Er zijn de afgelopen dagen twee berichten verschenen over de gezondheidszorg in Suriname die te maken hebben met een succesverhaal en een zorgpunt. Het gaat om malaria en suïcide. Er is de afgelopen dagen een internationale malariaconferentie gehouden in Suriname. Malaria is in het tropisch land Suriname succesvol aangepakt en volgens infectioloog Vreden had Suriname het gevoel dat het wat te vertellen had aan de wereld. Er gebeuren dus toch zaken in Suriname die het waard zijn om als voorbeeld te delen met de wereld. Suriname is een tropisch land en malaria komt vaak voor in tropische landen. Recent is bericht dat malaria in de wereld weer kan gaan toenemen. Suriname trad voor het symposium op als gastheer. Suriname werkt in de strijd tegen malaria samen met de buurlanden Guyana en Frans-Guyana. Door de PAHO-directrice is terecht erkend, dat Suriname een succesverhaal is wanneer betreft malariabestrijding. Opvallend is dat Suriname al jaren malariavrij is geweest en zelfs in 2016 genoemd is als ‘champion of the America’s’ wat betreft malariabestrijding. Maar enkele maanden terug zijn er weer nieuwe gevallen geregistreerd. Dat zou bijvoorbeeld zijn gebeurd in het zuiden van Suriname, waaronder Tepu. Het is Suriname wel gelukt om uitbraken te voorkomen en de Surinaamse regering zegt dat de uitbraak is beperkt dankzij samenwerking met de buurlanden. De Surinaamse regering zegt, dat ze malaria onder controle heeft en die zelfverzekerdheid is een zeer goede zaak. Het symposium kan als een moment gezien worden om de actoren in Suriname te alarmeren en hen voor te bereiden op uitbraken die kunnen komen. Bij malaria speelt ook het personenverkeer een belangrijke rol. Het virus kan uit omringende landen worden meegenomen en via beten kan het door de malariamuskiet worden verspreid in andere landen. Suriname heeft ruime grenzen die open zijn. De grenzen zijn voor een groot deel niet bewaakt, waardoor mensen vrij op een neer reizen. Het is ook niet uitgesloten dat inheemsen relaties hebben over de grens en vrij op een neer reizen. Op het symposium is gesproken over duizenden personen die betrokken zijn in het personenverkeer. Het is een uitdaging om het personenverkeer aan de grens in de gaten te houden. Opkomst van malaria kan een zware druk leggen op het al kwakkelend gezondheidssysteem van Suriname. Voorkomen is hier dus beter dan genezen.
Er is verder deze week bericht dat Suriname wereldwijd op de vierde plek staat wat betreft suïcide en suïcidepogingen. In het westen van het land hebben we de laatste tijd een aantal pogingen tot zelfmoord gehad. Het feit dat we op de 4e plek staat, dat zouden gegevens zijn van Unicef, geeft aan dat er iets behoorlijk mis is in ons gezondheidszorgsysteem. In Suriname wordt door het ministerie van Volksgezondheid niet onderkend dat suïcide een gezondheidsprobleem is. Het is zo, dat in Suriname een bepaalde groep meer vatbaar is voor suïcide dan andere groepen. Dat zou te maken kunnen hebben met cultuurpatronen die in ontwikkeling zijn in Suriname en de ontwikkelingen op het platteland. Het kan te maken hebben met de combinatie van cultuur en de opkomst van de moderniteit en de verschillen en onbegrip tussen bijvoorbeeld de generaties. We hebben recent de Dag van de Gezondheid gehad en daarbij hebben we aangegeven dat er minder aandacht is voor de mentale gezondheid in Suriname. Bij een van de suïcide gevallen in Suriname recent is zelfs beweerd, dat postnatale stress de oorzaak zou kunnen zijn van de suïcide. Suriname heeft behoefte aan meer mentale gezondheidszorg. Er is nog steeds een drempel bij Surinamers om verwezen te worden naar mentale zorg en naar de psycholoog of psychiater. Unicef heeft recent onderzoek gedaan en het ministerie van Volksgezondheid moet de aanbevelingen in het rapport ter hand nemen. Er moet een cultuuromslag komen waardoor Surinamers gemakkelijker zich mentaal laten begeleiden. Er moet meer aandacht komen voor depressie en postnataal stresssyndroom. Unicef heeft het onderzoek gedaan, omdat de situatie in Suriname alarmerend is. Ondanks dat zijn er geen sterke programma’s om suïcide te voorkomen. Ook Unicef heeft het gehad over het feit, dat jongeren en adolescenten gemakkelijker moeten praten over mentale issues waar zij mee kampen. En dat de drempel om naar professionele hulp te vragen verlaagd wordt of zelfs verdwijnt. Het is jammer dat op de conferentie de minister van Volksgezondheid of de directeur niet aanwezig was. Suriname moet structureel beleid maken om suïcide te voorkomen. Er zijn stichtingen die zijn opgericht om suïcide te voorkomen maar hun bereik is beperkt. Het motief voor het plegen van zelfmoord is niet altijd duidelijk. Soms laat degene die zelfmoord pleegt een document (bijvoorbeeld een afscheidsbrief of een bericht op sociale media) achter, waaruit blijken kan wat de persoon in kwestie heeft bewogen om tot deze daad over te gaan. Sommige geneesmiddelen kunnen depressies en zelfmoordgevoelens veroorzaken of verergeren. Risicofactoren die leiden tot een verhoogde kans op zelfmoord zijn psychische stoornissen (90% van de plegers) zoals depressie, dysthymie, bipolaire stoornis, of schizofrenie. Middelenmisbruik zoals alcoholisme en het gebruik van sommige medicatie zoals sedativa verhoogt het risico. Meer impulsieve zelfmoord of zelfmoordpogingen kunnen worden veroorzaakt door hoge stress naar aanleiding van financiële problemen, problemen met relaties en werk, een uitzichtloze medische conditie, sociale isolatie, pesten, seksueel misbruik en mishandeling. Bepaalde bevolkingsgroepen met verhoogde sociale isolatie hebben een verhoogd risico zoals homoseksuelen en transgenders. Familieachtergrond, jeugdtrauma, posttraumatische stressstoornis, blootstelling aan zelfmoordgedrag van anderen en beschikbare middelen zijn ook kansverhogend. Degenen die eerder zelfmoord hebben gepoogd, lopen een duidelijk hoger risico op toekomstige pogingen. Volwassenen met meerdere jeugdtrauma’s of psychische aandoeningen hebben een sterk verhoogd risico. Een van de meest gebruikte theorieën over zelfmoord spreekt van een gevoel tot last te zijn voor de omgeving samen met de gedachte er alleen voor te staan, sociaal geïsoleerd te voelen, de meest gevaarlijke combinatie is waarin het denken aan zelfmoord ontstaat. En zeker wanneer dit gevoel als stabiel en onveranderlijk wordt ervaren. Om vervolgens zelfmoord te plegen, heeft de persoon vaak ook een aangeleerde verminderde doodsangst of een grotere tolerantie tegenover pijn.
