Vele kleurige stoffen waarmee uitbundige feestvierders elkaar en passanten besprenkelen. Dat is het beeld welk waarschijnlijk direct opkomt indien over het Holifeest wordt gesproken. Het volgende moment passeren in gedachten ook de verbranding van Holikā, heel veel heerlijke gerechten, de chautaal-zang en al dan niet beschonken feest vierenden en de alom bekende betekenis van overwinning van het goede op het kwaad. Velen kunnen ook vertellen dat het een nieuwjaars- en oogstfeest is; en daarmee houdt het dan ook op betreffende de algemene kennis omtrent Holi. Onderstaand een korte uiteenzetting over ook de diepzinnige betekenis van de symboliek van deze hoogtijdag.
De mythologie. Eén van de versies van het Holikāverhaal in hoofdlijnen.
De koning Hiranyakashipu waande zich God door verkregen zegeningen voor zware meditatie en -ascese. Zijn zoon Prahlād weigerde echter hem als God te erkennen en bleef de Almachtige trouw. Hiranyakashipu dulde dit niet en trachtte op verschillende wijzen zijn zoon Prahlād te doden, maar deze werd telkens door God gered.
Holikā, een zus van Hiranyakashipu, die gezegend was niet gedeerd te worden door vuur, nam op een brandstapel plaats met Prahlād geklemd in haar armen, met de bedoeling om hem op deze wijze te doden. Echter werd zij zelf door de vlammen verteerd en trof men de volgende ochtend de ongedeerde Prahlād, al spelend de as van zijn tante in de wind gooiend. Vandaar het gebruik dat op de ochtend na de Holikāverbranding, men de as op het voorhoofd aanbrengt en in alle windrichtingen strooit.
Eén van de zegeningen die Hiranyakashipu had, was dat hij door mens noch dier gedood kon worden. Daarom dat hij uiteindelijk gedood werd door de uit een kolom verschijnende Goddelijke manifestatie NARSINGH ( half mens/half leeuw). Mede door dit religieuze aspect is het dus uit den boze om vis, vlees en alcohol te nuttigen tijdens de Holiviering; de praktijk is echter jammerlijk in schril contrast.
De filosofische benadering.
Er zijn drie karakter vormende geaardheden, de drie guna’s nl. 1. Sattva: goedheid 2.Rajas : hartstocht en 3. Tamas: onwetendheid. Deze worden gesymboliseerd door Prahlād (Sattva), Holikā (Rajas) en Hiranyakashipu (Tamas). Holikā staat voor de rajasguna, omdat zij in ban van broederliefde door hartstocht was verblind.
Iedereen heeft deze geaardheden, de guna’s, in zich. Van persoon tot persoon verschilt de mate van overheersing van een specifieke guna. Zodoende verschillen de mensen van elkaar in hun denken, beleving, instelling en handeling. Een ieder heeft dus Prahlād, Holikā en Harinyakashipu in zich.
De onwetendheid tamas (Hiranyakashipu), zal geholpen door de hartstocht rajas (Holika), altijd alles in het werk stellen om de goedheid, de satva (Prahlad) in de mens terug te dringen, te verslaan. Bijvoorbeeld: de aankoop van een duurdere auto. De hartstocht/het verlangen dringt hierop aan. De satva-guna laat de waarschuwende innerlijke bel rinkelen dat de financiën het niet toelaten. Maar de hartstocht die naar hogere luxe verlangt en de tamasgunah die wil heersen, die wil pronken en anderen overklassen met de nieuwe auto, versterken elkaar en overstemmen het waarschuwende geluid van de geaardheid goedheid. Dit leidt dan tot hoge irrationele schulden en financiële malaise in het gezin. Om de wens te vervullen kan men zelfs overgaan tot verderfelijk handelen als diefstal/fraude om de wens te vervullen, met zelfvernietiging tot gevolg.
Het ego, d.i. het “IK”-gevoel, verliest het besef van de realiteit. Blind door verkregen maatschappelijke posities en materiele rijkdommen acht men zich in de intermenselijke relaties verheven boven anderen. Zoals Hiranyakashipu, zelfs zo verregaand dat men de natuurwetten en de Almachtige niet erkent. Zodoende leidt men zichzelf op de weg naar neergang. De Holikā en Hiranyakashipu in de mens moeten dus worden bedwongen
Uw Dharma beschermt u.
Dharma betekent o.a. de menselijke plicht, godsdienst, rechtvaardigheid, gerechtigheid, de eeuwige kosmische wetten. Van toepassing is de vedische formulering: Dharma eva hato hanti, Dharmo rakshati rakshitah. Degene die tracht dharma te vernietigen zal zelf door dharma worden vernietigd en wie dharma beschermt zal door dharma worden beschermd. Dit geldt voor iedereen, niet-gelovigen en gelovigen ongeacht de geloofsovertuiging.
De gelovige, de rechtvaardige (degene die het pad van Dharma bewandelt) staat onder protectie van de Schepper c.q. de kosmische wetten, al lijkt het vaak in den beginne vooral, dat dit niet het geval is.
Meestal gaat de rechtvaardige eerst door diepe dalen van ellende, ondergaat evenals Prahlad veel onrechtvaardigheid. Zijn eigen vader trachtte hem te vergiftigen, liet hem o.a. in een ravijn en voor olifanten gooien, maar hij week niet af van zijn pad van rechtvaardigheid en geloof in de Almachtige.
Zoals Prahlād niet afweek, niet opgaf en de beproevingen moedig doorstond, zo moet u in het dagelijks leven niet opgeven, niet ontmoedigd raken door welke ellende dan ook. Blijft u standvastig op het pad van Dharma in uw Goddelijke overtuiging en u zult uiteindelijk zeker zegevieren. In de geloofssfeer als ook in de wereldse sfeer van o.a. carrière en familie komt zeker de periode van shanti, de peace in living; immers: “Het kwaad zegeviert vaak, doch overwint nimmer” (Joseph Roux). Tegenspoed is slechts tijdelijk. Het licht van voorspoed overwint altijd op de nacht van lijden. Dus geef niet op door tegenslag, raak niet ontmoedigd door het onrecht dat u is aangedaan, maar strijdt en u zult zeker overwinnen!!!.
Dat de Almachtige uit een kolom treedt in de vorm van half mens/half leeuw, symboliseert het samengaan van o.a. immanentie, transcendentie, pantheïsme en animisme in het hinduïsme. God is overal en in alles; in mens, dier en dingen. Tevens dat de geschapen natuurorde altijd zal zorgen voor uiteindelijke vernietiging van het kwaad. Noot: het hinduïsme is monotheïstisch. De overtuiging is: één enkele Schepper, Die zich door Zijn Almacht verschillend kan manifesteren.
Resume
Holi / het Holikāfeest /Phāgvā is meer dan een seizoenfeest en viering van de intrede van het nieuwe jaar welk omstreeks 22 maart as. start. De meest gangbare hinduïstische jaartelling is genoemd naar koning Vikram en het komende jaartal is 2080.
Essentieel is de markering van het besef op deze dag: 1. standvastigheid van het vertrouwen in de Almachtige en -rechtvaardigheid en 2. dat de Hiranyakashipu en Holikā, de geaardheden onwetendheid en hartstocht, de oorzaken van onrust en vernietiging, moeten worden overwonnen voor de peace in living voor het individu als voor de creatie van een harmonieuze leefomgeving voor allen.
De veelkleurige poeders staan o.a. voor een gelukkige toekomst en de veelkleurige samenleving waarin een ieder als een fleurige bloem moge bloeien. De as die op het voorhoofd wordt gezet weergeeft het ontwaken van spiritueel zicht, het Derde Oog, alsmede de gelijkheid van allen en overwinning van de wijsheid op de onwetendheid.
Het vuur van de Holikaverbranding symboliseert de innerlijke energie die in iedereen aanwezig is om de gevaarlijkste innerlijke vijand, de onwetendheid te verbranden/terug te dringen, waardoor de uitingen ervan zoals discriminatie, haat, luiheid, uitstelgedrag, gulzigheid, gierigheid, jaloezie, na-ijver, afgunst en woede worden verbannen.
Pandit drs. R.P. Sitaldin (hindupriester-bedrijfseconoom-filosoof)
