De problemen rond de ernstige wateroverlast in delen van het land, waaronder met name gebieden in het district Brokopondo, leiden tot veel onvrede en onzekerheid onder bewoners van gemeenschappen in het binnenland. Diverse dorpen staan volledig onder water, bewoners zijn vertrokken, vooral naar hoger gelegen gebieden. Inboedels zijn vernietigd en vele bewoners zitten met de handen in het haar en vragen zich af wie en wanneer hun materiële-, maar ook immateriële schade gaat vergoeden.
Meningen over de oorzaak van de wateroverlast lopen uiteen. De schuld wordt vooral gelegd bij het spuien van de Afobaka Waterkrachtcentrale en bij de vele regenval. Echte deskundigen zijn echter nog niet te horen geweest. Inmiddels heeft de regering verklaard, dat deskundigen uit het buitenland worden aangetrokken – vooral uit Nederland -, dat de getroffen gebieden tot rampgebied zijn uitgeroepen en dat er een Nationaal Crisisteam in het leven is geroepen.
Dit alles was voor Dagblad Suriname voldoende aanleiding om eens een lokale deskundige te benaderen met een reeks vragen en die deskundige werd gevonden in de persoon van de bekende hydroloog en succesvolle kust-mangrove-planter professor Sieuwnath Naipal.
“Het is meer dan deskundigheid alleen”
Op de vraag of Suriname niet zelf de deskundigheid in huis heeft om het – jaarlijks terugkerende – wateroverlast probleem nu eens definitief en structureel aan te pakken, antwoordt de heer Naipal: “Suriname heeft verschillende instituten, te weten de Meteorologische Dienst Suriname en de Waterloopkundige Afdeling. Beide afdelingen vallen onder het ministerie van Openbare Werken. Wat de deskundigheid van deze instituten betreft, dat laat ik aan hun over. Wat wel belangrijk is, is dat er een goed netwerk van hydro-meteorologische stations operationeel moet zijn dat ‘realtime’ data moet kunnen verstrekken. Op de eerste plaats zijn het neerslagcijfers en waterstand gegevens. Daarnaast zijn andere gegevens ook zeer belangrijk, zoals de topografie (hoogteligging), de economische activiteiten, de ligging van de dorpen, etcetera. Al deze gegevens kunnen op kaart zichtbaar worden gemaakt. De kennis is er, maar daarnaast moeten ook de financiën beschikbaar zijn en ook andere middelen, zoals transport, equipment, inclusief de instrumenten. Het is dus meer dan deskundigheid alleen. Dit is een ‘ongoing’ proces. Getraind personeel hoort ook hierbij.”
“Ook in de grote droge tijd moeten data worden verzameld en geanalyseerd”
“Het moet niet zo zijn, dat in de grote droge tijd, wanneer de druk afneemt, er geen aandacht moet worden gegeven aan het verzamelen en analyseren van data, maar dat dit proces zonder enig restricties doorgang vindt, wordt gecontinueerd. Instrumenten in het veld moeten worden geïnspecteerd, gemonitord, en aangepast waar dit noodzakelijk is. Het wordt steeds duidelijker, dat de waterstanden in de rivieren en kreken hoger worden. Deze informaties moeten ook verwerkt worden in het netwerk, opdat het netwerk functioneel blijft”, aldus een heldere uitleg van Naipal.
Veel mensen vragen zich af waarom Suriname zo wordt getroffen door wateroverlast en niet de buurlanden Guyana en Frans-Guyana. Maar, ook die landen hebben te kampen met wateroverlast. Naipal: “Als ik de informatie via Google mag geloven, dan heeft Guyana onlangs, dat is 23 en 24 mei, ook melding gemaakt van overstroming op grote schaal. Ook Frans-Guyana heeft te kampen met overstromingen. Ik volg de satellietbeelden ten minste een keer per dag. Het kan ook niet zo zijn, dat de grensrivieren vol zijn en alleen Suriname ondervindt er last van. Dat in Suriname veel melding hierover wordt gemaakt, dat doet goed. Veel anders zou het in de Guyana’s niet zijn, behalve dat het dan anders is voor wat betreft het aantal dorpen, ligging van de dorpen, toegankelijkheid naar de dorpen, de economische activiteiten in het binnenland, etcetera.
Kan klimaatverandering een oorzaak zijn van de wateroverlast?
In de hele discussie over mogelijke oorzaken van de overstromingen in Suriname, duikt ook om de haverklap het woord ‘klimaatverandering’ op. Het ligt lekker in de mond en bijna dagelijks duikt het woord wel ergens op. Maar, is dat wel zo? Wordt tegenwoordig niet na ieder rukwindje, hevige regenbui en wateroverlast klimaatverandering als de boosdoener aangewezen? Hoe aantoonbaar is het de boosdoener? En, in mei 2006 werd het binnenland ook getroffen door zware overstromingen, waarbij zelfs enkele bewoners het leven hebben gelaten. Toen leek klimaatverandering toch nog niet eens te bestaan, althans er werd niet over gesproken.
“De wereld bevindt zich in een sneltrein van klimaatverandering”
Naipal hierover: “Dat nu snel wordt gegrepen naar het woord ‘klimaatverandering’, kan ik best begrijpen. Ik hoop alleen dat men ook de inhoud hiervan weet, kent. Dat wij ons allemaal in de wereld in een ‘sneltrein van klimaatverandering’ bevinden is duidelijk, neem ik aan. Om maar niet te praten over zeespiegelstijging. Maar, blijvend bij regenval, is geen ander argument passend bij de zeer hoge neerslagen gemeten in de kleine droge tijd in Suriname. We hebben gezien dat de ITCZ (de Inter Tropische Convergentie Zone) boven Suriname (het Guyanaschild), voor een langere periode is blijven hangen, waarbij een continue aanvoer van vochtige lucht vanuit de steeds warmer wordende Atlantische Oceaan richting het zuiden is waargenomen.
De ITCZ is een zone van lage luchtdruk rond de evenaar en wordt gevormd door de noordoost en zuidoost passaatwinden. Belangrijk is op te merken, dat deze zone niet rechtlijnig is, maar kronkelt. Zo kan de ITCZ zich ver diep over de Amazone bevinden, maar ook over Suriname tijdens de kleine regen- en droge tijd. In het laatste geval hebben we dan heel veel hemelwater te verwerken. In het eerste geval merken we de aanwezigheid van de kleine regentijd zelfs heel weinig ervan.
Dus het woord klimaatverandering zal vaker vallen, maar er moet ook inhoud hieraan worden gegeven. Hiermee wordt bedoeld, dat het erkend wordt, en ook naar gelang, gehandeld wordt.”
Visie
Volgens de heer Naipal zijn de hoge waterstanden in de rivieren een culminatie van vele factoren. “Het ontbreken van de kleine regentijd en daarbij de torenhoge neerslagen, de topografie en daarbij de uitbreiding van de woon- en werkgebieden, de economische activiteiten. De hoge waterstanden in een rivier c.q. waterloop moeten worden gezien als een resultaat van alles wat gebeurt in een stroomgebied van zo’n rivier c.q. waterloop. Hiermee moet rekening worden gehouden. Des te meer nu wij in een lopende, en misschien in een versnelde klimaatverandering trein zitten. Het begrip klimaatverandering moet heel goed worden uitgelegd, inclusief wat haar aandeel is.”
Verhuizen
Ook wordt weer veel gesproken over het eventuele verhuizen van dorpsgemeenschappen, weg van de rivieroevers. Maar, is dat de oplossing? De bewoners wonen er al jaren en leven ook van de rivieren waaraan ze wonen. Ze maken gebruik van het water, en de vissen die er in leven worden gevangen en gegeten. En zij, de bewoners, kennen toch de grillen van het water en de natuur als geen ander….
Naipal: “Mogelijk heeft u gehoord van de bestuurscentra Atjoni, Stoelmanseiland, Langetabbetje, Snesikondre? Deze bestuurscentra zijn gebouwd op hogere delen, rekening houdend met de hoge waterstanden in de toekomst. Als men wat gedaan wil krijgen in het binnenland en waar dan ook, dan zal dit zoveel als mogelijk met de gemeenschappen moeten gebeuren. Elke maatregel heeft een keerzijde, en bij beide zijden van de maatregel moet goed worden uitgelegd wat de mogelijk consequenties zullen zijn. En ja, elke te nemen maatregel heeft ook een financieel kostenplaatje. Het is daarom een niet te gemakkelijke opdracht. Desalniettemin moet het uitgevoerd worden.”
Tot slot laat deskundige Naipal weten, dat hij lid is van het crisisteam van het Nationaal Coördinatiecentrum voor Rampenbeheersing, NCCR.
“Het NCCR heeft een bepaalde taak in deze. Ik denk dat het goed zou zijn om ook de taken van de verschillende instituten naast elkaar te zetten. Op dit ogenblik ligt het zwaartepunt bij hoe het leed van de mensen te verminderen, dan wel weg te werken. In een latere stadium, maar zeer snel, moeten ook de vele vragen beantwoord worden gekoppeld met action.”
PK
