren. Het geheel balanceert en steunt op drie pilaren : het tweekamer parlementair systeem samen het Congres genoemd (Hogerhuis en Lagerhuis, Senaat en Huis van afgevaardigden), het hooggerechtshof en de president. Geen van de drie kan de andere overvleugelen. Ze hebben elk verschillende kiesdistricten en verschillende ambtstermijnen.
Samen maken deze “evenwichten” het uiterst onwaarschijnlijk dat nationale macht in de handen van een minderheid kan vallen.
De eerste controle die de meeste mensen zullen noemen, is het presidentiële veto, maar veto override geeft het Congres het laatste woord. De president nomineert mannen en vrouwen in zijn kabinet en andere belangrijke leidinggevende posten, maar de Senaat geeft het Congres het laatste woord. Hetzelfde geldt voor verdragen.
De president is opperbevelhebber, maar alleen het Congres kan oorlog verklaren. Het Congres keurt de begroting goed. Het congres kan de president afzetten. Het congres kan proberen een uitvoerend bevel ongedaan te maken door een wetsvoorstel aan te nemen dat het blokkeert. Maar de president kan een veto uitspreken over dat wetsvoorstel. Het congres zou dat veto dan moeten opheffen om het wetsvoorstel goed te keuren. Ook kan het Hooggerechtshof een uitvoeringsbesluit ongrondwettelijk verklaren. Het Congres kan de salarissen van de uitvoerende macht wijzigen.
Als het kiescollege er niet in slaagt een president te kiezen, zal het congres zelf er een uitkiezen. Als de president en de vice-president overlijden, of komen te ontvallen, of arbeidsongeschikt zijn, bepaalt het Congres wie de uitvoerende macht zal zijn – momenteel de voorzitter van het Huis.
Geen andere gekozen president in de wereld heeft zoveel wettelijke controles en beperkingen opgelegd gekregen.
Zelfs de meeste symbolische presidenten kunnen de wetgevende macht prorogeren of oproepen voor een sessie.
Richard B Kalloe
