Keti Koti 1863-2022
Het uitwaaieren van Surinamers
Het regende pijpenstelen. Dagblad Suriname zocht beschutting op het terras van een bekend hotel. Tijdens het wachten tot de bui was opgeklaard, werd een gesprek aangeknoopt met een knus paar, dat voortdurend aan elkaar zat. Aan hun voorkomen was te zien, dat het vakantiegangers uit Nederland waren.
Emancipatieviering
Tussen ditjes en datjes door kwam Keti Koti ter sprake. De dame onder ons was niet voldaan: “Jammer, dat wij de emancipatieviering in Suriname niet zullen meemaken. Op 1 juli zitten wij allang hoog en droog thuis. Wij zullen het in Nederland met een diaspora snit vieren.”
Keti Koti Festival
“In Nederland wordt Keti Koti uitbundig gevierd. Er zijn zat festivals, kerkdiensten, bijeenkomsten, sociale-, politieke- en maatschappelijke toespraken, feesten in verschillende steden, maar Amsterdam steekt de loef af.”
Weemoed
“Hoe ik die dag ervaar? Wel, ik ben een feesttype. Dus geniet ik met volle teugen, maar met weemoed. Ik tracht mij dan te verplaatsen in het lot van de slaven, mijn voorouders. Ze zijn er niet meer, ik voel door de discriminatie en het racisme de gesel uit de slaventijd nog steeds.”
Vreemde in eigen land
“Mijn moeder was een peuter, toen zij rond de onafhankelijkheid van Suriname in Nederland kwam wonen. Ze groeide op, ontmoette de man die later mijn vader zou worden. Ik ben in Nederland geboren en getogen, zo Hollands als het gras, als een molen aan de plas. Maar, wordt als allochtoon beschouwd. Ik word er aan herinnerd, dat ik geen volwaardige Nederlandse ben. Ik ben een allochtoon, een vreemde.”
Misdaad
“Naast de vele goede ervaringen, opvoeding, scholing en geluk beleef ik vanaf mijn kinderjaren soms pesterijen die mij verdrietig maken. Kwetsende vooronderstellingen geven mij het gevoel er niet helemaal bij te horen. Toen ik de leeftijd had bereikt om goed en kwaad van elkaar te onderscheiden kwam ik erachter, dat het discriminatie, racisme, een misdaad is.”
Gekleineerd
“De hele wereld, niet alleen Suriname en Nederland, liggen overhoop met racisme. Het is een strafwerktuig waarmee overal ter wereld de mens wordt gekleineerd.”
Babun tere, na babun skin
Geprikkeld door de woorden van de vakantieganger werden derden gehoord over de diaspora: “Babun tere, na babun skin. Het kolonialisme heeft onbedoeld de weg vrijgemaakt voor de pluriforme samenlevingen van vandaag met religieuze, etnische en subculturen in bijna alle landen. Het heeft de wegen gebaand, waarlangs de integratie van de wereld tot stand komt.”
Opboksen tegen elkaar
“De globalisatie verloopt niet zonder intermenselijke spanningen en strijd. Het gaat hoofdzakelijk om een betere verdeling van materiële verworvenheden van de wereld waarin culturen tegen elkaar opboksen.”
Familieleden
“Volgens politici verwijst Surinaamse diaspora naar gemigreerde Surinamers en opvolgende generaties die zich verwant voelen met hun Surinaamse herkomst. Begin 21 eeuw is deze groep 400.000 familieleden sterk. Zij bevinden zich in Nederland, België, de Verenigde Staten, Frans-Guyana, Nederlandse Antillen en het Caribisch gebied.”
Eenrichtingsverkeer
“Het personenverkeer tussen Suriname en Nederland vice versa was gedurende lange tijd eenrichtingsverkeer. De schepen kwamen los van de bemanning en enkele avonturiers, leeg aan. Er werden bakstenen als ballast meegevoerd om de schepen te stabiliseren. Op de terugtocht naar Europa werden tropische producten en een handjevol passagiers vervoerd.”
Met het leven betalen
“Weinig kolonisten zagen Europa terug. Het leven in Suriname was geen makkie. De levensverwachting was kort. Velen betaalden kort na aankomst of iets later, het Surinaamse avontuur met de dood. Ook gouverneurs en hun stafleden stonden hieraan bloot.”
IJverige en begaafde
“Gedurende de twintigste eeuw nam het personenverkeer tussen Suriname en Nederland toe. Zij die het zich konden veroorloven, maakten een uitstapje of keerden terug naar Europa. De ijverige en begaafde werden naar Nederland gestuurd om te studeren op kosten van de kerk en het gouvernement. Zij keerden daarna terug.”
Knappekoppen
“Onder hen bevonden zich knappekoppen als Johannes Vrolijk, een kleurling die in Nederland zijn opleiding had genoten. Vrolijk ontwikkelde in 1817 een machinistenschool die waardige leerlingen afleverde. De Johannes Vrolijk School te Lelydorp is naar hem vernoemd.”
Doctor Benjamins
“Herman Daniël Benjamins werd in 1850 geboren in Paramaribo. Op 25-jarige leeftijd promoveerde hij aan de Universiteit van Leiden tot doctor in de wis- en natuurkunde. Hij werd per 1 juni 1878 belast met de leiding van het departement van Onderwijs en vervulde deze functie tot 1910. Zijn verdiensten houden onder meer in: de vestiging van openbare scholen en het invoeren van de ULO, de Geneeskundige School en ga zo maar door.”
Contractarbeiders
Tot de jaren vijftig vestigden Surinamers zich druppelsgewijs in Nederland. Het waren de beter gesitueerden die zich zulks konden veroorloven. Daarna begon de migratie naar Nederland en de Antillen toe te nemen.
Menskracht
“In deze stroom van personen bevonden zich studenten en contractarbeiders die in Suriname waren geworven. Contractarbeiders zegt het u iets? Dezelfde tactieken van vroeger worden toegepast om te profiteren van Suriname en zijn menskracht. Het overgrote deel is niet teruggekeerd naar Suriname en behoort nu tot de ‘Surinamers in diaspora.”
Bursalen
“Bursalen vonden hun weg naar Nederland om zich op kosten van de staat te bekwamen. Het was het tijdperk van Pengel. Dus veel studenten uit de ‘volksklasse’. Enkele klinkende namen uit deze groep zijn Krolis, Schillevoort, Jharap, Bruma, Essed, Caldeira, Venetiaan, Lie Paw Sam enzovoorts. De bursalen en studenten op eigen kosten, die zich in de eind jaren vijftig en zestig in Nederland bekwaamd hebben bij hun terugkeer in Suriname mede bepaald hoe Suriname er vandaag bijstaat.”
Onafhankelijkheidsstrijd
Suriname, Europa, de wereld verkeerde in de jaren ‘60 in een versnelde ontwikkeling. De gangmakers van die tijd waren de Cubaanse Revolutie, de oorlog in Vietnam, de provo’s, het opkomen van de niet-westerse sociologie op de universiteiten van de Europa. Er woedde onafhankelijkheidsstrijd in de koloniën van Europa. Suriname ontbrak niet in het toneel.”
Exodus
“De onafhankelijkheid, de militaire staatsgreep en de Binnenlandse Oorlog hebben elk een exodus van jewelste op gang gebracht naar Nederland, Frans-Guyana en elders.”
Surijammers
“Het is jammer dat tientallen duizenden Surinamers door het politiek- en economisch leefklimaat, onzekere toekomst en uit angst het land zijn uitgevlucht. Suriname bleef met de gebakken peren zitten.”
De band
“De Surinamers in diaspora onderhouden de band met het land waar zij vandaan komen. Familiebezoeken, pakketten en financiële ondersteuning van familie en vrienden vinden plaats. De regering in Suriname heeft hoge verwachtingen van de bijdrage die de Surinamers in diaspora kunnen leveren bij de opbouw van Suriname.”
Kapitaal
“Het valt op dat de uitgestippelde diaspora-politiek vooral uitgaat van kapitaal. Er wordt haast geen aandacht besteed aan de niet materiele rijkdom van de landgenoten in diaspora. Er wordt niet gesolliciteerd, naar menskracht, deskundigen, specialisten en andere kwaliteiten. Er wordt alleen op geld gejaagd. Daarom valt het toe te juichen, dat de Nederlandse voetballers van Surinaamse afkomst worden binnengehaald.”
Beschermd gevoel
“Het koloniaal kwaad in Suriname heeft verschillende uitwerkingen op de bevolkingsgroepen. De Hindoestanen zijn sterker dan creolen verknocht aan Nederland. Deze band leidt terug naar de koloniale tijd tijdens welke het Nederlands gouvernement als beschermer is opgetreden van de Hindoestaanse contractarbeiders. Dit heeft gemaakt, dat Hindoestaanse ondernemers zich richten op Nederland.”
Vertroebelde verhouding
De relatie tussen de creolen en Nederland is door het slavenverleden vertroebeld. Daardoor richt het creools kapitaal zich meer op de Verenigde Staten van Noord-Amerika. In het ingewikkelde spel met Nederlands-, Amerikaans en ander kapitaal is er geen eensluidende diaspora visie en strategie.”
Wordt vervolgd
HD
