Kan de vakbeweging met betrekking tot de benarde positie waarin Suriname verkeert de handen in onschuld wassen? De antwoorden die tijdens gesprekken met vakbondsleiders en leden werden opgetekend houden onder andere in: “Uit ervaring weet ik, dat vakbondsleiders over het algemeen goede bedoelingen hebben. Het zijn ervaringsdeskundigen, die de noden van de werkende klasse begrijpen en kunnen verwoorden.”
Politiek wapen
“De vakbeweging in Suriname heeft haar piek in de jaren 1960 tot 1975 beleefd. Daarna is het met grote snelheid achteruit gegaan. De achteruitgang van de vakbeweging is voornamelijk gelegen in politieke vervlechting. Vakbonden werden opgericht om als politiek wapen ingezet te worden.”
Achterban kweken
“Politieke partijen richtten na de Tweede Wereldoorlog vakbonden op om achterban te kweken. Zo werd bijvoorbeeld wat vandaag AVVS Moederbond is opgericht door Johan Pengel van de NPS. In de begin jaren zestig brak de Partij Nationalistische Republiek door en versnelde het politiek ritme binnen de vakbeweging”, vertelt de geschiedenis.”
Vreemde ideologie
“Sinds het ontstaan had de Partij Nationalistische Republiek te kampen met Pengel, een politicus die geen oppositie duldde. Pengel heeft in de radicale Eddy Bruma (zie foto) een tegenstrever gezien, die viste onder ‘zijn’ creoolse kiezers. Pengel heeft Bruma alhoewel zij menig uitgangspunt deelden, vanaf het begin fel bestreden. De PNR werd afgeschilderd als een verzameling ‘ogriman’. Kreeg Het stigma van vreemde ideologie, communisme en
onderwereldpartij opgeplakt.”
Klassenstrijd
“Bruma richtte de culturele organisatie ‘Wi Egi Sani’ op, die uitgroeide tot de Partij Nationalistische Republiek. Het doel was: vooral progressieve intellectuelen, jongeren, vrouwen, arbeiders en landbouwers, bewust te maken van hun cultuur, levensomstandigheden, eigen waarde en deze verder te veredelen. Er werd een klassenstrijd gevoerd.”
Intellect
“Het vurig opkomen van de creoolse intellectuelen en nationalisten in de jaren zestig viel samen met het zoeken naar een etnisch – culturele identiteit van de creool. Een intellectuele groep schaarde zich rond Bruma. Er werd in gestructureerd verband gediscussieerd over maatschappelijke onderwerpen en de politieke- en economische ontwikkeling.”
Wi Egi Sani
“Het kameraadschap werd hecht en ontstond de op ideologische basis geschoeide, links georiënteerde Partij Nationalistische Republiek Suriname. Uiterst links maar dan typisch Surinaams. Wi Egi Sani!”
Politieke stakingen
“De werkende klasse, de massa werd gezien als instrument om het bestuur van het land over te nemen. Er werd veel energie gestopt in harde lijn vakbonden. Politieke stakingen gericht op omverwerpen van zittende regeringen werden als legitieme strijdmethode beschouwd. Er werd gestreefd naar regeermacht. Zo vond de vervlechting van vakbeweging en politiek plaats. De Progressieve Vakcentrale C.47 is een creatie van vakbondsleiders uit de school van Bruma. Het is deze groep die in een later stadium de Surinaamse Partij van de Arbeid oprichten.
Onafhankelijkheid
“De Partij Nationalistische Republiek droeg in belangrijke mate bij aan de vakbondsstrijd die in 1969, 1973, 1975 en 1980 Suriname op de grondvesten deed schudden. De PNR stond aan de wieg de staatkundige onafhankelijkheid in 1975.”
Vakbeweging en dictatuur
“De militaire staatsgreep is door vele personen en groeperingen binnengehaald en ondersteund. De vakbeweging heeft bijgedragen aan de dictatuur. Het onderofficieren gedoe begon met de oprichting van een vakbond binnen het leger. De vakbeweging heeft voordat de staatsgreep werd gepleegd al in woord en daad aan de kant van de sergeanten gestaan.”
Formateur Bruma
“Bruma pleegde een coup binnen een coup. Hij accommodeerde als formateur van de eerste militaire regering volgelingen van zijn nationalistische school op sleutelposities. Het PNR-vakbonds kader heeft de staatsgreep op handen gedragen, formuleerden het revolutionair beleid volgens het rode boekje en maakten deel uit van de wetgevende en regerende macht. De sergeantencoup werd in samenwerking met andere progressieve bewegingen een ideologisch revolutionaire kleur gegeven.”
Medeplichtig?
Levert het oogluikend toestaan van de misdaden gepleegd door het militair regiem medeplichtigheid van ‘progressieve revolutionaire vakbondsleiders en groepen op? Kon het in brand schieten van het Moederbonds gebouw en de moord op vakbondsleider Cyril Daal en andere vakbondshelden voorkomen worden? Waarin heeft de vakbeweging nog meer gefaald?]
Oraal bezig
“De Surinaamse vakbeweging faalt van alle kanten. Het is oraal bezig. Er is geen naslagwerk bijgehouden. Er wordt weinig of niets vastgelegd. Waar zijn de administratie, de boeken, data en documentatie, archieven, bibliotheken, wetenschappelijke studies en publicaties waaruit de huidige en komende generatie, wetenschappers, ondernemers en studenten informatie kunnen halen?”
Niet duurzaam
“Onze vakbeweging is geen solide instituut. Er is nooit gewerkt aan een hechte organisatie. Het ontbreekt aan duurzaamheid. Scheidende vakbondsbesturen beschouwen de administratie, inclusief kasboek als hun persoonlijk bezit en nemen die bij hun aftreden mee naar huis.”
Wetenschappers
“Waar zijn de economen, juristen, sociologen en andere deskundigen die de vakbondsleiders begeleiden en adviseren? De vakbeweging heeft geen wetenschappelijk bureau. De deskundigen zijn op de vingers van een hand te tellen. En het inhuren van deze krachten gebeurt niet”, tot zover vakbondsgedachten uit de samenleving.
HD
