We hebben hier op verschillende momenten onze verontwaardiging uitgesproken over de in de ether gespuide verontschuldigingen van Nederlandse functionarissen. Daarbij bleef in het midden aan wie precies sorry werd gezegd. We hebben eerder ook onze verontwaardiging uitgesproken over een studie/dialoog die door een groep is uitgevoerd over het slavernijverleden. Daarbij is er geen dialoog gevoerd met exponenten uit Suriname.
Wij menen dat de gevolgen van de slavernij, die niet te lang geleden is afgeschaft, nog steeds zichtbaar en voelbaar zijn in Suriname. Dat is duidelijk te zien in de situatie van de huisvesting van de nazaten van de slaven. Ook is het duidelijk te zien in de wijze waarop de nazaten tegenover elkaar staan en hun algemene kijk op andere groepen die uit de situatie van de koloniale uitbuiting met minder kleerscheuren eruit zijn gekomen…mede dankzij hun stevige culturele en religieuze basis die behouden en ongeschonden bleef.
De gevolgen zijn ook te zien in de vertegenwoordiging in de gevangenissen van Suriname en de werkloosheid. We schrijven dat de slavernij niet al te lang geleden is afgeschaft, want het is nog geen 200 jaar. De slavernij leeft nog voort in proza en poëzie, het wordt nog gevoeld, het beweegt Surinamers nog tot tranen… niet alleen de nazaten. Recent waren twee burgemeesters in Suriname, maar ook hun verontschuldigingen waren ongeadresseerd.
Men was bang voor confrontatie met de bewuste nazaat die durft om de vertegenwoordigers van de Nederlandse Staat in de ogen aan te kijken. Zo werd een ceremonieel, omdoen van voetkettingen bij iedereen die een bepaalde plek bezoekt, als te confronterend beschouwd.
Feit is dat Suriname is uitgebuit, dat enkele generaties terug mensen als slaaf en bezit zijn gehouden, dwangarbeid hebben verricht en dat ze gestript zijn van hele geestelijke hebben en houden. Men heeft de tot slaaf gemaakte gebroken door hun hun geestelijkheid te ontnemen. Ze werden weer gemodelleerd als christenen. Een deel vluchtte weg en was noodgedwongen diep in de jungle te wonen, de moderniteit te ontberen en achterstanden op te bouwen bij de rest. Daarna werden immigranten uit India en Indonesië als arbeiders uitgebuit.
Het is positief om te vernemen dat het bezoek van de delegatie van de Tweede Kamer ook aandacht zal besteden aan de uitbuiting van de immigranten. De immigranten uit India accepteerden de uitbuiting niet en kwamen in opstand. De arbeids- en leefomstandigheden van de immigranten waren bar slecht volgens dr. Radjinder Bhagwanbali. Dat staat in zijn publicatie ‘Tetary – de koppige’. Zo werden in 1884 op plantage Zorg en Hoop 7 protesterende immigranten neergeschoten en gedood. Dit was maar 11 jaar na begin van de immigratie. In 1902 werden 24 immigranten neergeschoten na protesten en de doodslag op de plantagedirecteur.
In geen enkel land waar het indentured labour systeem werd ingevoerd is zo vaak collectief verzet gepleegd als in Suriname. Dit was de tweede keer in onze geschiedenis dat werkers collectief in verzet kwamen tegen de bedrijfseigenaren en er bloed vloeide. In het eerste jaar van de immigratie in 1873 waren er al 7 gevallen van collectief verzet. Hiertegen werd de politie en/of het koloniaal leger ingezet.
Het eerste verzet was al op 22 juli 1873, een maand en 2 weken na de aankomst van de eerste immigranten. Dat was op plantage Goudmijn. In de immigratieperiode van 43 jaar (1873-1916) waren er in totaal 40 gevallen van collectief verzet. Na de moorden in 1902 vonden nog 6 gevallen van protesten plaats. Er zijn gevallen bekend waar protesterende immigranten veroordeeld zijn tot 90 jaar gevangenisstraf met dwangarbeid al in 1873. In de periode 1880-1883 bestond tussen de 56% en 62% van de totale landelijke gevangenisbevolking uit veroordeelde immigranten. Ze werden veroordeeld voor niet-nakomen van hun arbeidscontract. Ook maakten honderden vanwege inbreuk op het contract, de kromsluiting mee.
Naar de uitbuiting van de Javanen is minder onderzoek gedaan. De sociale wetgeving in Suriname was anders dan in Nederland. De bruine mens werd in koninkrijksverband anders behandeld, het sociaal zekerheidssysteem werd voor de nazaten van de tot slaaf gemaakten en de immigranten niet ingevoerd. Ook werd geen stevig infrastructuur opgezet.
In elk geval komt een delegatie van de Tweede Kamer voor een bijzonder bezoek aan Suriname, Curaçao en Bonaire in het teken van het slavernijverleden. Het is voor het eerst in dertien jaar dat een Kamerdelegatie Suriname bezoekt. Een commissie van de Tweede Kamer wil zich verdiepen in het slavernijverleden ter voorbereiding op het grote herdenkingsjaar in 2023 (150 jaar afschaffing slavernij).
Vreemd is, dat men hoorzittingen wil hebben en daarvoor onder meer plantage Frederiksdorp bezoeken. We vragen ons af wat voor zin dat heeft. Is dat niet vluchten voor de confrontatie? Moet men niet de vele volksbuurten waar mensen nog onder erbarmelijke omstandigheden wonen, bezoeken en daar op straat lopen en in de prasi-oso’s gaan zitten? Gesprekken met historici van de Anton de Kom Universiteit en het Surinaams Nationaal Comité Herdenking Slavernij zijn goed, maar men moet de Nationale Commissie Herstelbetalingen onder drs. Armand Zunder niet vergeten. Men wil ook in gesprek ‘met de mensen daar’, dat is goed, maar men moet niet alleen ‘nette mensen’ daarvoor uitzoeken, maar de mensen die de gevolgen van de slavernij meemaken. Er is in Nederland gezegd: ‘We moeten ons er wel bewust van worden dat een groot deel van onze welvaart voortkomt uit ons slavernijverleden.’ Dat is correct en men kan nu niet doen alsof men niets met slavernij te maken heeft.
Premier Rutte zegt dat excuses de samenleving ‘verder kunnen polariseren’ maar dat is oneerlijk om te stellen. De samenleving is al gepolariseerd en excuses kan de gemeenschappen dichter bij elkaar brengen als er ook herstelactiviteiten plaatsvinden. Het is opvallend dat de grootste regeringspartij van Rutte afwezig is in de delegatie. Binnenkort zullen we weer diepgaand hierop ingaan, maar het is voor iedereen wel duidelijk dat Suriname, de slavernij, de martelingen, de uitbuiting en de dwangarbeid door Nederland voor zijn eigen economische doelen is gemaakt. Die samenraapsel van groepen werkenden is nu de natie van Suriname geworden.
De gevolgen van slavernij zijn in de politiek, in de economie en in het sociale leven van alledag dagelijks en altijd te merken. Men moet wel met beide ogen open kijken maar ook zien. We volgen hoe deze missie afloopt.
