De Surinaamse staatsbedrijven moeten grondig worden doorgelicht. De SLM is veel in het nieuws, de SLM moet worden doorgelicht, maar de regering moet Staatsolie, EBS en Telesur niet vergeten. Er zijn ettelijke parastatalen die van de Staat subsidie ontvangen en de belastingbetaler heeft daarom recht op een rechtmatige en doelmatige besteding van haar middelen.
Onlangs hoorden we iets van ‘s Landsboerderij. Wat gebeurt er precies bij dit bedrijf? Wat is de output en wat is het doel van het bedrijf dat geacht wordt werkzaam te zijn in de veeteeltsector? De regeringen in Suriname hebben decennialang nagelaten om te doen wat ze op dit stuk verplicht waren te doen. Wij vinden dat het onmogelijk is dat de regering geen wetgeving heeft waarin de good corporate governance regels van staatsbedrijven niet in een wet zijn geregeld waaronder alle staatsbedrijven dan vallen. Onderdeel van deze regelgeving moet ook zijn procedures van het uitbesteden en aantrekken van goederen en diensten en de afschrijvingen. Ook moet in deze wetgeving worden opgenomen dat commissarissen van Raden van Commissarissen en raadsleden van Raden van Toezicht middels een sollicitatie oproep moeten worden geselecteerd. Ook de selectienormen moeten in de wetgeving worden opgenomen.
Suriname hoeft het wiel niet uit te vinden, er zijn veel landen die dit soort systemen al toepassen. In deze wetgeving moet ruime aandacht worden besteed aan alle vormen van conflict of interest.
Er moet door de regering ook snel wetgeving worden gemaakt waarbij de lonen en vergoedingen die door staatsbedrijven worden betaald, worden verbonden aan een plafond. Wat ons betreft mag de limitering van lonen en vergoedingen verdeeld worden in categorieën waarin de bedrijven zitten. Hoe hoger bijvoorbeeld de bijdrage en de staatskas, hoe hoger het plafond wat ons betreft mag liggen.
We hebben eerder hier aangehaald dat in Nederland bijvoorbeeld Balkenende norm ooit werd ingevoerd om lonen bij subsidie genietende parastatale instellingen aan banden te leggen. Daar werden de lonen gelinkt aan het loon van de premier. In Suriname kunnen lonen gelinkt worden aan de bezoldiging van de president of de vicepresident.
We hebben eerder geschreven dat de EBS verhogingen doorvoert, maar intussen ook met de kraan open dweilt. De consument betaalt een hoge prijs voor de verspilling bij de EBS die niet wordt aangepakt. In het kader van het Tripartiet Overleg heeft de vakbeweging publiekelijk de regering opgeroepen om eerst de doorlichting van de EBS plaats te laten vinden en daarna pas te gaan kijken en meten waar verhogingen van het tarief moeten plaatsvinden. We zien dat alle nadruk nu ligt op de SLM en dat iedereen op de SLM springt, maar laat de doorlichting breed zijn en gefaseerd. Laten we beginnen met een aantal high profile bedrijven waar er heilige huizen in voorkomen. We denken dan aan Staatsolie. EBS, SWM, Telesur, NVB, MAS, TAS, Cevihas, Sail, Grassalco en Melkcentrale. De doorlichting moet overal plaatsvinden waar subsidie wordt gebruikt. Of waar inkomsten worden gegenereerd met gebruikmaking van gedelegeerde staatsmonopolies of en waar gebruik wordt gemaakt van natuurlijke hulpbronnen waarvan de natie eigenaar is. De doorlichting moet door een zwaar integer team dienen te geschieden en iedereen die gestoeid heeft met staatsmiddelen moet worden vervolgd. Van deze personen moeten dan de paspoorten worden ingehouden om te voorkomen dat de mensen naar het buitenland vluchten.
In de doorlichtingsteams moeten geen personen worden opgenomen die voordat ze hun werk afronden en aan de regering presenteren, conclusies van het onderzoek presenteren aan de pers in binnen en buitenland. Dit is onlangs gebeurd in het geval van de SLM.
Als we kijken naar de staatsbegroting van 2021 dan zien we bij de ministeries een aantal parastatale bedrijven die rekenen op staatszorg van enige omvang.
Kijken we naar de staatsbegroting van enkele jaren terug, dat bij ROS we Radio Boskopu, Stichting Fonds Ontwikkeling Binnenland en Stichting Nyun Kombe, maar ook SADA, NIS, RSA, SSFS en BOEOS.
We hebben recent gezien dat parastatalen niet voldoen aan hun plicht om jaarrekeningen in te dienen en dat DNA nu wettelijke limieten moet verruimen om strafbaarheid van bestuurders te voorkomen. Bij Defensie zien we organisaties als Agrarisch Bedrijf Von Freyburg, bij EZ zien we een Surinaams Bureau voor de Standaarden.
Interessant is bij LVV Agro Industrial Park waarvoor tientallen miljoenen op de begroting was uitgetrokken.
Bij Arbeid zien we instituten als SAO, SPWE, SHTTC en SIVIS en Cenasu, SNTA, AdeKUS, AHKCO, CCS, VMA, SGS , SOFNA en PTC bij Onderwijs. Verder zien we AOV-Fonds, SBEB, SBEC, Esther Stichting, TJG, KJT en SVS. Bij Volksgezondheid zien we BGVS, COVAB, JTV, Medische Zending, PCS, RGD, SZF en Nationale Bloedbank/Surinaamse Rode Kruis.
TCT lijkt topscorer te zijn wat beteft subsidies met ‘onder’ haar organisaties als Havenbeheer, MAS, SMS, NVB, Luchthavenbeheer, SLM, Telesur, TAS en CASAS. STS, SHTTC en Stichting Beheersraad Waterkant. SBB, JSOOC en Stinasu zijn de organisaties onder RGB.
Ten slotte zien we bij ROM het NIMOS.
We doen deze opsomming, die onvolledig is, om een gevoel te kweken hoe uitgebreid het subsidiesysteem in Suriname is. De malversaties kunnen zeer wijdverbreid zijn. De doorlichting moet gefaseerd door het hele systeem plaatsvinden. En het is hoog tijd voor invoering van wetgeving voor good corporate governance en limitering van de lonen en vergoedingen.
