“Zonder inheemse volkeren is er geen Escazú-overeenkomst”
De verdediging en bescherming van territoria, ecosystemen en rechten in de landen van het Amazonebekken is een van de gevaarlijkste activiteiten geworden. In 2020 werden 263 moorden geregistreerd in Latijns-Amerika, waarvan 202 in de Colombiaanse, Braziliaanse, Peruaanse en Boliviaanse Amazone, wat neerkomt op 77% van de gevallen die op regionaal niveau zijn vastgesteld.
Daarom is de Escazú-overeenkomst – de eerste regionale milieuovereenkomst in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied – erg belangrijk voor inheemse volkeren, omdat het het eerste juridische instrument is dat de rechten van verdedigers van het milieu erkent, beschermt en bevordert, aldus de overkoepelende inheemse organisatie COICA (Coordinadora de las Organizaciones Indígenas de la Cuenca Amazónica) naar aanleiding van de eerste top van Escazú-partijen (COP1) op 20, 21 en 22 april in de Chileense hoofdstad Santiago.
COICA: “De COP van de Escazú-overeenkomst is een ontmoetingsruimte en geen ruimte van uitsluiting en discriminatie, daarom eisen we dat aan onze eisen wordt voldaan, het leven van de planeet is in handen van iedereen en vooral degenen die de verplichting om overheidsbeleid voor onze landen uit te voeren”, zei Gregorio Mirabal, algemeen coördinator van COICA, op de persconferentie na de inaugurele gebeurtenis van COP1, om van de staten effectieve acties te eisen die ecosystemen beschermen en de rechten van verdedigers en inheemse verdedigers garanderen.
Suriname geen ondertekenaar
Bijna alle landen op het continent en van het Caribisch gebied zijn aangesloten bij Escazú. Het Escazù-akkoord (Acuerdo de Escazú) staat open voor 33 landen in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied. Van de 24 ondertekenaars werd het inmiddels geratificeerd door twaalf: Antigua & Barbuda, Argentinië, Bolivia, Ecuador, Guyana, Mexico, Nicaragua, Panama, Saint Vincent & the Grenadines, Saint Kitts & Nevis, Saint Lucia (zie Tweet hierna) en Uruguay.
Civil society congratulates the twelve State Parties and calls on the other countries of Latin America and the Caribbean to ratify and adhere to the Escazú Agreement The first meeting of the Conference of the Parties of the is taking place between April 20-22, 2022. pic.twitter.com/lF6GnrmVbS
— Government Saint Lucia (@GovernmentLucia) April 22, 2022
Suriname is geen ondertekenaar van de overeenkomst. Onder de landen die hun handtekening wel hebben geplaatst bevinden zich wel de buurlanden van Suriname, Guyana en Brazilië. Onduidelijk is waarom Suriname als een van de weinigen de overeenkomst niet heeft ondertekend.
Inheemsen belangrijk voor behoud ecosystemen
Verschillende wetenschappelijke studies tonen aan dat inheemse en lokale gemeenschappen een cruciale rol spelen bij het behoud van ecosystemen die essentieel zijn voor de bescherming van de biodiversiteit en het stoppen van de ontbossing die de klimaatverandering veroorzaakt, maar toch worden ze vaak gedood of vervolgd om hun territorium te verdedigen, aldus COICA.
Gebrek aan garanties van Latijns-Amerikaanse staten
Er is een gebrek aan garanties van de kant van de Latijns-Amerikaanse staten om de Amazonegebieden te beschermen en daarmee de collectieve en individuele rechten van de inheemse volkeren.
Geconfronteerd met deze realiteit zegt Lolita Piyahuaje, vicepresident van CONFENIAE-Ecuador (Confederación de Nacionalidades Indígenas de la Amazonia Ecuatoriana): “In de Escazú-overeenkomst moet de afbakening van territoria worden overwogen, zodat derden zich niet in onze territoria kunnen mengen, omdat de meeste aanvallen plaatsvinden door extractivistische en mijnbouwbedrijven, die ernstige schade aan ecosystemen aanrichten.”
In dit verband eist COICA, namens de inheemse volkeren van de Amazone, dat het bestaan van effectieve mechanismen voor de deelname van inheemse volkeren aan de onderhandelings- en uitvoeringsprocessen van de Escazú-overeenkomst wordt gegarandeerd; waarvoor zij voorstelt om in het kader van COP1 een werkgroep op te richten om de volgende voorgestelde mechanismen te analyseren en te promoten:
- Opname van een inheemse vertegenwoordiger in de Raad van Bestuur van de COP van de Escazú-overeenkomst.
- Implementatie van een inheemse caucus voor de Escazú COP.
- Oprichting van een specifiek hulporgaan voor de naleving van de Escazú-overeenkomst inzake inheemse kwesties.
- Oprichting van een inheemse vertegenwoordiger in de Raad van Bestuur van het Comité ter ondersteuning van de toepassing en naleving van de Escazú-overeenkomst.
- Goedkeuring van een werkplan voor de mechanismen die moeten worden ontwikkeld om de uitvoering van de overeenkomst ten gunste van de rechten van inheemse volkeren te bevorderen.
“Onze stem van protest”
“Deze ruimte is belangrijk om onze stem van protest uit te dragen. COP1 zonder inheemse volkeren zal nog maar één bijeenkomst zijn, die geen concrete acties zal opleveren”, aldus Miguel Guimaraes, vice-president van AIDESEP-Peru (Asociación Interétnica de Desarrollo de la Selva Peruana).
Inheemse volkeren verheffen hun stem om dringend te verzoeken om deelname aan het opzetten van acties op het gebied van milieukwesties. Een Escazú-overeenkomst is niet mogelijk, wanneer de kennis en eisen van de oorspronkelijke volkeren van Latijns-Amerika en het Caribisch gebied onzichtbaar zijn.
✅Pueblos indígenas y juventudes fortalecen su presencia en el proceso de implementación del #AcuerdoDeEscazú.
— Activa Escazú | Active Escazú | Ativo Escazú (@ActivaEscazu) April 23, 2022
Sin duda avances tras un largo camino desde la Declaración de Río de 1992, pero aún quedan más pasos que dar.
Hasta la próxima #COPEscazú😉 pic.twitter.com/SAxAiaHNpS
In het kader van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties werd het Escazú-akkoord op 27 september 2018 opengesteld voor ondertekening.
De overeenkomst is tot stand gekomen tijdens de conferentie van de Verenigde Naties over duurzame ontwikkeling in 2012 en is het enige bindende verdrag dat als resultaat van de conferentie is aangenomen. Het werd opgesteld tussen 2015 en 2018 en in Escazú, Costa Rica, aangenomen op 4 maart 2018. De overeenkomst werd ondertekend op 27 september 2018 en bleef openstaan voor ondertekening tot 26 september 2020. Elf ratificaties waren nodig om de overeenkomst in werking te laten treden, die op 22 januari 2021 werd bereikt met de toetreding van Mexico en Argentinië. De overeenkomst trad in werking op 22 april 2021.
Overeenkomst versterkt banden tussen mensenrechten en milieubescherming
De Escazu-overeenkomst is het eerste internationale verdrag in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied betreffende het milieu, en het eerste ter wereld dat bepalingen bevat over de rechten van milieuactivisten. De overeenkomst versterkt de banden tussen mensenrechten en milieubescherming door eisen op te leggen aan lidstaten met betrekking tot de rechten van milieuactivisten. Het is bedoeld om het publiek volledige toegang te geven tot milieu-informatie, besluitvorming op milieugebied, rechtsbescherming en milieumaatregelen. Het erkent ook het recht van huidige en toekomstige generaties op een gezond milieu en op duurzame ontwikkeling.
PK/COICA
