Ieder jaar opnieuw vieren wij met Pasen de overwinning van het leven op de machten van de dood. Hoewel minder uitbundig als het kerstfeest, is Pasen het grootste feest van de christenen. Zonder de overwinning op de dood door onze Heer Jezus, zou onze prediking zonder inhoud zijn en het geloof leeg. Heel ons leven is dan zinloos en wij zouden de meest beklagenswaardige mensen zijn, zegt de apostel Paulus in zijn brief aan de geloofsgemeenschap in Korinte, Griekenland (vg. 1 Kor. 15,14). Tot een van de verschrikkelijkste machten van de dood mogen wij de corruptie rekenen. Een wereldwijd probleem dat helaas ook Suriname in een wurggreep heeft.
In deze paasbrief willen wij samen met u nadenken over wat corruptie is, onder welke omstandigheden zij kan gedijen, wat de vernietigende werking ervan is voor de economie, de sociale verhoudingen en voor de moreel-ethische waarden die een samenleving integer houden. Wij willen niet dat deze brief de zoveelste klaagzang wordt. Integendeel hopen wij dat hij een appèl mag zijn om vanuit ons geloof in de verrezen Heer de weg te banen naar een rechtvaardige samenleving en om actief te strijden tegen de corruptie, die als een ongecontroleerd kankergezwel onze samenleving verziekt.
Verwijzend naar het laatste, noemen wij hier het recentelijk uitgesproken rechterlijk vonnis in eerste aanleg over hooggeplaatsten bij de Centrale Bank van Suriname en het Ministerie van Financiën. Eén van de meest spraakmakende corruptieschandalen, waarvan de Surinaamse samenleving nog lang de gevolgen zal ondervinden. Een dure en beschamende les waarbij niet enkel individuen, maar ook vitale staatsorganen hebben gefaald.
En daar moeten wij uit leren. We kennen allen de uitdrukking: ‘Een schip op het strand is een baken op zee,’ je kunt leren van de fouten uit het verleden. Met Pasen vernieuwen wij als christenen onze doopbeloften en beloven wij plechtig dat wij het kwaad en de listen van de duivel afzweren. Het is meer dan vanzelfsprekend dat wij als christenen niet slechts verlangen naar een corruptievrij land, maar dat ook tot een levenstaak maken; dan zal pas het licht van pasen doorbreken in onze samenleving en de paasvreugde echt weerklinken in onze harten.
Wat is corruptie?
Het woord ‘corruptie’ komt uit het Latijns waar het bederf en verrotting betekent, en wel een bederf van binnenuit. Wij associëren dat woord vooral met omkoping en bedrog, maar het verlenen van privileges en het hebben van voorkennis mogen ook hiertoe gerekend worden. Transparency International houdt een corruption perceptions index bij. Op deze lijst staat Suriname in 2021 op de 87ste plaats van de 180 landen en scoort Suriname 39 op een totaal van 100, waarbij 0 uiterst corrupt is en 100 een corruptievrij land is. Gelukkig staat er bij Suriname een groen pijl omhoog bij het jaar 2020 wat duidt op een minimale verbetering van de situatie in ons land.
De volgende zaken die onder andere worden onderzocht om de score te bepalen zijn: omkoperij, misbruik van publieke middelen, misbruik van macht en positie om zichzelf te bevoordelen, onvermogen van de overheid om corruptie te bestrijden in de overheidssector, ondoorgrondelijke bureaucratie die corruptie in de hand werkt, nepotisme, gebrek aan wetgeving, bescherming van de klokkenluiders, openbaarheid van bestuur. Wij kennen in Suriname de Anticorruptiewet en daarin wordt in artikel 1 corruptie als volgt gedefinieerd:
“het door een publieke functionaris in de uitoefening van zijn functie misbruik maken van zijn functie of positie en/of de aan hem toegekende bevoegdheden en/of de daaruit voortvloeiende mogelijkheden tot beïnvloeding, waarbij hij of zij iets doet of nalaat vanwege een verkregen gift, dienst of belofte teneinde daaruit rechtstreeks onrechtmatig voordeel te verkrijgen voor zichzelf of een ander.”
Gevolgen van corruptie
Corruptie ondermijnt de democratie en brengt mensenrechten in gevaar en omgekeerd wordt corruptie bevorderd door een zwakke democratie en schending van mensenrechten. Dit is een haast onontkoombare vicieuze cirkel met als verder gevolg de uitholling van de instituten die een democratische rechtstaat in stand moeten houden. Het uiteindelijke gevolg hiervan is groeiende armoede en een gedesillusioneerd en gedemotiveerd volk. Zonder sterke instituten zoals onder meer De Nationale Assemblee, de Rekenkamer, de politie, de douane, en andere toezichthoudende en/of controlerende instanties die geleid worden door deskundige en integere personen, zullen de in het vooruitzicht gestelde olie- en gasinkomsten het volk niet ten goede komen, maar eerder de bestaande ongelijke verhoudingen vergroten.
Corruptie in de kring van Jezus
In het bijbels verhaal over Jacobus en Johannes (Mc. 10,35-40; Mt. 20,20-28), die bij Jezus komen met de vraag om hen een plaats geven aan zijn linker- en rechterhand als Hij in zijn koninkrijk gekomen zou zijn. Jezus maakt hun duidelijk dat het niet aan Hem gelegen is hen een ereplaats te geven, ook al zullen ze met Hem het lijden ondergaan. Een duidelijker voorbeeld van omkoperij is het feit dat Judas zijn meester voor dertig zilverlingen uitlevert aan de autoriteiten (Mt. 26,14-15). Dit geld bezorgt hem enkel wroeging en ongeluk. De obsessie met geld begon bij Judas al veel eerder. (Joh. 12,1-8) en wel toen een vrouw genaamd Maria, de voeten van Jezus zalfde met heel dure nardusbalsem. Judas klaagde dat het geldverspilling was en dat de driehonderd denariën (zilveren munten) gebruikt konden worden voor de armen. Dit zei hij niet omdat hij bezorgd was om de armen, maar omdat hij gewend was uit de zak met geld te stelen. Het is werkelijk een gruwel wanneer corruptie wordt geconstateerd bij sociale doelen zoals schoolvoeding of een covid-hulpprogramma. De zucht naar macht en de obsessie met geld kunnen de mens van binnenuit corrumperen, oftewel verrotten. Maar deze aloude les uit de Bijbel gaat, hoezeer het ons ook bekend is, telkens aan ons voorbij.
Bestrijding van corruptie
Openbaarheid van bestuur, een onafhankelijke rechterlijke macht, bescherming van de klokkenluiders en een kritische, onpartijdige pers zijn essentieel in de bestrijding van corruptie. Maar het blijft dweilen met de kraan open als wij niet tot bekering komen en onze cultuur en ons hart niet omvormen. De motivering van het vonnis in de geruchtmakende zaak van de Centrale Bank van Suriname houdt heel onze samenleving een spiegel voor waarmee wij tot inkeer kunnen komen en ons opnieuw laten leiden door de evangelische waarden die Christus ons heeft voorgeleefd.
De context
Het vonnis wijst op de culturele context die corruptie bevordert. Vooreerst de wijze waarop leidinggevenden met macht omgaan. In het evangelie zegt Jezus: “Mij is alle macht gegeven in hemel en op aarde” (Mt 28,18). Toch laat hij zich niet voorstaan op deze macht maar geeft hij zijn leven volledig in een dienstbare liefde tot het uiterste van de dood (vg. de voetwassing Joh. 13). In dit concreet geval wees de rechter op persoonlijkheidskenmerken van bestuurders die zich oppermachtig en rancuneus opstellen. Er heerst bij hen een sterke geldingsdrang en een bepaalde mate van hebzucht alsook een ongezonde loyaliteit aan opdrachtgevers die (politieke) macht bezitten. Dit houdt allen gevangen in een cultuur van angst om een eerlijk en deskundig oordeel te geven. Verder worden leidinggevenden naar de mond gepraat. Doordat er weinig of geen controle is en ook geen duidelijk geschreven en van binnenuit beleefde integriteitsprotocollen kan het gebeuren dat een hele organisatie of instituut faalt om corruptie als zodanig te zien en aan te pakken. Hoewel iedereen wel weet wat good governance of behoorlijk bestuur inhoudt, laten we ons nog te veel leiden door een cultuur van regel me, en een pe yu e wroko, na drape yu mu’ nyan, en neks no fout. Hoe desastreus de gevolgen ook zijn voor de samenleving, de daders schuiven hardnekkig alle verantwoordelijkheid van zich af en blijven zich beroepen op het algemeen belang.
Wij willen als kerken alle beroepsgroepen die een ethische code hebben zoals bankiers, accountants, notarissen, artsen, juristen, aannemers, journalisten, geestelijken, etc. aansporen zich te houden aan deze erecode zodat het nooit zo ver hoeft te komen dat de weg naar de rechterlijke macht moet worden bewandeld. Wij zijn in bijbelse termen elkaars broeder/zuster hoeder.
Persoonlijke bekering
Corruptie heeft zich verspreid naar alle lagen van de bevolking. Wij willen in dit verband wijzen op tal van ambtenaren die maandelijks wel een salaris ontvangen maar geen enkele prestatie daartegenover leveren. Ondernemers die laat en slecht werk opleveren en handelaren die prijzen opdrijven. Er is een grote eer in eerlijk zaken doen. Laten we niet toegeven aan de corrupte mentaliteit maar laten wij het kwade overwinnen door het goede (Rom. 12,21). Uiteindelijk draagt eenieder een persoonlijke verantwoordelijkheid en kunnen wij ons niet verschuilen achter een winti-way-lanti-pay-mentalitieit of achter onzichtbare marktmechanismen en koersontwikkeling. Het wapen tegen corruptie is in feite vrij simpel: wees eerlijk, nederig en sober. Deze deugden zijn een tegengif voor oneerlijkheid, hoogmoed en hebzucht. Streef naar standvastigheid zodat je niet met alle winden meegaat, wees rechtvaardig en vermijd alle dubbelzinnigheid en opportunisme. Kortom, doe wat Jezus zegt: en “Laat uw ja ja zijn en uw neen, neen” (Mt. 5,33-37).
Zalig Pasen
Ondanks de grote zorgen die wij hebben, mogen wij nimmer vergeten dat Jezus de dood en de machten van de dood heeft overwonnen. De vrouwen die op paasmorgen terneergeslagen naar het graf van Jezus liepen, vroegen zich af wie de steen vóór het graf voor hen zou wegrollen, maar toen ze daar aankwamen bleek de zware steen reeds weggerold te zijn (vg. Luc. 24,1-12). Wij vragen ons misschien ook mismoedig af wie de zware steen van de corruptie voor ons zal wegrollen. God zal het doen! In en door mensen die de moed en durf hebben zich oprecht open te stellen en die zich durven te laten bezielen door de Geest van Christus. Wij mogen ons daarom nooit overgeven aan fatalisme dat deze dagen vooral tot uiting komt in de zovele deskundigen die het land teleurgesteld verlaten om elders hun geluk te zoeken. Suriname is een door God gezegend land dat wij met eerlijkheid en noeste arbeid kunnen opbouwen tot het koninkrijk van God.
Wij wensen u een gezegend paasfeest toe.
Het Comité Christelijke Kerken
