21 februari is door de UNESCO uitgeroepen tot de Internationale Dag der Moedertalen. In gesprek met Dagblad Suriname zegt Vivian Olf, Coördinatrice Sranantongo werkgroep NAKS: ”Als onderdeel van ons streven om het immaterieel cultureel erfgoed van onze voorouders te beschermen en te behouden, staat het beschermen van het Sranan als een van de Surinaamse moedertalen, hoog op de agenda. De Dag der Moedertalen wordt door ons gezien als een unieke mogelijkheid om het Sranan uit te dragen en dichterbij onze bevolking, waaronder onze kinderen, te brengen.” Dit jaar was zij op de Polanen school en heeft voor de 5e en 6e klas een verhaal over Anansi voorgelezen.
“Het voorlezen van verhalen in het Sranan zien wij als een belangrijke activiteit in dit kader, om te onderstrepen dat deze moedertaal als belangrijk gezien moet worden en dat we deze taal met trots als communicatiemiddel moeten hanteren in ons dagelijks leven. Wij hopen op deze manier bij te dragen aan de ontwikkeling en versterking van zelfidentiteit bij onze kinderen”, aldus Olf.
De Internationale Dag der Moedertalen is voor NAKS elk jaar een moment om bij stil te staan. Voor Suriname betekent dit een grote uitdaging, omdat er meer dan 26 talen worden gesproken. Daarom is vorig jaar de Associatie van Surinaamse Taalgemeenschappen opgericht. Niet alleen de meertaligheid verdient de aandacht, ook de positie van het Sranan, de gemeenschappelijke taal waarmee alle Surinamers kunnen communiceren, vraagt immers nog steeds om een officiële erkenning.
Geschiedenis
Het beleid van de koloniale overheid was er vanaf 1878 op gericht om het Sranan binnen twee generaties te laten verdwijnen. Het Nederlands werd de officiële voertaal. Vanaf 1891 werd dit beleid rigoureus in de praktijk gebracht en was het verboden op school Sranan te spreken. De onderwijstaal was Nederlands en leerkrachten, leerlingen maar ook ouders moesten voortaan in het Nederlands als vreemde taal communiceren.
Dat Surinamers vandaag de dag vrijelijk het Sranan kunnen gebruiken getuigt van de strijdbaarheid van hun voorouders. Sranan werd als taal behouden en is nu de communicatietaal tussen vele Surinamers, maar ook tussen Surinamers en nieuwkomers. Sranan is niet langer de taal van alleen de Afro-Surinamers, maar wordt bijna door iedereen gesproken.
NAKS en Sranantongo
NAKS heeft zich altijd krachtig opgesteld voor de wettelijke erkenning en bescherming van de Surinaamse talen en in het bijzonder het Sranan. Onder leiding van taalkundige en NAKS-icoon Hein Eersel, die veel publiceerde over de ‘Surinaamse taalsituatie’, heeft de Commissie Taalwet en Taal raad in 2015 een ontwerpwet aangeboden aan de regering. Deze wet is tot nu toe niet behandeld.
In 2021 bracht de door NAKS ingestelde Commissie Evaluatie Sranan Spelling een adviesrapport uit met aanbevelingen voor een eenduidige spelling van het Sranan en de instelling van een Taalautoriteit voor de handhaving en ontwikkeling van de taal, met name met het oog op het gebruik van nieuwe woorden. Dit rapport werd door NAKS-voorzittser Siegmien Staphorst en Commissievoorzitster Eline Graanoogst aangeboden aan minister Marie Levens van het ministerie van Onderwijs, Wetenschappen en Cultuur en Roseline Daan, directrice Cultuur. Hiermee hoopte NAKS de aanzet te geven voor een brede Taalconferentie. Maar, tot nu toe is er geen bevredigend resultaat te melden in dit opzicht.
Sranantongo Dictee?
Vanaf 2018 viert NAKS de Dag van de Moedertalen. De eerste twee jaren lag het accent op het invoeren van Sranan in het onderwijs. Door middel van workshops, met aandacht voor de elementaire beginselen van het schrijven, spreekvaardigheid en het voorlezen van verhalen werd aandacht besteed aan deze moedertaal.
Door de uitbraak van de Covid-pandemie is de laatste twee jaar op beperkte schaal aandacht besteed aan de Dag der Moedertalen. Wel is er een groeiende belangstelling voor het leren van het Sranan. Het jaarlijkse Sranan Dictee, dat al enkele jaren wordt georganiseerd, kan rekenen op steeds meer deelnemers. Daarnaast is er ook steeds meer aandacht voor de schrijfwijze. Er wordt vaak een beroep gedaan op de Vertaalafdeling van NAKS voor het opstellen van geautoriseerde vertalingen en correctie van officiële stukken.
Iconen Kalender
NAKS stimuleert op velerlei fronten het onderzoek naar Sranan onder meer via de kennisbank van het Documentatiecentrum EU-FRIE, activiteiten van de Sranan-werkgroep en de jaarlijkse publicatie van de NAKS Iconen Kalender, aldus Vivian Olf.
IS
