Er is een behoorlijke onrust ontstaan op Haïti dat nu een hoogtepunt lijkt te hebben bereikt. Het begon allemaal met de moord gepleegd door buitenlandse huurmoordenaars op de Haïtiaanse president enkele maanden terug. Het lijkt allemaal op een plot van een zwaar gedramatiseerde Hollywood actiefilm. Na de moord op de president is het land zo zoetjes aan belandt in bijna een staat van burgeroorlog, compleet met no-go-zones waar de regering niets meer te zeggen heeft.
De regio moet oppassen, dat de situatie op Haïti niet over-sijpelt naar andere omliggende landen en Suriname moet niet uit de rij van landen worden uitgesloten. Suriname moet oppassen, omdat Suriname qua armoede en prijsstijgingen/inflatie, altijd na Haïti volgt. Het land dat in de Caribbean het dichtst bij Haïti ligt is niet de Dominicaanse Republiek, maar Suriname. De onlusten van Haïti zouden gewoon zomaar komen overwaaien naar Suriname, waardoor in de regio iets als de ‘Caribische lente’ zou kunnen ontstaan, met revoluties in een aantal Caribische landen.
Over de Haïtiaanse revolutionair gaan we het hier later hebben. Het gevaarlijke van dit alles is, dat in het troebele water de georganiseerde misdaad haar kans ziet, zowel op Haïti als in de omringende landen, om van de situatie misbruik te maken. We zien wat in werelddelen als Afrika gebeurt en hoe, wanneer de staatsmacht wegvalt, criminelen de zaak overnemen en bijvoorbeeld de mensenhandel en mensensmokkel ongestoord in werking komt. De duizenden Afrikanen die in de Middellandse Zee hun dood hebben gevonden, puur omdat mensensmokkelaars hun ‘cliënten’ de dood hebben willen in duwen, is bekend. Hetzelfde kan straks op een hoger niveau gaan gebeuren in Haïti. Dit land heeft van zichzelf een cultuur van een inheemse vorm van slavernij, met zogenaamde ‘zombies’ als slaven.
Westerse documentairemakers zijn naar deze zombies op het Haitiaanse platteland op zoek gegaan en ze hebben een verklaring hoe de mens kan verworden tot een zombie, door ‘neurologische’ ingrepen, door bepaalde vergiftigingen. Hoewel slavernij al meer dan een eeuw verboden is, houden veel criminele organisaties zich bezig met mensenhandel en slavenhandel. Slavernij is nog steeds wijdverbreid op Haïti. Volgens de Global Slavery Index 2014 heeft Haïti naar schatting 237.700 tot slaaf gemaakte personen. Haïti is heeft de op een na hoogste prevalentie van slavernij ter wereld, na Mauritanië. Haïti kent meer mensenhandel dan enig ander Midden- of Zuid-Amerikaans land. Haïti is ook een doorvoerland voor slachtoffers van mensenhandel op weg naar de Verenigde Staten.
Suriname heeft een behoorlijke populatie Haïtianen, waarvan een deel behoorlijk ingeburgerd en opgegaan is in de Surinaamse bevolking. Er is de laatste jaren onder de aanvoering en organisaties van landgenoten alhier, een nieuwe stroom van Haïtianen in het land geweest. Daarbij is open bloot gezegd, dat paspoorten van de mensen in beslag worden genomen. Dat is een hoofdkenmerk van de mensenhandel, maar dit soort verklaringen kunnen ongestoord in een land waar het besef over mensenhandel en mensensmokkel laag is, en waar we gewend zijn om wanneer het om vreemdelingen gaat, de andere kant op te kijken. Al enkele weken terug is in de internationale pers bericht dat op Haïti gangs hele buurten en districten overnemen en de populariteit van gangsters, die nu naar boven komen drijven, is er alleen maar groter op geworden.
Zo is er in de internationale pers meer bekendheid gegeven aan een van de naar boven komen drijvende gangleiders Jimmy Cherizier. De gangleider, vooral bekend onder zijn bijnaam Barbecue, is de meest bekende naam op Haïti geworden. In de arme wijken die hij ‘beheert’ is hij de wet. Hij is leider van de gang ‘G9 Family and Allies’ (G9 et Famille). Internationaal staat Cherizier bekend als Haïti’s machtigste en meest gevreesde bendeleider. Volgens rapportages van de VN heeft hij “ernstige schendingen van de mensenrechten” op zijn naam staan. Hij was de man achter een brandstofblokkade die eind vorig jaar de Caribische natie op haar knieën bracht. Cherizier is een voormalige politieagent. Volgens hem is hij een ‘revolutionair’ en vecht hij tegen een corrupte regering. Die regering zou Haïti, met een bevolking van 12 miljoen mensen, helemaal verpauperd en in de steek hebben achtergelaten.
In december 2022 schatte de VN dat bendes 60% van de hoofdstad van Haïti in handen hadden. Begin december zou dat cijfer voor Port-au-Prince dichter bij de 100% liggen. Onderzoekers concluderen dat de regering van Haïti legitimiteit heeft verloren, dus niet meer geteld wordt als een regering. Dit geeft de bendes een sterkere politieke stem en meer rechtvaardiging voor hun beweringen de ware vertegenwoordigers van de gemeenschappen te zijn. Haïti is een land van crises. De laatste crisis kwam na de moord op president Jovenel Moïse in 2021. Tijdens zijn afwezigheid kwam de huidige premier Ariel Henry in een machtsstrijd naar voren als de leider van het land.
Het land kent circa 200 bendes die strijden om controle. In elk deel van de stad zijn graffiti-tags met de tekst “Down with Henry” te zien. Volgens schattingen van de VN worden er op Haïti per dag gemiddeld vier mensen ontvoerd. De VN registreerde bijna 2.200 moorden in 2022, het dubbele van het jaar ervoor. Vrouwen in het land beschrijven brute groepsverkrachtingen in door bendes gecontroleerde gebieden. Ondertussen heeft een golf van gruwelijke moorden op politieagenten door bendes, geleid tot protesten van Haïtianen.
Na de moord op zes agenten, circuleerde een video op social media waarop zes naakte lichamen te zien waren die languit op het zand lagen met geweren op hun borst. Een ander toont twee mannen die in stukken gehakte ledematen van agenten gebruiken om hun sigaretten vast te houden terwijl ze roken. Verkiezingen laten op zich wachten en de facto zou Haïti een “dictatuur” zijn geworden, vinden senatoren.
De huidige Haïtiaanse premier Ariel Henry heeft de VN gevraagd een militaire interventie te leiden, maar veel Haïtianen houden vol dat dit niet de oplossing is, daarbij verwijzend naar de gevolgen van buitenlandse interventie in Haïti uit het verleden. Tot nu toe is geen enkel land bereid om iets op Haïti te doen. Suriname en de Caricom moeten alert blijven en deze zaak volgen.
