De kogel is door de kerk! Op 5 augustus 2022 is een lang gekoesterde wens van veel Surinamers in vervulling gegaan door een besluit van het Constitutioneel Hof, betreffende de huidige Kieswet en het huidige kiesstelsel, waarbij diverse belangrijke artikelen van de kiesregeling buiten werking zijn gesteld.
De kieswet en het kiesstelsel vloeien voort uit de Surinaamse Grondwet, die inmiddels een vrij bewogen ontwikkeling kent en sinds 1948 al zes keer is gewijzigd. Al deze wijzigingen hebben echter nog steeds niet kunnen leiden tot een rechtvaardig en billijk kiesstelsel; het huidige kiesstelsel houdt rechtsongelijkheid tussen kiezers en volksvertegenwoordigers in stand. Kortom, het huidig kiesstelsel wordt als zeer discriminerend ervaren en de ontevredenheid daarover neemt zienderogen toe.
In 1987 werd de kieswet wederom gewijzigd, en is toen overgegaan tot instelling van de Districtsraden (DR) en Ressortraden (RR). Op een bevolking van ongeveer 620.000 inwoners, werden 863 volksvertegenwoordigers, waarvan 104 DR leden, 708 RR leden en 51 DNA leden gekozen. De Districts- en Ressortraden zijn echter in hun ontwikkeling blijven steken en staan thans bekend als inefficiënt functionerende lichamen met een slecht imago, die onevenredig zwaar op de staatsfinanciën drukken. Zeker in vergelijking met andere landen, zijn DNA en de overige vertegenwoordigende organen te groot, log en een luxe, waarvan het rendement bovendien behoorlijk tekort schiet.
Voorgaande verklaart dan ook, waarom veel landgenoten, vele politici en organisaties de mening zijn toegedaan, dat het huidige kiesstelsel niet meer voldoet aan de huidige situatie, geen recht doet aan de wens van de samenleving en geldverslindend is; concrete herstelacties zijn echter uitgebleven!
Mr. Serena Muntslag-Essed besloot wel om de daad bij het woord te voegen en het Constitutioneel Hof te vragen de huidige kiesregeling te toetsen aan de Grondwet en internationale verdragen. Op 5 augustus 2022, heeft het Constitutioneel Hof zich uitgelaten over de voorgelegde rechtsvraag en beslist dat het huidige kiesstelsel niet voldoet aan een rechtvaardig kiesstelsel, zeker als het komt op gelijkwaardigheid van de stemmen; de artikelen 9 jo 24 van de kiesregeling zijn hierdoor strijdig met het beginsel van gelijkheid en van een gelijkwaardig kiesrecht, zoals beoogd met zowel de artikelen 8 en 55 van de Grondwet als met Internationale verdragen daarover.
Gezien de uitspraak van het Constitutioneel Hof, heeft de regering kenbaar gemaakt goede nota daarvan te hebben genomen en alles in het werk te zullen stellen, dat uitvoering middels aanpassing van bestaande wetgeving en eventueel de goedkeuring van nieuwe wetgeving tijdig wordt gerealiseerd. Vaststaat dat, conform artikel 99 van de Grondwet, niet DNA, maar de president over deze wijziging gaat. Zoals door het Constitutioneel Hof, krachtens artikel 182 van de Grondwet en de artikelen 85 en 86, is overwogen, zijn de artikelen 9 en 24 in strijd met de betreffende artikelen van de Grondwet en is het hoogste gezag belast met en verantwoordelijk voor de wijziging daarvan.
Indien de 2/3 meerderheid stemmen, na twee pogingen in DNA, niet wordt gehaald, dan staat de weg naar de VVV (Verenigde Volks Vergadering) open om de kieswet gewijzigd te krijgen. Zoals bekend heeft de VHP de meeste stemmen in de VVV, waardoor er geen enkele drempel en/of chantage door andere partijen kan worden opgeworpen, ook niet door de ABOP! Bovendien kunnen ook de VHP en NDP samen de gewenste wijzigingen realiseren, nu zij meer dan de vereiste 2/3 meerderheid stemmen in DNA hebben (samen hebben zij 20 + 16 = 36 stemmen, terwijl voor de 2/3 meerderheid 34 stemmen voldoende zijn).
Gelukkig heeft President Chan Santokhi de eerste acties inmiddels uitgezet, betreffende de benodigde aanpassingen; hij heeft onlangs een studiegroep benoemd om vooral de uitspraak van het Constitutioneel Hof te analyseren en een actieplan te ontwikkelen. Vicepresident Brunswijk heeft daarentegen tot dusver heftige kritiek op de komende wijzigingen, maar zegt de uitdaging daarvan niet uit de weg te gaan.
Evenals in mijn eerdere artikelen daarover, pleit ik wel ervoor om een gemengd stelsel, in plaats van het districtenstelsel, in te voeren, waardoor elk district één zetel toebedeeld krijgt; de resterende 41 zetels kunnen middels een “Algehele Landelijke Evenredigheidsstelsel” worden verkozen, waardoor wordt voorkomen dat het achterland in een vergeethoek wordt gedrukt. Let op: indien het kiesstelsel niet uiterlijk 2 jaar vóór de verkiezingen in 2025 wordt gewijzigd, zal de grootste politieke partij bekaaid uit de bus komen.
De Surinaamse gemeenschap verdient, conform de democratische principes, veel beter; m.a.w. in een democratisch bestel moet de stem van elke burger een evenredig gewicht hebben.
De wil van het volk staat boven elke wet en haar wil moet zonder meer worden gerespecteerd!
Roy Harpal.
