“Slavernij was een misdadig systeem en het werkt nog steeds door”
Minister-president Rutte heeft maandag 19 december in een toespraak in het Nationaal Archief in Den Haag excuses aangeboden namens de regering voor het slavernijverleden en de rol van Nederland daarin. De toespraak vond plaats naar aanleiding van de kabinetsreactie op het rapport Ketenen van het Verleden van het Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden.
“Vandaag bied ik namens de Nederlandse regering excuses aan, today I apologise”, zei Rutte. “Ik bied excuses aan voor het handelen van de Staat in het verleden, postuum aan alle tot slaaf gemaakten die wereldwijd hebben geleden, hun dochters en zonen, al hun nazaten in het hier en nu. De pagina’s die ons vervullen met diepe schaamte moeten we niet uitwissen. Dit deel van de geschiedenis is lelijk, pijnlijk en ronduit beschamend. We kunnen slavernij alleen erkennen en veroordelen als misdaad tegen de menselijkheid. Het was een misdadig systeem dat wereldwijd onnoemelijk veel en groot leed heeft gebracht dat doorwerkt in de levens van mensen. We moeten ons aandeel in dat verleden onder ogen zien.”
“Te lang is het stil gebleven. Ik heb persoonlijk ook een verandering in denken meegemaakt. Te lang dacht ik eigenlijk dat het slavernijverleden geschiedenis is die achter ons ligt. Ik had het mis. Eeuwen van onderdrukking en uitbuiting werken door in het hier en nu. In racisme, in uitsluiting, in sociale ongelijkheid. Om dat te doorbreken, moeten we het verleden open en eerlijk onder ogen zien.”
De minister-president sprak in aanwezigheid van betrokkenen die het kabinet sprak in aanloop naar de presentatie van de kabinetsreactie, de leden van de dialooggroep en vertegenwoordigers van de landen van het Koninkrijk en Suriname.
De premier sprak uitgebreid over de gruwelen van de slavernij. “Slavernij was een misdadig systeem en het werk nog steeds door. Wij moeten dat verleden onder ogen zien. Er stond geen maat op wreedheid en willekeur. De meest gruwelijke mishandelingen vonden plaats. Het lot van tot slaaf gemaakten is nauwelijks te bevatten. Absurditeit van een systeem waarin de ene mens de andere mens tot handelswaar maakte.”
Anton de Kom
“Talloos zijn de overgeleverde verhalen en getuigenissen die bewijzen hoe er in het slavernijsysteem geen maat stond op wreedheid en willekeur. En dus geen maat op onrecht en pure angst. We hoeven alleen maar Anton de Koms Wij slaven van Suriname open te slaan om te lezen over de meest gruwelijke behandelingen en straffen. We lezen over geseling en marteling tot de dood erop volgde, over mensen van wie ledematen werden afgehakt, over brandmerken in het gezicht.
Het lot van de ene persoon nog verschrikkelijker dan van de andere, op elke pagina onrecht en nog meer onrecht. En zoals Anton de Kom het beschreef voor Suriname, zo gebeurde het ook elders, onder hetzelfde Nederlandse overheidsgezag. We lezen het, we weten het, en toch is het afschuwelijke lot van tot slaaf gemaakte mensen nauwelijks te bevatten.”
“Lange tijd dacht ik dus eigenlijk: het slavernijverleden is geschiedenis die achter ons ligt. Maar ik had het mis. Want eeuwen van onderdrukking en uitbuiting werken door in het hier en nu.
In racistische stereotypen.
In discriminerende patronen van uitsluiting.
In sociale ongelijkheid.
En om dat te doorbreken, moeten we ook het verleden open en eerlijk onder ogen zien.
Een verleden dat we delen met andere landen, waardoor onze samenlevingen voor altijd op een speciale manier met elkaar zijn verbonden.”
“Het verleden moeten we eerlijk en open onder ogen zien. Niemand die nu leeft draagt persoonlijk schuld voor slavernij. Maar, het klopt ook dat de Nederlandse staat verantwoordelijkheid draagt voor wat tot slaaf gemaakten nazaten hebben meegemaakt.”
De premier liet ook weten, dat Koning Willem-Alexander 1 juli volgend jaar aanwezig zal zijn bij de herdenking van het slavernijverleden in Amsterdam.
