De houtsector is een van de belangrijkste sectoren die heel veel miljoenen voor ons land per jaar opbrengt. Volgens Stanley Betterson, algemeen directeur van de Stichting voor Bosbeheer en Bostoezicht (SBB), zijn er een tal van knelpunten in de houtsector. Een van de knelpunten is de illegaliteit, welke het land heel veel zorgen baart. Dit geeft een verkeerd beeld van de werkelijke productie van hout in Suriname. Tot nu toe is de bijdrage van hout aan het BBP iets beneden de 2%. Betterson zegt in gesprek met Faried Pierkhan in het RBN-programma Kal Aaj Aur Kal, dat het niet zeker is of dat de juiste cijfers zijn, omdat heel wat houtproducten via illegale kanalen het land uitgaan. “Het percentage is moeilijk te bepalen, maar het moet zeer zeker terug gedrongen worden”, aldus Betterson.
Het is onmogelijk om 100% controle op illegale houtkap te doen
“De houtsmokkel zorgt ervoor dat we inkomsten derven. De illegaliteit heeft behalve met de houtsmokkel, ook met de onderfacturering te maken, want er zijn diverse houtsoorten en als je niet equipped genoeg bent om dat precies na te trekken is er sprake van onder fracturering.” Men maakt zich gauw schuldig daaraan, meent Betterson. “Het gevolg hiervan is dat de staat inkomsten verliest. Op dit gebied moet er dus heel veel gedaan worden. SBB heeft de know how, maar het werk is zoveel, er is niet genoeg personeel om de houtsmokkel te kunnen traceren. SBB werkt nog veel op steekproef basis. Gezien de grote hoeveelheden illegale houtkap is het onmogelijk om 100% controle te doen. 100% controle wordt pas gedaan wanneer er een tip binnenkomt dat er sprake is van een mogelijke illegaliteit.”
Verdachten inzake de 100 containers
Een van de meest geruchtmakende zaken van de afgelopen periode is de onderschepping van hout in 100 containers. Een aantal mensen bij SBB is verdachten geweest. Deze mensen zijn voorlopig in vrijheid gesteld. Op de vraag hoe Betterson met deze mensen, die verdachten zijn in deze kwestie, omgaat, geeft hij aan, dat die nog steeds verdachten zijn, althans, “ze hebben geen documenten overlegd aan het Openbaar Ministerie, waaruit zou blijken dat ze geen verdachten zijn.” Ook geeft Betterson aan, dat zolang ze verdachten zijn, het niet toegestaan is om het bedrijfsterrein te betreden of aan bedrijfsactiviteiten deel te nemen, omdat er mogelijk sprake zou kunnen zijn van verwijderen van bewijsmateriaal of beïnvloeden van getuigen. Ook is er sprake van een kwestie betreffende de aanhouding en inverzekeringstelling van de onderdirecteur van SBB. Volgens Betterson is de zaak van de onderdirecteur in onderzoek. De precieze reden, waarom de onderdirecteur is aangehouden is tot nog toe niet bekend, omdat er nog onderzoek gaande is. Echter bestaat er een redelijk vermoeden van schuld. Op de vraag of het loon van verdachten worden opgeschort of doorbetaalt, geeft Betterson aan dat de lonen conform de Arbeidswet worden doorbetaald.
De SBB houdt zich aan de wet
Wanneer er hout wordt geëxporteerd is er een heel proces gaande. Volgens Betterson kan het verloop van de documentatie en de afhandeling van de processen veel beter. “Er wordt getracht zoveel mogelijk de zaken te digitaliseren. SBB heeft een programma daarvoor, namelijk de Sustainable Forestry Information System Suriname (SFISS). Het ministerie van Economische Zaken heeft een Suriname Electronic Single Window (SESW) systeem en de douane heeft een Automated System for Customs Data (Asycuda) systeem. Middels deze drie systemen onafhankelijk van elkaar moet de exporteur de documentatie van de houtproducten in orde maken, voordat de houtproducten worden geëxporteerd. “Er kan een stagnatie optreden in dit proces. De SBB houdt zich aan de wet. Het hout moet gekeurd worden. De informatie moet in het systeem opgenomen worden. De exporteur maakt zijn log lijst, bestaande uit de export-documenten via het Suriname Electronic Single Window (SESW) systeem. Dit wordt vervolgens doorgeleid naar de uitvoertafel bij de Douane die dan ook gaat documenteren en de importen moet maken, voordat zo een exporteur na het betalen van diverse belastingen over gaat tot de export.”
Geïnde bedragen
“SBB int een aantal bedragen. Het gaat om exploratie vergoedingen, exploitatierechten, er bestaan keuringslonen en retributie lonen. De douane aan de andere kant int die exportrechten, welke het grootste deel van het bedrag is.” Volgens Betterson zijn er afspraken met SBB gemaakt ten aanzien van het vlotte verloop dat moet geschieden binnen de organisatie. Ook is afgesproken dat SBB de middelen int en na betaling van de exploitatiekosten het resterend deel stort op de rekening van het ministerie van Financiën. “Tot nu toe gebeurt het op die manier.”
Hout vellen op domeingrond
Het afgelopen jaar is er een brief uitgegaan van het ministerie van RGB, die ook naar de SBB is gezonden, waarbij blijkt dat mensen hout mogen vellen op domeingrond. Op de vraag of het vellen van hout op domeingrond toegestaan is zegt Betterson, dat op grond van de WBosbeheer het ministerie mag bepalen wat het beleid is voor wat betreft de houtvelling. SBB is alleen belast met de controle op de velling. Het ministerie van Grond- en Bosbeheer (GBB) is belast met de toestemming van de vergunningen. Alle domeingronden waar commerciële houtvoorraden zijn, mogen na screening door SBB als vergunning worden uitgegeven door de minister van GBB.
SBB doet niet aan kaalkap
Bij SBB is het niet de gewenste situatie dat men op iedere domeingrond hout mag vellen, omdat het computersysteem dat de SBB heeft opgezet uitgaat van concessie gemeenschap bossen, HKV’s (houtkapvergunningen) en incidentele houtkap vergunningen. “Dus wanneer er hout wordt geveld op domeingrond geeft het heel veel problemen om dat te registreren.” Volgens Betterson hoeft hout op domeingrond geen probleem te zijn, zolang de minister daartoe vergunning verleend.
“De toestemming die de minister verleent is een vergunning bij wijze van spreken. Deze toestemming moet vooraf gebeuren. Het is een zeer onwenselijke situatie als de toestemming achteraf geschiedt, omdat het voor een onoverzichtelijke situatie zorgt. Dit wekt ook meer illegaliteit in de hand. Volgens de Wet Bosbeheer is houtvellen op domeingrond zonder toestemming gewoon diefstal. Dit is strafbaar en moet op grond van de vigerende wetgeving bestraft worden. Wat er in het verleden gebeurde is, dat niet altijd het feit toegerekend kon worden aan de dader vanwege coördinatie problemen, waardoor de dader per ongeluk op domeingrond velde. Dit komt nog steeds voor. In zulke gevallen wordt de ontheffing verleend. Wanneer er willens en wetens op domeingrond wordt geveld, wordt er wel anders opgetreden, omdat er dan situaties ontstaan die totaal onoverzichtelijk worden. Het gevolg van het willens en wetens vellen op domeingrond is dat bossen zodanig onder druk komen te staan, waardoor het internationaal niet meer aanvaardbaar is. De SBB is geen voorstander van exploitatie van bos op onverantwoorde manier. Er is sprake van verantwoorde bosexploitatie wanneer iemand een exploratie doet, een vergunning krijgt, een inventarisatie doet, kapvakken maakt, aangeeft wat die gaat vellen en deze informatie wordt geüpload in een computersysteem. Na de velling wordt er weer gecontroleerd of de juiste bomen zijn geveld. Wanneer dat gedaan is weet men precies welke bomen zijn geveld en welke niet. De SBB doet niet aan kaalkap, maar aan selectieve kap. Op een hectare mag iemand bijvoorbeeld maar 8 bomen vellen. Het vellen van bomen moet aan alle regels die worden meegegeven bij een vergunning voldoen. Maar als men geen vergunning heeft, houdt men geen rekening daarmee.”
Volgens Betterson velt men a la dol, waardoor situaties in het bos gecreëerd worden die ertoe kunnen leiden dat het bos gedegradeerd wordt of in ernstige gevallen ontbossing kan ontstaan. De SBB zorgt ervoor dat houtvelling in een legale toestand wordt gebracht. Het is voor de SBB een uitdaging, omdat het niet gaat om planmatig houtvelling.
Klik op deze link om het gehele interview te kunnen zien: https://www.youtube.com/watch?v=05NjkHJCnG0.
P.Gr.
