De woorden die koning Willem-Alexander in zijn kersttoespraak wijdde aan het Nederlandse slavernijverleden, het aankomende herdenkingsjaar en de excuses die de regering heeft aangeboden, zijn goed gevallen bij diverse belangenorganisaties in Nederland.
De koning sloot in zijn kersttoespraak aan bij de excuses die premier Mark Rutte afgelopen maandag namens de regering aanbood. “Voor wat er toen aan onmenselijks is aangericht in de levens van mannen, vrouwen en kinderen, draagt nu niemand de schuld. Maar door ons gezamenlijke verleden eerlijk onder ogen te zien en de misdaad tegen de menselijkheid die de slavernij was te erkennen, leggen we wél een fundament onder een gezamenlijke toekomst.”
Linda Nooitmeer van het Nationaal Instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) was onder de indruk van de speech, aldus Nu.nl. “Het moet nog even landen. Ik vond het een heel mooie boodschap. De koning refereerde aan de excuses, aan de misdaad tegen de menselijkheid en aan nazaten van mensen die in slavernij hebben geleefd.”
Rabin Baldewsingh, Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, vond de woorden van de koning emotioneel: “Hier gaat het uiteindelijk om. Het was echt een zeer verbindende toespraak.” Als voorbeeld noemt Baldewsingh de manier waarop de koning de doorwerking van het slavernijverleden gebruikte “om mensen op te roepen om aan te haken en mee te doen”.
Volgens de Nationaal Coördinator is het “heel groot” dat de koning met zijn woorden de excuses die Rutte eerder heeft uitgesproken onderstreept: “Ik denk dat er een belangrijk fundament is gelegd voor verzoening richting het herdenkingsjaar.”
Ook Dagmar Oudshoorn, voorzitster van het voormalig Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden en directrice van Amnesty International Nederland, spreekt van mooie en verbindende woorden. “Ik denk dat de toespraak heel belangrijk is voor de nazaten van tot slaaf gemaakten.” Volgens haar gaven de woorden van de koning vooral aan wat het adviescollege in zijn rapport ‘Ketenen van het Verleden’ stelde. “We hebben een gedeeld verleden en we moeten ook naar een gedeelde toekomst.”
Dit vindt ook Kathleen Ferrier, commissievoorzitter van Unesco Nederland. “Het waren veelbelovende woorden voor de invulling van dat wat na de komma komt. Belangrijk dat hij de woorden misdaad tegen de menselijkheid noemt en dat hij spreekt over verzoening.”
Komend jaar is van 1 juli 2023 tot 1 juli 2024 het Herdenkingsjaar Slavernijverleden. In het hele koninkrijk wordt hier dan extra aandacht aan besteed. De koning zal erbij zijn als op 1 juli in Amsterdam het einde van de slavernij in 1873 wordt herdacht.
Hieronder de woorden van de koning uit zijn kersttoespraak waarin hij ingaat op de woorden van premier Rutte:
“(…) We beseffen het niet altijd, maar we zijn tot veel meer in staat dan we zelf denken. Ik ben ervan overtuigd dat we ook heel ingewikkelde problemen tot een goed einde kunnen brengen en pijnlijke wonden kunnen helen, zodat we samen vérder kunnen. Ook als er heftige emoties in het spel zijn.
Een belangrijk voorbeeld daarvan is de erkenning van het leed dat mensen is aangedaan in de koloniale tijd.
Het afgelopen jaar hebben mijn vrouw en ik met mensen van alle leeftijden over dit onderwerp gesproken, onder wie nazaten van mensen die een aantal generaties terug leefden in slavernij. In het komende herdenkingsjaar zal dit onze aandacht houden. Wij blijven betrokken.
Voor wat er toen aan onmenselijks is aangericht in de levens van mannen, vrouwen en kinderen, draagt nu niemand de schuld. Maar door ons gezamenlijke verleden eerlijk onder ogen te zien en de misdaad tegen de menselijkheid die de slavernij was te erkennen, leggen we wél een fundament onder een gezamenlijke toekomst.
Een toekomst waarin we ons teweerstellen tegen alle hedendaagse vormen van discriminatie, uitbuiting en onrecht.
De door de regering aangeboden excuses zijn het begin van een lange weg. Laten we elkaar blijven vasthouden, ook in heftige tijden met sterke emoties.
Marieke Lucas Rijneveld schreef een eigen gedicht toen hij na ontstane ophef afzag van de vertaling van The Hill We Climb. Het heet Alles bewoonbaar. Een combinatie van inlevingsvermogen, hoop en geloof in onze toekomst samen.
Dit zijn de laatste regels:
‘Jij wil juist verbroedering, je wil één vuist, en wellicht is je hand
nu nog niet krachtig genoeg, of moet je eerst die van de ander
vastpakken om te verzoenen, moet je daadwerkelijk de hoop voelen
dat je iets doet wat de wereld zal verbeteren, al moet je dit niet
vergeten: kom na het knielen weer overeind en recht samen de rug’.
Ik wens u allen – waar u zich ook bevindt en hoe uw persoonlijke omstandigheden ook zijn – een gezegend kerstfeest.”
