Angelic del Castilho, voorzitter van DA’91, de eerste politieke partij in Suriname die in 1991 een beroep deed om de Kiesregeling te wijzigen, gaat in gesprek met Dagblad Suriname in op de recente uitspraak die werd gedaan door het Constitutioneel Hof inzake de strijdigheid van artikel 9 in samenhang met artikel 24 van de kiesregeling met nationale en internationale wetgeving.
“Lange strijd die het land veel heeft gekost”
Voor de voorzitter was dit het moment waarbij er duidelijk werd aangegeven dat er strijdigheden zijn in de wet. “Door de jaren heen heeft de partij er alles aan gedaan om het levend te houden in de gedachten van mensen dat er strijdigheden zitten in de kiesregeling”, zegt de voorzitter. Zo werden er verschillende programma’s gepresenteerd die als doel hadden de info zoveel als mogelijk levend te houden. Ze merkt gelijk daarbij op, dat ze ook heeft gemerkt dat de bewustwording bij de mensen nu ook al heel wat op gang is gekomen. Bij verschillende sessies met diverse commissies heeft de partij ook haar inbreng gehad om de consequente vraag naar een evenredige en eerlijk Kiesregeling aan te kaarten. De boodschap bij die strijd was altijd duidelijk, dat er strijdigheden zijn in de huidig Kiesregeling. “Strijdigheden met de Grondwet, het Verdrag inzake Burger en Politieke Rechten en niet te vergeten de internationale mensenrechtenverdragen”, voegt ze toe.
Ze benadrukt dat onrechtvaardigheid van het uitbrengen van de stem van een kiezer ten koste kan gaan van het regeerbeleid en de ontwikkelingen in het land. Zo noemt ze bijvoorbeeld de verschillende verzwakte instituten.
“Referendum van eminent belang”
Op de vraag waarom de VHP en de NPS van toen er geen werk van gemaakt hebben om deze Kiesregeling te veranderen geeft de voorzitter te kennen, dat het bij deze gewoon ging op politiek opportunisme. “De politieke partijen hadden tal van voordelen bij de Kiesregeling die nu strijdig blijkt te zijn”, zegt ze kalm. “Op basis van etniciteit gingen vele van de politieke partijen er al vanuit dat ze in bepaalde gebieden al zetels hadden”, zegt de voorzitter.
Nu is volgens haar gebleken, dat steeds meer burgers zich roeren om het feit dat hun stem niet evenredig is met die van kiezers in andere gebieden. Met de verklaring van het Constitutioneel Hof zullen ook de voordelen voor alle partij politieke opportunisten komen te vervallen. De voorzitter is van mening, dat de veranderingen die gebracht moeten worden in het kiesstelsel door middel van een referendum het best zou kunnen gebeuren. Dit vanwege het feit, dat iedere burger dan de gelegenheid geboden krijgt om zo ook hun inbreng te hebben in dit geheel.
Ongevraagd heeft DA’91 een onderhoud gehad met zowel de voorzitter van de Nationale Assemblee, Marinus Bee, als president Chandrikapersad Santokhi, omtrent de aanpassing van de Kiesregeling en de methode hoe dat het best zou kunnen gebeuren.
Model waaraan DA’91 denkt
DA’91 is ook van mening, dat er een landelijke evenredige Kiesregeling moet komen waarbij de stemmen van de gemeenschap duidelijk tot uiting wordt gebracht door de volksvertegenwoordigers. Het model dat ze in gedachten heeft is een die 41 zetels toekent aan landelijke evenredige verdeling, hierbij hoeven de personen die zich kandidaat stellen dus niet te voldoen aan het woon- en verblijf beginsel. De tien andere zetels worden dan in de tien districten opgesplitst en elke persoon die zo’n district wenst te vertegenwoordigen moet voldoen aan het woon- en verblijf beginsel. Het verbeteren van het systeem dat nu geldt voor de districtsraadsleden (DR) en ressortsraadsleden (RR) en het afslanken van dit systeem is voor haar van eminent belang. Rekening houdend, dat de DR- en RR-leden mensen zijn die een bepaald profiel hebben waarvan je zeker bent dat zij hun taak naar behoren zullen uitvoeren en vooral de decentralisatie in hun gebied zullen stimuleren.
Al met al is de voorzitter wel ervan overtuigd dat indien de evenredige zetelverdeling wegblijft het nadelige gevolgen kan gaan hebben. Als voorbeeld geeft ze aan, dat er door partijen die zich juridisch willen gaan verdiepen, een internationaal verzoek gedaan kan worden om aan te geven dat de regering de Kiesregeling niet heeft willen verbeteren, maar ze zegt eraan toevoegend, dat partijen ook kunnen besluiten dat ze niet meer meedoen met de verkiezingen.
Voor DA’91 lijkt het volgens de voorzitter wel erop, dat er 10 tot 12 zetels binnen gehaald kunnen worden met een nieuw evenredig Kiesregeling.
GW
