Het financieel leiderschap van de Centrale Bank van Suriname (CBvS) moet steviger. De twee monetaristen in het land, te weten de minister van Financiën en de CBvS-governor, moeten samenwerken en meer in de pers komen voor bespreking en monitoring van de financieel-monetaire ontwikkelingen. Financieel deskundige Robby Makka gaat in op vragen van Dagblad Suriname over het vraagstuk van financiële stabiliteit. Volgens hem rolt de Surinaamse munt richting een gezonde economie. Hieronder het Q & A gesprek met Robby Makka.
1. Wat is het belang van financiële stabiliteit?
Financiële stabiliteit is zeer essentieel voor onze welvaart. Een stabiel financieel stelsel ondersteunt de economie en is in staat schokken op te vangen. Financiële stabiliteit is een situatie waarin het financiële stelsel – dat uit financiële intermediairs, financiële markten en marktinfrastructuren bestaat – in staat is schokken en onverwachte ontwikkelingen in financiële onevenwichtigheden te weerstaan. Een stabiel financieel systeem ondersteunt een duurzame economische groei voor een land, bedrijven en consument. Dit houdt onder meer in dat kansrijke investeringsprojecten kunnen worden gefinancierd, marktprijzen de onderliggende waarde van de vermogenstitels goed weerspiegelen en betalingen soepel worden afgewikkeld. Hierdoor ontstaan er stabiele prijzen (zonder inflatie en deflatie), goede betalingsverkeer en goede financiële instellingen met toezicht op macro, meso en micro niveau.
2. Hoe kan de staat komen tot een stabiele munt?
Door goed overleg en juiste ecofin maatregelen. Het Herstelplan is ook zo’n plan dat een stabiele munt kan garanderen. Een stabiele munt zal een positieve uitstraling hebben op de rentestand (verlaging op den duur), dus ook op de productie, en zal de vraag naar deviezen, die in belangrijke mate beïnvloed wordt door een behoefte aan een waardevast ruilmiddel, aanmerkelijk doen afnemen. De waardevastheid van de SRD is afhankelijk van het naleven van de wettelijke regels door de monetaire autoriteiten, de toename van de productie met name de exportproductie, de rationalisatie van de overheidssector en een gematigd loonbeleid. In dit proces is een goede verstandhouding tussen de sociale partners (overheid, bedrijfsleven en vakbeweging) doorslaggevend.
3. Wat zijn de voordelen van financiële stabiliteit?
Het is bekend dat een stabiel financieel stelsel goed is voor de prijsstabiliteit. Het omgekeerde geldt ook: stabiele prijzen zijn goed voor het financiële stelsel omdat burgers en bedrijven beter kunnen plannen en investeren in de wetenschap dat de prijzen in de loop van de tijd weinig zullen veranderen. Daarom speelt informatie over de toestand van het financiële stelsel een belangrijke rol bij onze analyse en besluitvorming. Dat wil zeggen dat mensen toegang blijven houden tot hun bankrekeningen, dat bedrijven nog steeds betalingen kunnen uitvoeren en ontvangen, dat beleggers kunnen blijven handelen en dat banken zich kunnen herfinancieren door van elkaar of van de centrale bank te lenen.
4. Wat betekent dit in de praktijk?
Het draait bij stabiliteit allemaal om evenwicht. Het financieel stelsel bestaat uit een ingewikkeld netwerk van afhankelijkheden en wisselwerkingen tussen verschillende partijen. Banken en verzekeringsmaatschappijen fungeren als intermediairs door ervoor te zorgen dat geld van partijen die krediet willen verstrekken of investeren terechtkomt bij partijen die geld willen lenen. Kredietgevers en kredietnemers komen direct samen op financiële markten als de obligatie- en de geldmarkt. Tegelijkertijd zorgen betalings- en effectenafwikkeling systemen, het ‘buizenstelsel’ van de financiële markten, voor veilig geld- en kapitaalverkeer.
In de praktijk gaat het om het inperken van ecofin risico’s. Risico’s kunnen zich op verschillende niveaus en in verschillende vormen voordoen. Een algemene economische vertraging zadelt huiseigenaren op met een hoog schuldniveau en een dalende waarde van hun huis, terwijl banken die hypothecaire leningen verstrekken, te maken kunnen krijgen met klanten die hun schulden niet kunnen aflossen. Een vertraging in de opkomende markten kan de economie schade toebrengen, bijvoorbeeld doordat de vraag naar goederen vermindert, wat in de getroffen bedrijfssectoren resulteert in ontslagen. Zo’n vertraging kan eveneens leiden tot een sterke toename van de verkopen op de obligatie-, aandelen- en valutamarkten. Voor bedrijven wordt het dan lastiger om financiering aan te trekken, wat de economische groei remt
Risico’s en kwetsbaarheden waarmee één partij te maken heeft, kunnen dus van invloed zijn op vele andere partijen. Dit kan het stelsel uit evenwicht brengen en een bedreiging vormen voor de algehele financiële stabiliteit.
Wat is onze rol bij dit alles?
We volgen het financiële stelsel constant om mogelijke risico’s en kwetsbaarheden vroegtijdig in kaart te brengen en te beoordelen wat er gedaan moet worden. Macroprudentiële maatregelen kunnen dergelijke risico’s binnen een land, een sector of een financiële instelling afwenden. Om een mogelijke huizenprijs zeepbel tegen te gaan, kunnen de nationale autoriteiten in het dollar- of SRD gebied bijvoorbeeld eisen dat de banken hun kredietnormen aanscherpen. Dat kan onder meer door klanten te vragen meer eigen geld op tafel te leggen wanneer ze een hypothecaire lening nemen. Dergelijke maatregelen moeten worden gemeld aan de CBvS, die zo nodig bezwaar kan aantekenen. De CBvS kan de banken ook vragen meer kapitaal aan te houden dan minimaal verplicht (de precieze niveaus zijn vastgelegd), zodat ze mogelijke schokken beter kunnen weerstaan.
Hoewel deze instrumenten in eerste instantie gericht zijn op het financiële stelsel als geheel, waakt het nieuwe bankentoezicht van de CBvS over individuele banken om ervoor te zorgen dat de banksector veilig blijft, en uiteindelijk om de financiële stabiliteit in Suriname te versterken.
5. Welke maatregelen worden genomen om financiële crisis te voorkomen en de stabiliteit te waarborgen?
Nieuwe begroting 2023 (onlangs goedgekeurd), Herstelplan in de uitvoering, BTW ingevoerd, andere inkomsten vergrotende maatregelen ingevoerd bv goudbelasting, betere heffing en inning, grondconversie in de maak, afbouwsubsidie etc. Over 4 jaren krijgen we de oil en gas ontwikkeling met een nieuw ecofin Management. Nationaal Dialoog is gaande. Dat is een maatschappelijke dialoog. De dialoogplaat is een soort sterke medezeggenschap, een bouwcultuur, een professioneel dialoog, coöperatief dialoog. Ook de CBvS en de directeuren van de banken moeten dialoog blijven voeren.
6. Wat de regering nu niet goed?
Het is niet enkel de regering. Het gaat om een aantal ecofin partijen dat een verbeteragenda moet invoeren. Allereerst financieel leiderschap van CBvS. Dat moet steviger. Meer samenwerking tussen beide monetaristen (minister van Financiën en governor). Beiden moeten meer in de pers voor bespreking en monitoring. Dan de uitvoering van het Herstelplan. Dat moet beter en sneller. Ook moni karta en subject subsidie moeten sneller. Schijnbaar is er een tekort aan implementatie managers, accountants en auditors. Daarnaast moet de productie in alle opzichten en omvang omhoog. De regering moet bij de ecofin les blijven. Vroeger had je sociaal partners overleg, einde was: kasreserve weg. Dat gaat nu niet meer gebeuren. De munt rolt nu richting een gezonde economie.
