Gedurende onafhankelijkheidsmaand november 2022, wordt nagegaan, hoe het de Republiek Suriname is vergaan gedurende de afgelopen 47 jaar.
Volkstoneel
De dodenwake aan huis van een kameraad bracht familie, vrienden en collega’s bij elkaar. Het was een rouwbijeenkomst, ma a presi no ben dede. Er werd gehuild, gebeden, gezongen, gedicht, Anansi en andere verhalen verteld, gelachen, gekaart, spelletjes gespeeld, gegeten, gedronken, herinneringen opgehaald en gediscussieerd. Het was een volkstoneel.
Hecht en Sterk
De stamboom van de overledene kwam ter sprake. Er sprongen allerlei gedachten op. Gewezen werd naar plantage Hecht en Sterk in het district Commewijne, waar zijn voorouders als slaaf werden uitgebuit. Zou hij zijn sterk karakter danken aan de gemoedsgesteldheid die de naam Hecht en Sterk uitstraalt? Aangenomen wordt, dat de streek van afkomst en naamgeving het leven dat de mens leidt medebepalen.
Wroko bakru
Er werd verband gelegd tussen Commewijne en het karakter van de overledene. Commewijne was gedurende de koloniale tijd de landbouwschuur, de motor van de volksplanting. De bevolking van het district wist van aanpakken, een essentiële karaktertrek om vooruit te komen. De wroko bakru van de overledene kameraad die het ver geschopt heeft in het leven werd daarmee verklaard.
Identiteit
Naamgeving is sterk verbonden met identiteit. De mens projecteert zijn gevoelens op alles wat met hem of haar te maken heeft. De naam vertelt wat de mens voelt en van zichzelf denkt. De plantagenaam werd daaraan ontleend. De doopnaam Hecht en Sterk maakt de verwachting en vreugde van de eigenaar kenbaar.
Hoge verwachtingen
Uit deze plantagenaam kan worden afgeleid, dat de planter een positieve instelling had, enthousiast was en hoge verwachtingen had van de toekomst. Het rouwend gezelschap nam aan, dat de positieve instelling van de gestorvene een geërfde eigenschap was.
Nijd en Spijt
De stamboom van de betrokkene werd verder uitgediept. De eigenaar van Hecht en Sterk behoorde tot een van de rijkste families in Suriname en bezat meerdere plantages en bezittingen waaronder Grand Plaisier (vrij vertaald Groot Genoegen) welke later werd omgedoopt tot Nijd en Spijt.
Duplessis
Er rinkelde een belletje: Nijd en Spijt was eigendom van Maria Susanne Duplessis. De rouwende familie en vrienden verbleekten. Niemand kon zich voorstellen, dat hun goedhartige vriend maar iets te maken zou hebben met Duplessis, die een wrede inborst had. Borsten van tot slaaf gemaakte vrouwen afsneed en huilende baby’s in water verstikte. Over de doden alleen maar goeds werd er gezucht. De gezichten klaarden op nadat een aanwezige uitleg had gegeven.
Cabalen
Suriname heeft vanaf de vroege koloniale tijd agerende groepen gekend die elkaar fel bestreden. Er waren personen die zich verzetten tegen autoritaire gouverneurs die volgens de oppositie te ver gingen in het behartigen van de belangen van de Europese eigenaren van de kolonie in Europa. Zo heeft gouverneur Jan Jacob Mauricius het rond 1750 te verduren gehad van de ‘Cabalen’. Duplessis was aanvoerder van deze oppositionele groep. Zij was niet voor een kleintje vervaard.
Gemoedstoestand
De spanningen liepen hoog op. Er werden over en weer beschuldigingen geuit en met vuil gesmeten. Het land verkeerde in rep en roer. De gemoedstoestand van de ingezeten veranderde toen hun bestaan werd bedreigd door crises en de opstelling van eigenaren van de kolonie. Deze lieten zich vertegenwoordigd door het gouvernement niet vermurwen. In de heet de strijd werd de plantagenaam Grand Plasier theatraal veranderd in een meer bij de tijdsgeest passende naam: Haat en Nijd.
De tijd schrijdt voort
De negatieve tendens zette zich voort. De strijd tegen de marrons laaide op. De slavernij werd afgeschaft, de plantage economie stortte in elkaar. De tijd schreed voort. Suriname werd autonoom gebiedsdeel binnen het Koninkrijk der Nederlanden en uiteindelijk een onafhankelijke staat maar de tegenstellingen zijn in plaats van weggewerkt versterkt geworden. De militaire staatsgreep, de binnenlandse oorlog getuigen daarvan.
Het wordt met de dag erger
Suriname is in onafhankelijkheidsmaand 2022 nog erger dan voorheen tot op het bot verdeeld. De politieke en andere twisten lopen de spuigaten uit. De ontwikkeling van Suriname is door de historische gegroeide verdeeldheid van de bewoners nooit kunnen bloeien.
Geradbraakt land
De tientallen facties en politieke partijen radbraken het land. De broeder, een vakbondsman en maatschappelijk werker die nu opgebaard ligt heeft zich gedurende zijn leven, waargemaakt als strijder tegen onrecht. Moge zijn nakomelingen zich in die geest ontpoppen. Heri libi te na dede wi sa feti gi Sranan.
(Afbeelding: Nijd en Spijt, circa 1860)
HD
