De ideologie van het multiculturalisme verwerpt het idee van een dominante cultuur en is daardoor een hindernis in plaats van een hulpmiddel bij de integratie van etnische groepen.
Een plurale samenleving kan pas bestaan, als partijen accepteren dat er een dominante cultuur is die de maatstaf is voor allen. Een overkoepelend ethico-politiek firmament van republikeinse normen, waarden en instituten. Een juk voor alle schouders die het dragen kunnen: het juk van de grondwet, het juk van de burgerlijke verantwoordelijkheid. Integratie is het samen dragen van de lasten van het land. Integratie vereist een dominante cultuur van republikanisme en burgerschap.
Ala Kondre Dron
‘Ala kondre dron’, een percussie-show met slaginstrumenten en ritmes uit alle cultuurgroepen opgezet door Henk Tjon en Wilgo Baarn, wordt door sommigen gezien als een mooi voorbeeld van culturele integratie. Dit is echter geen geslaagd voorbeeld. De theatrale eenheid van ‘ala kondre dron’ is misleidend, want integratie klinkt in werkelijkheid zelden harmonieus en gaat vaak uit de maat. Dissonanten en ritmestoornissen zijn kenmerkend voor het geluid van integratie. Integratie is niet afwisselend een paar maten apinti gevolgd door een paar maten gamelan afgewisseld met enkele maten “all together now”. Ala kondre dron is de muzikale versie van de ideologie van het multiculturalisme. De multiculturele shows van Kries Ramkhelawan zijn op dezelfde leest geschoeid.
Het multiculturalisme is cultuurrelativisme: alle culturen zijn even goed. Een buitenstaander kan en mag niets zeggen over het nut of de waarde van een andere cultuur, die niet de zijne is. Deze opstelling is een protest tegen het kolonialisme, toen de Europese cultuur werd beschouwd als superieur aan andere culturen. Maar wat in de de strijd tegen het kolonialisme een bruikbare opstelling was, begint in de tijd van natievorming een hinderlijke gewoonte te worden. Volgens het multiculturalisme moeten alle etnische groepen volledig de ruimte krijgen om volgens hun eigen cultuur te leven. Dit is een onmogelijke zaak.
Multiculturalisme en natievorming
Multiculturalisme is de ideologie van de Surinaamse politiek. De grondleggers van deze ideologie zijn Jnan Adhin en Frank Essed. Het motto van deze ideologie is ‘Eenheid in Verscheidenheid’. Multiculturalisme kent speciale rechten toe aan groepen mensen op basis van hun culturele eigenheid, met andere woorden: er wordt gepleit voor een Hindostaans, Creools, Javaans, Indiaans of Marrons burgerschap, elk met zijn eigen rechten in de Surinaamse samenleving. Het multiculturalisme zoekt naar politieke, juridische en culturele middelen voor de beheersing van conflictueuze relaties tussen etnische groepen. Het is de ideologie van de politieke elite van ex-koloniën en landen die zich pas bevrijd hebben uit feodale systemen. Immers, in plaats van de koloniale ideologie of de ideologie van keizers, koningen en sultans, waarin de integratie van de etnische groepen een zaak is van gehoorzaamheid aan een ‘natuurlijke’ of ‘goddelijke’ orde, moet er een ander schema komen op basis van de nieuwe idealen van vrijheid en gelijkheid. Multiculturalisme is een integratie-ideologie waarin de nadruk wordt gelegd op het consolideren van etnische groepen en het faciliteren van etnische culturen. Het belang van een dominant, universeel stelsel wordt verwaarloosd. Hierdoor schiet het multiculturalisme
tekort als schema voor natievorming. Suriname heeft een universeel schema nodig.
“Legal Pluralism” in Zuid-Afrika en India
In het Zuid-Afrika van na de afschaffing van de Apartheid heeft het multiculturalisme een zeer hoge vlucht gemaakt als nationale politieke ideologie. Dit komt ondermeer tot uiting in de officieuze naam van het land: ‘the rainbow nation’. Het multiculturalisme is verwerkt in de grondwet en in de juridische systemen van het land. Er wordt gewerkt met de doctrine van ‘legal pluralism’. Legal pluralism is het bestaan van verschillende rechtsordes naast elkaar. Zo is het voorgekomen dat een moordenaar door een tribaal rechtssysteem werd vrijgesproken omdat geoordeeld werd dat er sprake was van hekserij van de kant van het slachtoffer. Het gebeurt vaak dat vrouwen in Zuid Afrika door het islamitisch recht van hun etnische groep worden benadeeld bij de verdeling van erfenissen of bij echtscheidingen. Huwelijken en andere contracten tussen personen van verschillende etnische groepen stuiten op juridische problemen. Bij elk conflict wordt de vraag opgeworpen: welk rechtssysteem is hier van toepassing ?
In India, waar men naast de Westerse, van de kolonialen geërfde rechtsorde, ook de jurisdictie van onder andere het islamitisch recht erkent, doen zich soortgelijke problemen voor.. Daar ziet men vaak dat mensen vanwege juridische perikelen Hindoe of Moslim worden.
Multiculturalisme in Suriname
Ook in Suriname hebben wij ervaring met multiculturalisme in het recht. We hebben gezien tot wat voor problemen dit kan leiden. Wij herinneren ons het heftige conflict rond de overleden christelijke voorganger die graag op zijn zendingspost in het binnenland begraven had willen worden. De rechter in de stad gaf toestemming maar de tribale autoriteiten verboden die begrafenis. Wij herinneren ons ook de Aziatische huwelijkswetgeving, de tieners die naar pandits gingen om te trouwen omdat het anders niet kon, de mannen die met de Koran in de hand hun echtgenotes verstootten.
Leden van etnische groepen vinden in het multiculturalisme een voorstelling van zaken die het mogelijk maakt om schendingen van de wetten van het land goed te praten. Heel wat mensen komen door cultuurrelativisme in een onbehagelijke toestand omdat hun etnische leefwijze niet functioneert in het moderne Suriname. Dit gaat gepaard met public health problemen zoals werkloosheid, criminaliteit, alcoholisme, zelfmoord, seksuele losbandigheid en gewelddadigheid.
Een nieuw model voor integratie
In mijn boek “Srefidensi – de politiek van natievorming” leg ik een bom onder de ideologie van het multiculturalisme. Integratie is niet “eenheid in verscheidenheid”, maar het omgekeerde, namelijk “verscheidenheid in eenheid”. Daarmee wordt bedoeld de eenheid van allen onder de grondwet. Een republiek van vrije en gelijke burgers. Integratie gaat in de eerste plaats over politiek en pas daarna over cultuur. Waar Jnan Adhin en Frank Essed het probleem van de integratie legden in de etnische groepen, leg ik het probleem in het politiek- bestuurlijke systeem. Waar Adhin en Essed de oplossing voor integratieproblemen zoeken in de psychosociale sfeer (mensen moeten worden opgevoed tot begrip, verdraagzaamheid en respect), leg ik de oplossing van integratieproblemen in de
politieke strijd en structurele verandering van de maatschappij (mensen moet kunnen strijden voor hun belangen binnen een robuust politiek systeem).
Integratie is zorgen dat niemand achter blijft
Waar Adhin en Essed integratie zien als een kwestie van de betrokkenheid van etnische groepen op elkaar, zie ik integratie als betrokkenheid van groepen bij het politiek systeem. Het gaat in de eerste plaats over mondigheid en pas daarna over verdraagzaamheid. Etnische groepen moeten via de politiek hun culturele belangen behartigen. Politiek- bestuurlijke instituten moeten sterk en flexibel genoeg zijn om daarmee om te gaan. Maar nog belangrijker is dat mensen zich ervan bewust zijn dat er onder alle conflicten over godsdienst, ras en cultuur, een dieper conflict schuilgaat, dat de oorzaak is van structurele armoede, corruptie, verspilling en vervuiling, te weten de hegemonie van het particulier grootkapitaal. Integratie is zorgen dat niemand achter blijft.
Eén wet voor allen
Ik pleit voor een integratiebeleid waarbij de nadruk wordt gelegd op universele, de groepen overstijgende structuren en een overkoepelende cultuur: de Nederlandse taal, de democratische rechtsstaat, universele mensenrechten, wetenschap en technologie, het onderwijs, de overheids- bureaucratie, het bedrijfsleven, de vakbeweging en niet te vergeten leger en politie . Ik pleit voor een staat die het vermogen en de politieke wil heeft om macht uit te oefenen in dienst van recht. Een staat die sterk is door de vrijwillige inzet en inspanningen van burgers, door democratie in alle geledingen van de maatschappij, en een door allen gedeeld geloof, een door allen gedragen consensus over een minimum set van afspraken.
Dit betekent niet dat er geen rekening wordt gehouden met culturele diversiteit. Integendeel. Het bestuurssysteem moet flexibel zijn zodat de culturele diversiteit kan worden beheerd zonder dat er sprake hoeft te zijn van een volledige tevredenstelling van elke subcultuur, zoals bij ‘legal pluralism’. In het recht spreken we dan van ‘legal diversity’: het nationaal recht wordt zodanig ruim geïnterpreteerd dat het tribale recht binnen de grenzen van het nationaal recht kan worden toegepast. Een voorbeeld van ‘legal diversity’ zien we in Nederland. Daar wordt het adoptierecht zodanig toegepast, dat de adoptie van weeskinderen door familieleden, zoals gebruikelijk bij islamitische immigranten, wordt mogelijk gemaakt met alle daarbij horende steun van de staat. Een nieuwe orde, een nieuwe politieke moraal.
Geen multiculti geklets
Hoe erg het multiculturalisme de staat heeft verzwakt blijkt uit het feit dat de staat niet in staat was de rechten van de christelijke voorganger die bij zijn missiepost begraven wilde worden te verdedigen. Godsdienstvrijheid moet overal en altijd gelden, maar de uitspraak van de rechter werd niet uitgevoerd door de staat. De overheid zwichtte voor traditionele gezagsdragers. Hetzelfde gebeurde met het Tapadyai project. Deze gezagsdragers zijn niet democratisch gekozen, maar zijn in staat een nationaal project tegen te houden. Dat moet kunnen, maar dan wel via een transparant politiek debat in de volksvertegenwoordigende organen.
Het wordt hoog tijd dat het gezag van de republiek wordt geprojecteerd over het totale grondgebied van Suriname. Eén wet voor allen, een juk voor de sterke gewillige schouders van politiek bewuste mondige burgers. Politiek mondige en klassenbewuste burgers die het juk van de staat, van de grondwet en de burgerlijke verantwoordelijkheid vrijwillig dragen, hebben het multiculti gepraat over cultuur en levensstijl niet nodig. Zij weten dat integratie niets anders is dan het dragen van medeverantwoordelijkheid voor de samenleving en het verdedigen van de grondwet.
Het oude ligt op sterven, maar het nieuwe moet nog geboren worden
Politiek in Suriname is gebaseerd op etnische identiteit en cultuur. Er moeten manieren gevonden worden om deze “identity politics” van “mensen die op mij lijken” en “wij zijn beter dan de anderen” te vervangen door een politiek van samenwerking en klassensolidariteit.
“Wij zijn beter dan de anderen”
De oude orde ligt op sterven, maar de nieuwe moet nog geboren worden. Deze tijd is een interregnum, een overgangsperiode van het oude naar het nieuwe. De term interregnum komt van de Italiaanse filosoof Antonio Gramsci (1891 -1937). Gramsci leert ons dat een nieuwe orde een nieuwe politieke moraal nodig heeft. De oude orde wordt meer dan door geweld bij elkaar gehouden door voorstellingen en geloof. Hetzelfde geldt voor de nieuwe orde die moet worden opgebouwd. Er moet gewerkt worden aan een nieuwe consensus over de verdeling van welvaart in Suriname. Strijden voor de vestiging van een nieuwe orde is werken aan de constructie van een nieuw ethico-politiek firmament voor de Derde Republiek. Dat is de missie van SetiSRnan.
Wim Bakker, voorzitter SetiSRnan
