Critici zeggen, dat het Internationaal Monetair Fonds (IMF) een cruciale rol speelt in de huidige wereldwijde schuldencrisis. Zij vinden dat het IMF meer moet doen om het uitstellen van oplossingen te voorkomen en de problemen constructief moet aanpakken. De critici vinden dat de hoge bazen van het IMF tot de luidste stemmen moeten behoren die oproepen tot snelle schuldverlichting voor landen met een kritische schuldenlast.
Suriname behoort volgens deze critici tot de landen in nood waar het IMF wel over schuldverlichting als optie praat. De andere landen zijn Angola, de Seychellen, Malawi en Tsjaad. Maar, in plaats van landen die het risico lopen in een schuldencrisis terecht te komen aan te moedigen hun schuld te herstructureren, heeft het IMF de gewoonte om dit advies te vermijden. In landenrapporten wordt schuldsanering slechts aarzelend genoemd als mogelijke optie. In het geval van Suriname wordt dat wel genoemd; de UNDP (Ontwikkelings Programma van de Verenigde Naties) heeft Suriname al genoemd in de rij van 54 landen die niet zullen kunnen zonder schuldverlichting. Ook is het IMF terughoudend om herstructurering van schulden als voorwaarde te stellen voor het verstrekken van nieuwe leningen. Analytici van ‘Development and Cooperation’ zeggen in een recent artikel, dat Suriname eigenlijk al in gebreke was om schulden af te lossen. Voor Tsjaad waren onderhandelingen over schuldsanering aan de gang. In alle andere gevallen overwoog het IMF herstructurering niet of noemde het niet als een manier om de schuldhoudbaarheid te verbeteren. Dit standpunt is problematisch aangezien de aanbevelingen van het IMF dienen als leidraad voor regeringen.
Volgens zijn eigen statuten mag het IMF alleen lenen aan landen waarvan het vermogen om het IMF terug te betalen zeer waarschijnlijk is. Als het IMF besluit dat dit niet het geval is, moet het elke nieuwe lening afhankelijk maken van de schuldeisers van het land en de last verlichten door ten minste een deel van de schuld kwijt te schelden. Dit had in het geval van Suriname moeten zijn gebeurd, maar dat is niet gebeurd. Deze regel is logisch, omdat een debiteurenstaat anders IMF-geld zou kunnen gebruiken om de oude lening te blijven aflossen. Als een land echter niet alleen tijdelijk een tekort aan contanten heeft, maar zelfs een te hoge schuldenlast heeft, is het hoogst onwaarschijnlijk dat het weer op de been zal komen zonder schuldverlichting.
Als schulden worden betaald met IMF-leningen, maar herstructurering later toch onvermijdelijk wordt, moeten we ervan uitgaan dat sommige schuldeisers het land hebben verlaten en elke bijdrage aan het oplossen van de crisis uit de weg gaan, aldus Development and Cooperation. Dit impliceert dat multilaterale geldschieters zoals het IMF een grotere last zouden moeten dragen en dat toekomstige schuldherstructurering nog moeilijker zou worden. In de jaren tachtig werd op die manier schuld verschoven van private naar publieke multilaterale kredietverstrekkers. Hierdoor sleepten de schuldenproblematiek van veel landen lang aan. Toen eindelijk schuldverlichting werd verleend, droegen niet alle schuldeisers evenveel bij. Een vergelijkbare trend is de laatste jaren zichtbaar.
Hoewel het IMF zeer terughoudend is om herstructurering aan te bevelen, aarzelt het niet om nogal strenge aanpassingsmaatregelen te eisen in schuldenlanden, zoals Suriname. Begrotingsconsolidatie is de standaard aanbeveling van het Fonds om de schuldgraad te verminderen, ook in Suriname. Zo zijn er nu bezuinigingen gepland in 94 lage- en middeninkomenslanden voor 2023, volgens een rapport van deskundigen op het gebied van overheidsdiensten. Suriname hoort daar ook bij. Deze trend is sinds medio 2010 zichtbaar. Desalniettemin is het IMF medeverantwoordelijk voor het feit dat bezuinigingen in veel landen als onvermijdelijk worden gezien vanwege zijn jaarlijkse onderzoeken en aanbevelingen.
De meest gebruikelijke consolidatiemaatregel in het zuiden van de wereld is het verminderen van de uitgaven voor welzijn. Dat wordt in 88 landen gepland. Sociale voorzieningen zullen voortaan alleen beschikbaar zijn voor degenen die zogenaamd echt behoeftig zijn, en een groot deel van de huishoudens met een laag inkomen zal worden uitgesloten. Dit heeft subjectsubsidie in Suriname, dus ook hier wordt dit recept toegepast. Om de inkomsten te verhogen, vertrouwen overheden doorgaans niet op progressieve belastingen op inkomen, bedrijfswinsten of vermogen. En ook dat herkennen we in Suriname. De kosten van de schuldencrisis worden zo doorberekend aan de mensen en dat is geen vreemd verschijnsel meer in Suriname. Uit interne analyses van het IMF blijkt, dat dit soort maatregelen de economische situatie vaak verder verslechtert.
Voor een tijdige en eerlijke oplossing van de huidige schuldencrisis moet de huidige IMF-praktijk veranderen.
Ten eerste dient de instelling in het geval van landen met een kritische schuldenlast schuldsanering en schuldverlichting standaard te vermelden in de jaarlijkse landenrapporten.
Ten tweede, wanneer de schuldenlast van een kandidaat-land kritiek is, moet herstructurering een voorwaarde worden voor het verstrekken van een nieuwe lening door het IMF.
Ten derde moeten de voorwaarden voor schuldverlichting gebaseerd zijn op realistische prognoses van de toekomstige economische ontwikkeling van een land.
Ten vierde mogen aanpassingsmaatregelen de voordelen voor kwetsbare groepen niet verminderen.
Tenslotte zou het IMF zijn middelen moeten gebruiken om de bereidheid van andere schuldeisers te vergroten om in te stemmen met schuldverlichting.
Het IMF is een diehard financiële instelling met voorwaarden. Dat het in Suriname gaat om een homegrown plan is niet waar. Het is immers niet ons geld dus we bepalen niet de voorwaarden. De beruchte Financiën-minister Hoefdraad zei dat ook, nu zegt de regering hetzelfde. Er is geen bewijs dat arme landen uit de problemen zijn vanwege het IMF. Die zorgen er juist voor dat dat landen verder kapot geslagen worden. Het IMF is geen investeringsbank, ze kijken alleen naar monetaire en economische cijfers. Investeerders moeten door de regering gehaald worden, niet door het IMF. Er is daarom ook geen geld voor investeringen.
We gaan meer pijn lijden in de samenleving naar het schijnt. En een samenleving die al kapot is, ook geestelijk en moreel, zal niet meer in staat om zichzelf op te bouwen.
