“Een karakteristiek geluid in het Surinaams regenwoud is het gebrul van de babun, oftewel rode brulaap (Alouatta macconnelli),welke op een afstand van 4 kilometer te horen is. Deze forse apen hebben een prachtige dikke roodbruine tot oranje vacht die in het zonlicht bijna goudkleurig glanst. De schouders zijn stevig, het achterlijf is slanker. De grijpstaart is lang. De kop is groot, de keel lijkt opgezwollen, het zwarte gezicht is onbehaard, de kin is afgezet met een naar voren groeiende baard”, zo omschrijft de Surinaamse biodiversiteit-kenner Ashok Pherai de babun.
De mannetjes zijn aanzienlijk groter dan de vrouwtjes. De kop-romplengte is 40 tot 70 centimeter en de lengte van de staart varieert van 55 tot 80 centimeter. Deze apen hebben een gewicht van tussen de 4 en 12 kilo.
Brulapen danken hun naam aan de luide, gierende concerten die ze geven en die kilometers verder te horen zijn. Ze zingen, aldus Pherai, vooral ’s ochtends vroeg vanaf ongeveer vier uur en in de namiddag. “Het leidende mannetje begint en eindigt het concert met korte grommende geluiden. Het gezang duurt iedere keer enkele minuten; het begint zacht en wordt steeds luider. Het gebrul ontstaat doordat een deel van het strottenhoofd omgevormd is tot een bekervormige geluidskamer. Mannetjes hebben maar liefst 3 keelzakken, waardoor het geluid extra hard klinkt.
Het gebrul wordt gebruikt om leden van de groep te roepen, om indringers te verjagen of om te weten waar andere groepen zich ophouden. Het lijkt soms een ‘storm’ die plotseling in de jungle uitbreekt.”
Overdag gaan brulapen op zoek naar bladeren, bloemen en vruchten. Ze leven hoog in de boomkruinen en maken af en toe een ‘uitstapje’ naar de grond om voedsel te zoeken en ook om giftige bestanddelen te neutraliseren door van de mineraalrijke grond te eten. Rode brulapen eten meer dan 190 soorten boom- en plantensoorten. Ze kunnen ook mors, barst en onrijp fruit eten. In het fruit dat ze eten zitten zaden. Deze zaden worden zelden verteerd. Daardoor is deze soort belangrijk in de verspreiding van zaden. Onderzoek uit 1996 toonde zelfs aan, dat van de 100 verschillende fruitsoorten, de apen 95% van de zaden hebben verspreid.
Brulapen leven in familieverband. De groep bestaat meestal uit een dominant mannetje, enkele vrouwtjes en jonge dieren. Meestal is de groep 5 tot 7 dieren groot.
Pherai: “De draagtijd is ongeveer 180 tot 190 dagen, er wordt dan 1 jong geboren, zelden 2). Op hun 4e levensjaar wordt het dier geslachtsrijp en bereikt een gemiddelde leeftijd van 25 jaar.
Conform de Jachtwet en het Jachtbesluit is de rode brulaap beschermd in Suriname. Maar, volgens de Rode Lijst van het IUCN (International Union for Conservation of Nature) gaat het niet om een bedreigde soort.
Lekkernij
Niet onvermeld mag blijven, dat de rode brulaap onder gemeenschappen in het binnenland een lekkernij op het menu is. Op het dier wordt gejaagd vanwege het vlees en eiwitten, maar ook vanwege bepaalde medicinale doeleinden. Jagen op deze apen gebeurt illegaal en het vlees wordt onder de toonbank op markten verkocht, ook op de Centrale Markt in Paramaribo zou brulaapvlees te koop zijn.
Brulaapsoep…. en strottenhoofd
Ruim zes jaar geleden maakte de Nederlandse Gwen Poll voor VICE een korte documentaire over de bereiding van brulaapvlees in het dorp Pikin Saron door een inwoonster van het dorp. De beelden tonen hoe een dode brulaap in stukken wordt gehakt om een soep van te bereiden. Poll kwam er niet onderuit om gezellig mee te eten, en, het smaakte best lekker, zei ze met enige tegenzin. Een inwoonster zegt in de documentaire onder andere, dat het strottenhoofd van de aap wordt gebruikt om daaruit kinderen een medicijn te laten drinken tegen het stotteren. (https://www.vice.com/nl/article/78dggb/munchies-presenteert-apenvlees-in-suriname)
Het eten van apenvlees kent in Suriname een lange traditie die teruggaat tot vroegste inheemse stammen. In het binnenland is bushmeat vaak de enige bron van dierlijke eiwitten voor de lokale bevolking.
In 1941 schreef ene L. Junker ‘HERINNERINGEN AAN HET OERWOUD Jacht en jachtwild in Suriname’. Hij schreef daarin onder andere:
“(…) Het vleesch van al de in het land levende acht apensoorten wordt door de inboorlingen gegeten. De Indianen prefereeren het vleesch van den bruiaap, terwijl de Boschnegers meer op den Kwatta gesteld zijn. De capucijneraap levert eveneens een zeer smakelijk vleesch. De apen worden gedurende de eerste zes maanden van het jaar, wanneer de palmvruchten rijpen, vet, en gedurende dien tijd is hun vleesch het smakelijkst. Sommige Creolen eten geen apenvleesch; bij hen speelt echter taboe een rol, voor hen zijn alle op boomen levende dieren treef, d.w.z. verboden. Hierbij gelden geen totemistische voorstellingen; het etensverbod is louter op bijgeloovige opvattingen gegrond. De meeste Europeanen hebben een vooroordeel, zooal niet afkeer van het gebruik van apenvleesch. Ook Amerikanen werden huiverig, wanneer ik het met hen over deze lekkernij had. (…)” “(…) Het is ruim vijfentwintig jaren geleden, dat ik met eenige Amerikaansche ingenieurs op onderzoek naar bauxiet in het bosch aan de Boven Suriname vertoefde. (…) Een der apen klom tegen een boom op, bleef even stil hangen en keek naar ons. Zijn nieuwsgierigheid werd hem noodlottig; doodelijk getroffen viel de aap met een harde slag voor mijne voeten neer. Dien avond droeg mijn kok zorg voor een wildschotel bij den maaltijd. De Amerikanen aten lekker van het apenvleesch en vonden het allen overheerlijk. Toen ik hun later vertelde wat zij gegeten hadden, werd erom gelachen. (…)”
LBB: “Op de rode brulaap mag niet gejaagd worden”
Rakesh Debidarun van de Dienst ‘s Lands Bosbeheer, LBB, bevestigt tegenover Dagblad Suriname voor de duidelijkheid, dat de rode brulaap een beschermde diersoort is. “Er mag op hun niet gejaagd worden, ze mogen ook niet als huisdier worden gehouden.”
Vereeuwigd
In 1997 werd de rode brulaap overigens vereeuwigd op een Surinaamse postzegel.
PK
