We zijn bezig met de begrotingsbehandeling van 2023 en we vragen al een aantal jaren dat er uiteindelijk wat gebeurt met de duurzame agrarische sector. Op een beurs in Nederland zou de Surinaamse ambassadeur met succes een campagne ‘Land zoekt boer’ hebben gelanceerd. Maar, deze ambassadeur heeft eerder zijn frustratie geuit: er is weinig agressie en vut vanuit de overheidskantoren in Paramaribo. Ook met het toerisme willen we graag wat beweging zien. We willen in beide begrotingen zien of we enige voortvarendheid en droom kunnen waarnemen. We zullen dan uitsluitend kijken naar zaken die concreet zijn geformuleerd.
De totale begroting omvat nu wat uitgaven betreft SRD 37 miljard. Daarvan is 1.3 miljard bestemd voor de bevordering van de productie en de productiviteit in de landbouw, de veeteelt en de visserij. Dat is 3.5% van de totale begroting. Er is apart een bedrag van SRD 42 miljoen voor de agrarische ontwikkeling van het binnenland dat geparkeerd is op het ministerie van ROS. Gelet op wat noodzakelijk is voor de ontwikkeling van Suriname dan denken we dat dit percentage aan de lage kant is. In DNA is aangehaald, dat Financiën de bedragen voor LVV heeft teruggebracht, zodat er bijna geen beleidsmaatregelen kunnen worden uitgevoerd. De begroting van Toerisme is SRD 54 miljoen, dat is 3 maal kleiner dan de begroting van Cultuur. Dat is 0.1% van de begroting van de regering om toerisme te bevorderen.
Bij LVV is van de SRD 1.3 miljard, SRD 1.2 miljard van bedoeld voor beleidsmaatregelen, de rest is voor salarissen. etc. We zien voor het binnenland projecten als capaciteitsopbouw van ambtenaren en boeren (SRD 100.000), zaai-, poot- en plantmateriaal voor gember, podosiri, citrus, kokos en chilipeper (SRD 100.000), onderzoek en ondersteuning cassave en andere aardvruchten (SRD 100.000), ontwikkelen hoogland rijst (SRD 250.000) en stimuleren podosiri teelt en verwerking (SRD 150.000) en het stimuleren en bevorderen van pluimveeteelt in het binnenland (SRD 200.000). Dat zijn zeer concrete plannen, maar er komen geen cijfers in voor bijvoorbeeld hoeveel bedrijven zullen worden opgericht, het aantal arealen die zullen worden beplant en de aantallen ondernemers die zullen worden getraind.
We zien verder, dat er SRD 19 miljoen is begroot voor awareness en trainingen (pesticiden), een Carambola identificatie ruimte, trainen van laboratoriummedewerkers en keurings- en inspectie medewerkers. Het zijn allemaal zeer corruptie gevoelige zaken, omdat de aantallen er niet staan. Op de proeftuin Tijgerkreek West wordt een Agrarisch Praktijkcentrum opgezet, er is een Project Markoesa te Matta en omliggende dorpen, maar hoeveel telers erin betrokken zijn staat er niet bij. Ook zien we zaken als opzet, inrichting en operationeel maken van een verwerkings laboratorium, oprichting afdelingen Afzet en Verwerking, een fruit en groenteverwerking faciliteit (waar is onduidelijk, ook hoe groot). Voor controlesystemen, onderzoek en research, voedsel veiligheidsprotocollen, training, afbouw laboratorium complex, opzetten plant diagnostiek laboratorium en bijbehorende apparatuur etc wordt SRD 22 miljoen begroot.
Opvallend is dat de aantallen niet worden genoemd, bijvoorbeeld hoeveel mensen zullen worden getraind en hoeveel bedrijven voordeel aan de programma’s zullen hebben. Voor reactivering van de waterschappen is SRD 28 miljoen geraamd. In diverse districten worden waterschappen gerehabiliteerd, maar dat is te algemeen. Voor een goed functioneren van het ministerie is het nodig dat de verschillende gebouwen, o.a. kantoren en opstallen van het ministerie worden gerenoveerd en onderhouden, te algemeen geformuleerd. Daarvoor is SRD 15 miljoen begroot. Hier en daar worden zaken wel heel concreet genoemd. Zo wordt genoemd, dat de planning is om 19 nieuwe pompen te installeren in tien (10) locaties in Suriname door Kirloskar Brothers Limited India. De aanschaf van de pompen is gefinancierd door Exim Bank of India. Gepland is om elk jaar 3 pompen te plaatsen. In het begrotingsjaar wordt een deel van de opslagkosten van de pompen betaald en worden 3 pompen geïnstalleerd. Daarvoor is SRD 310 miljoen begroot.
We zien bij de LVV interessante zaken als een productietechnieken voor het telen van soja, gras silage, voederrijst als substituut voor maïs, cacao, gember (poeder) en cocosnoten. De aantallen (hectaren, aantal boeren, opbrengsten) staan er niet bij. In het binnenland wordt de Non-Timber Food Products (NTFP) en groente- en fruitproductie gestimuleerd. Ook hier ontbreken de aantallen. We lezen ook ontwikkelen van een ‘soja pilotindustrie in Suriname’. Het lokaal telen van soja leidt tot importvervanging en het creëren van arbeidsplaatsen. Dit stukje in de begroting lijkt een grote grap te zijn vanuit LVV, omdat het aantal hectaren, de boeren en de opbrengsten er niet bij staan. Het is dus een grote voor-de-gek-houderij.
Een corruptie gevoelig punt is ook, dat ‘grote en kleine herkauwers worden geïmporteerd ter verbetering van lokale veestapel’. Hoeveel dieren en onder welke voorwaarden staan er niet bij. De raming is een ruime SRD 90 miljoen. Voor stimulering landbouwsector zien we concrete zaken maar weer zonder aantallen en dus corruptie gevoelig: citruskwekerij te Tamasarie, een Agro-Toeristische Transformatie Mariënburg, pepper sauce processing. Dit alles is voor een SRD 91 miljoen. Voor veehouderij is SRD 80 miljoen begroot, maar er zijn geen verifieerbare streefcijfers, alleen vage doelen zonder aantallen. Het geld zal dus hier ook worden verbrast. Interessant is ook Staatsboerderij NV, een nv die totaal onbekend is voor Suriname. Het is een bodemloze put: begroting SRD 7 miljoen.
Concluderend kan gezegd worden, dat de begroting van LVV geen streefcijfers kent: het zal niet leiden tot resultaat. Het is allemaal te betreuren en het heeft alle ingrediënten van corruptie en non-performance.
