Een veel voorkomende vorm van huiselijk geweld is (ex-) partnergeweld. Partnergeweld is iedere vorm van herhaaldelijk geweld (fysiek, seksueel, psychisch of economisch) tussen volwassen partners die samen een huishouden vormen of tussen ex-partners. Zowel mannen als vrouwen kunnen slachtoffer zijn van partnergeweld.
Kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld, zoals (ex-) partnergeweld, kunnen op allerlei manieren hiermee geconfronteerd worden. Zij zien of horen bijvoorbeeld geweld en conflicten tussen hun ouders of worden geconfronteerd met de gevolgen ervan, bijvoorbeeld verwondingen van één van beide ouders of het moeten vluchten naar een veilige plek. Partnergeweld en kindermishandeling gaan vaak samen. Het kind is dan niet alleen getuige van geweld in het gezin, maar ook slachtoffer.
Negatieve effecten bij kinderen die worden blootgesteld aan huiselijk geweld
In een gesprek met Dagblad Suriname gaat kind-en jeugdpsycholoog Juljo Cruden in op de effecten van blootstelling aan geweld bij kinderen. Cruden geeft onder andere aan, dat de meeste kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld, symptomen vertonen die een verband hebben met posttraumatische stressstoornis. Ook wordt het leervermogen aangetast.
“Ze kunnen bijvoorbeeld moeite hebben met concentreren op school of ze zijn gemakkelijk afgeleid. Het gedrag van de kinderen wordt beïnvloed, waardoor het soms moeilijk is om goede relaties met leeftijdsgenoten op te bouwen. Deze kinderen kunnen soms agressiever zijn en vechten dus vaker. Ook de basisdrang van een kind om de wereld te verkennen wordt beïnvloed/beperkt. Wij mensen hebben een ‘natuurlijke nieuwsgierigheid’ en dit wordt gedwarsboomd. Kinderen zijn dan minder bereid om nieuwe dingen uit te proberen. Deze kinderen lopen een groter risico op om zelf gewelddadig te worden. Als laatst kunnen er ook aanpassingsproblemen voorkomen, maar dit komt meestal pas tot uiting wanneer ze jong volwassenen zijn.”
“Het is dus duidelijk, dat een getuige zijn van huiselijk geweld vaak gepaard gaat met heel veel negatieve effecten (op cognitief, gedrag, emotioneel en sociaal gebied). Deze kinderen kunnen psychologische effecten vertonen op het gebied van geïnternaliseerd gedrag dan denken we aan angst en depressie, en op extern gedrag dan denken we eerder aan vechten, pesten, liegen of bedriegen. Ze zijn ook meer ongehoorzaam thuis en op school en hebben meer kans op sociale competentieproblemen, zoals slechte schoolprestaties en problemen in relaties met anderen.”
Ieder kind reageert anders op huiselijk geweld
Cruden geeft ook aan, dat elk kind weer anders reageert op huiselijk geweld. Maar, het blijft een trauma voor het kind. Volgens de psycholoog zijn sommige kinderen veerkrachtiger en andere juist gevoeliger. Hoe succesvol een kind is in het herstellen van een trauma, hangt volgens hem af van verschillende factoren. “Het is belangrijk om altijd als eerst een goed ondersteuningssysteem te installeren. Veel zelfvertrouwen helpen opbouwen en gezonde vriendschappen.” Cruden stelt dat kinderen hetgeen ze meegemaakt hebben waarschijnlijk nooit zullen vergeten, “maar ze kunnen naarmate ze ouder worden gezonde manieren leren om met hun emoties en herinneringen om te gaan”. Hoe eerder een kind dus hulp krijgt, hoe groter de kans zal zijn dat het kind een geestelijk en lichamelijk gezonde volwassene wordt.
Begeleiding
De psycholoog stelt, dat de begeleiding bij deze kinderen heel erg belangrijk is. “Kinderen die getuige zijn van of ervaring hebben met huiselijk geweld, moeten zich veilig voelen.” De kinderen moeten leren wat het belang is van gezonde relaties is en ook moeten ze een onderscheid leren maken tussen gezonde en ongezonde relaties. Cruden geeft ook aan dat praten over hun angsten en grenzen belangrijk is.
Wat als de begeleiding komt weg te vallen?
“Kinderen leren door te imiteren en daar moeten we wel even bij stilstaan. Wat jij doet zullen ze zeker overnemen. Als de begeleiding in dit geval wegvalt, dan neemt het kind het gedrag misschien over en dan komen we op het punt waar het gedrag bewust of onbewust van generatie op generatie wordt overgedragen, het besef van de effecten valt weg en dit wordt een patroon. In het geval van geweld spreken we van een negatief patroon en om patronen te doorbreken zal ik eerlijk over zijn, het is niet onmogelijk, maar het vergt wel heel veel energie, kennis, geduld en bovenal wilskracht. We moeten dus meer gaan focussen op het creëren van ‘positieve patronen’ met z’n allen.”
“Geweld en alles erom heen heeft negatieve effecten”
“Een kind dat geweld ervaart en een die getuige is ervan, daar is het duidelijk dat degene die het zelf ervaart er meestal erger van af komt, maar ik wil bewust niet de nadruk leggen op dat onderscheid, anders kan men gauw goed praten dat ze wel geweld toepassen maar bijvoorbeeld hun kind nooit slaan.” Cruden zegt dat geweld en alles erom heen, negatieve effecten heeft. “Dus of je het kind zelf slaat of het kind ziet hoe je iemand slaat, de moeder bijvoorbeeld. De effecten blijven in mijn ogen even erg en ik neem beide dus even serieus.”
SK
