Het bedrijf EBS is veel in het nieuws de laatste tijd, omdat het mogelijk is dat de prijzen van stroom weer worden aangepast. Dat zal dan weer zorgen voor een stroom van protesten uit de samenleving die al zwaar gebukt gaat onder de lasten om een huishouden te draaien.
Naarmate de protesten omtrent de stroomprijs toeneemt, zal de druk om intern iets te veranderen bij de EBS toenemen. In de afgelopen tijd zijn er een paar studies geweest van de operaties bij de EBS en zijn er ook aanbevelingen gedaan. Een van die rapporten was van Jacobs van 2017.
Suriname is bezig een IMF-programma uit te voeren en daarbij is het meer dan duidelijk dat de EBS-subsidies moeten worden afgebouwd. Dat betekent dat de prijs van EBS verder omhoog zal gaan. Er wordt gezegd dat de verhoging gefaseerd moet plaatsvinden. Naast de afbouw van de subsidie moet komen de subjectsubsidie van de stroom. Dat betekent dat huishoudens die de stroom niet kunnen betalen door de staat in aanmerking komen voor hulp. Die moet dan komen vanuit Sociale Zaken.
In het IMF-rapport van recent is geconcludeerd, dat het de regering niet is gelukt om genoeg subjectsubsidie (conditional cash transfer) te geven. De roep om een doorlichting van de EBS is enorm. Er zou sprake zijn van teveel verspilling. Er is een zware cao die teveel in het voordeel van de werkers weegt. Zolang de EBS een staatsbedrijf is en overheidssubsidie ontvangt mag de belastingbetaler vragen dat de lonen openbaar worden gemaakt. Nu weten we dat de staatsbedrijven niet bereidwillig zijn om openheid van zaken te geven. Er zouden echter ook modellen zijn om aanpassingen in het bedrijf door te voeren waardoor de prijs van energie daalt.
De Energiewet is reeds in werking getreden en in principe moet het bedrijf gesplitst worden in een opwekkingsdeel en een transmissiedeel. Er zouden dus tenminste 2 nv’s moeten bestaan die voortkomen uit de EBS, en zelfs meerdere met aparte taken. Zo is er geen twijfel, dat de EBS al jaren geen winstgevend bedrijf is. Het bedrijf zou ook miljarden schulden hebben bij de overheid en deze ook niet betalen.
Het verlieslatend karakter van de EBS is historisch, ook de verspilling. Ook het gedeelte van het verkopen van kookgas zou niet winstgevend zijn. Er zijn al geruime aanbevelingen die aan het bedrijf worden gedaan om de kosten van het bedrijf omlaag te brengen met een impact ook op de prijzen. Zo wordt er gepleit voor het heronderhandelen van de energieprijzen in verband met de energie die voor de EBS wordt gekocht om stroom op te wekken of te distribueren. Deze power purchasing agreements (PPA’s) zijn niet voordelig voor de EBS en de Staat zou ervoor opdraaien. Deze deals zijn gesloten met Staatsolie die dus voordeel heeft van de deals. De deals zouden in USD zijn en daardoor zou de EBS ook afhankelijk zijn van valutaschommelingen die er bij tijd en wijle plaatsvinden.
Er zouden door de EBS investeringen hebben plaatsgevonden in het upgraden van haar capaciteit, maar deze capaciteit wordt niet gebruikt. omdat de regering vast zou zitten aan de PPA’s. Het bedrijf moet ook waterkracht gebruiken om meer kostenefficiënt te worden Een ander heikel punt zou ook de financiële transparantie zijn.
Er is in DNA gevraagd naar de jaarverslagen van de EBS die niet up to date zouden zijn. De financiële cijfers die er thans over het bedrijf bestaan, zouden niet definitief en geloofwaardig zijn. Er wordt daarom ook gepleit voor het doorvoeren van een financiële transformatie in het bedrijf.
De vraag die rijst is of de EBS en andere staatsbedrijven worden gedraaid volgens de juiste normen die gelden voor het zakendoen. Zijn er genoeg checks and balances in de top van het management van het bedrijf? Zijn er maatregelen om conflict of interest te vermijden bijvoorbeeld? We denken dan aan de vermenging die soms kan ontstaan tussen functies in het management en functies in de Raad van Commissarissen.
Er zijn verschillende studies gedaan, maar deze hebben niet geleid tot maatregelen binnen de EBS zelf. In principe hoeven er geen studies meer te worden gedaan, maar moet er nu begonnen worden met het doorvoeren van de maatregelen om het bedrijf meer efficiënt te maken.
De EBS heeft niet het imago van een klantvriendelijk bedrijf te zijn, integendeel. Er zijn in DNA vragen gesteld over de toelevering van stroom waar mensen jaren op zitten te wachten. Er zijn strafzaken geweest inzake malversaties waarin leidinggevenden van het bedrijf betrokken zouden zijn. Ook zouden er conflict of interest plaatsvinden en is er geen transparantie. Het human resources gedeelte en de secundaire arbeidsvoorwaarden moeten ook eens onder de loep worden genomen. Voordat de prijzen de lucht ingaan moet het bedrijf wel zijn doorgelicht en moeten maatregelen in uitvoering zijn. Anders is een stroomverhoging niet rechtvaardig en benadeling van het volk ten voordele van een kleine groep.
