Sedert maandagmiddag zijn twee Nederlandse burgemeesters op bezoek in Suriname. Het zijn respectievelijk de burgemeesters van de gemeente Amsterdam, mevrouw Femke Halsema, en de burgemeester van de gemeente Den Haag, de heer Jan van Zanen. In Den Haag loopt er nog een onderzoek naar het Haagse slavernijverleden. Deze burgemeester heeft dan ook geen behoefte gehad om namens de ‘foute burgemeesters en wethouders’ uit de koloniale tijd excuses aan te bieden, of een gebaar van welke aard dan ook te maken.
Eén van de burgemeesters stelde woensdag in een lokale krant: ‘We willen kennis en informatie uitwisselen op het gebied van de ontwikkeling van lokaal ondernemerschap’. Deze burgemeester had dus duidelijk geen reparatie agenda uit Europa naar Suriname meegenomen. Ondernemerschap bevorderen in onze economie is overigens een geweldig mooi streven. Maar wat wil de Nationale Reparatie Commissie Suriname (NRCS), de in 2013 ingestelde Presidentiële ‘waakhond’ met de burgemeester van Amsterdam delen.
De NRCS heeft nog vóór de komst van de burgemeester van Amsterdam naar ons land op 20 mei jongstleden door tussenkomst van een Amsterdams advocatenkantoor een gesprek met haar aangevraagd om het proces van erkenning, excuses en herstel van het Amsterdamse slavernijverleden en de hedendaagse doorwerking daarvan in de huidige Surinaamse samenleving te bespreken. Dit heeft de NRCS gedaan, omdat de excuses voor het slavernijverleden die deze burgemeester op 1 juli 2021 in het Oosterpark in Amsterdam heeft uitgesproken diverse ernstige manco’s vertoonde. Inmiddels heeft de burgemeester in een slap interview gisterochtend via een lokaal radiostation op een iets betere manier excuses voor het Amsterdamse slavernijverleden aangeboden. Een iets betere manier, maar toch ernstig onjuist!
Het aanbieden van excuses voor het Amsterdamse slavernijverleden is namelijk geen eenzijdige zaak. Beide partijen, degenen die de excuses aanbieden en degenen die de excuses wensen te accepteren moeten namelijk een dergelijk respectvol proces goed voorbereiden.
Zo vindt de NRCS, dat de systematische gewelddadige en racistische wijze waarop Amsterdamse bestuurders inheemsen en tot slaaf gemaakte Afrikanen in de kolonie Suriname gedurende eeuwen hebben behandeld in onvoldoende mate in het Amsterdamse onderzoek van 2020 is belicht. Ook de meest onvoorstelbare verdeel- en leerstrategieën zijn toen in de kolonie Suriname onder onze voorvaderen toegepast. Helaas werken deze strategieën nog steeds door in de huidige samenleving. Bovendien hebben de Amsterdamse koloniale bezetters van Suriname zichzelf voor tientallen miljarden euro’s verrijkt en in eigen land geïnvesteerd.
De NRCS is de opinie toegedaan dat de huidige vertegenwoordiger van de gemeente Amsterdam in overleg en gezamenlijk met vertegenwoordigers van de huidige nazaten van Inheemsen en Afrikanen de tekst van de excuses moeten bepalen en gezamenlijk moeten besluiten waar en wanneer de excuses formeel en op gepaste wijze zullen worden aangeboden. De excuses moeten namelijk worden geaccepteerd, anders zijn zij van generlei waarde.
Opvallend is dat noch op 1 juli 2021, noch op 25 mei 2022 de excuses van de burgemeester van Amsterdam door de gemeenschappen van de inheemsen en de nazaten van de Afrikaanse tot slaaf gemaakten zijn geaccepteerd. Zij zal het één en ander dus goed en volgens een over een te komen protocol over moeten doen!
Last but not least heeft de NRCS altijd al aangegeven dat excuses voor het slavernijverleden zonder een robuust programma voor herstel niet acceptabel is.
De NRCS hoopt dat vóór het vertrek van de burgemeester zij toch de tijd zal inruimen om met een vertegenwoordiging van de inheemse en Afrikaanse gemeenschap onder leiding van de NRCS de eerste bespreking in het kader van erkenning, excuses en herstel zal voeren.
Armand Zunder,
Voorzitter van de Nationale Reparatie Commissie Suriname;
Directeur van het Kennisinstituut voor onderzoek naar genocide en reparaties.
