“Als je maar op een plek verandering wilt brengen dan gaat dat niet werken”
De Internationale Dag voor de Herdenking van de Slavenhandel en de Afschaffing ervan is een internationale dag die elk jaar op 23 augustus wordt gevierd, de dag die door de UNESCO is aangewezen om de trans-Atlantische slavenhandel te herdenken.
De datum is belangrijk, omdat in de nacht van 22 op 23 augustus 1791, op het eiland Saint Domingue, tegenwoordig bekend als Haïti, een opstand begon onder leiding van Toussaint Louverture. De gebeurtenissen die volgden vormden een belangrijke factor die leidden tot de afschaffing van de trans-Atlantische slavenhandel.
Toussaint Louverture werd geboren in slavernij in het huidige Haïti. Hij leefde meer dan de helft van zijn leven als een tot slaaf gemaakte. Toch was hij in staat om de meest succesvolle slavenopstand in de geschiedenis te leiden. Dit zorgde voor de ondergang van Europees kolonialisme op het westelijk halfrond.
Kwaku Plein
Deze dag zal niet onopgemerkt voorbijgaan in Suriname. De Feydrasi Fu Afrikan Srananman zal activiteiten organiseren op het Kwaku Plein. “We zullen stilstaan bij de belangrijkheid van het gebeuren”, zegt de voorzitter van de ‘Feydrasi’ Iwan Wijngaarde. Wijngaarde wijst op twee zaken die in de nacht van 22 op 23 augustus 1791 een bijzondere rol hebben gespeeld. “De eerste was strategie, de andere spiritualiteit”, zegt hij. “Omdat de spirituele leider al vanaf 14 augustus begonnen was om uit de vier windstreken een ‘sweri’ (verbond) te laten plaatsvinden.” Wijngaarde licht toe, dat het de kolonisator altijd was gelukt om middels de verdeel en heers politiek mensen uit elkaar te houden maar dat door deze sweri de mensen dit keer gelijktijdig gebundeld waren voor actie. “En dan is het succes veel groter”, verklaart hij.
Relevantie
De relevantie voor Suriname is dat er in Suriname steeds is gestreden door verschillende groepen. “Het verzet kwam uit verschillende gebieden, zoals dat van de groep van Boni. In het geval van Haïti, kwam de opstand gelijktijdig uit alle vier windstreken.” Wijngaarde wijst er uitdrukkelijk op dat hoewel dit element niet in de literatuur goed wordt belicht, “de spirituele power van de Haïtianen is ingezet”.
Hij licht toe dat normaal zaken altijd uitlekten, bovendien was het dankzij de spiritualiteit dat men de plantagedirecteuren niet eens herkende en ze als ‘niets’ zagen.
De voorzitter van de Feydrasi FU Afrikan Srananman noemt het voorbeeld in Suriname waar deze eenheid er in Suriname niet was. “Men is gaan heulen met de kolonisator en dit kostte het leven van een van onze grootste leiders.” Wijngaarde bedoelt niemand minder dan verzetsheld Boni. Hij laat dan ook weten, dat voordat gesproken kan worden over samenwerking mensen ook moeten begrijpen hoe zij worden verdeeld. “Na de slavernij is hier van alles geprobeerd, maar steeds in gebieden of in eigen contreien, waardoor het niet heeft gewerkt.”
Wijngaarde wijst wel op bepaalde individuele successen maar deze vielen dan weer uit door zaken als jaloezie en tegenwerking. Samenvattend benadrukt hij dat naast de spiritualiteit het begrip en besef over de wijze van onderdrukking goed moet worden doorgrond. “Als je maar op een plek verandering wilt brengen dan gaat dat niet werken, want dan wordt men jaloers en gaat men niet meewerken en de zaak boycotten. Je moet iedereen betrekken en informeren.”
Dit concept van Toussaint Louverture wordt vandaag, dinsdag 23 augustus, bij het Kwaku Monument in Paramaribo herdacht van 16.30 tot 18.30 uur. Op het programma staan onder andere een Culturu Begi, een toespraak van Iwan Wijngaarde, Culturele optredens en een bloemenhulde.
RB
