Pesten lijkt op een kat en muis spel waarbij de pester iemand uitkiest die stelselmatig het slachtoffer wordt van pesterijen. De gepeste persoon is vanaf dat moment speelbal van de pester. Veel personen zien geen uitweg en raken emotioneel uitgeput. In uitzonderlijke gevallen grijpt de persoon die gepest wordt uit wanhoop naar geweld. De opgekropte emoties exploderen. Ook hier komt ‘het slachtoffer’ er niet gemakkelijk vanaf, de samenleving staat namelijk klaar met een oordeel, vooral op social media.
Herhaaldelijk
Kinder- en jeugdpsycholoog Mignom Shenti omschrijft pesten als het herhaaldelijk negatief gedrag van de ene persoon naar de andere toe. Zaken als scheldpartijen, bijnamen en het benoemen van uiterlijke kenmerken zijn enkele van een reeks van indicatoren van het pestgedrag.
Zowel lichamelijk als geestelijk kan pesten plaatsvinden. “Lelijke dingen zeggen die de andere moeilijk kan verwerken”, noemt Shenti. Vooral de machtsongelijkheid tussen de pester en het slachtoffer speelt een belangrijke rol. Zij wijst erop, dat er ook sprake van plagen kan zijn, maar wanneer iemand in een kwetsbare situatie verkeert waardoor deze zich niet kan verweren en dit herhaaldelijk is, dan heet dit geen plagen, maar pesten.
Uitlaatklep
De psycholoog wijst erop, dat de pester vaak zelf in een moeilijke thuissituatie zit en dit gedrag vertoond als een uitlaatklep om aandacht te zoeken. Pesten komt vrijwel overal voor. “Wat minder vaak voorkomt is wanneer iemand die gepest wordt door middel van een agressieve geweldsuitbarsting reageert.” In zulke gevallen is het pesten heel ernstig en al heel lang gaande.
Iemand die regelmatig op school wordt gepest zou deze handelingen moeten melden aan de schoolleiding. Bij een geweldsuitbarsting geeft zij als advies om vooral niet op social media te oordelen. “Omdat je het hele verhaal vaak niet kent”, is haar logische verklaring. Shenti zegt dat het niet eenvoudig is om aan te geven hoe iemand in een bepaalde situatie moet handelen, maar pesterijen aangeven bij de school is de eerste stap. De vraag is wat een slachtoffer van pesten doet, zit je ermee, isoleer je jezelf of doe je er wat mee?
Door het aangeven bij de leiding weet de school wat er speelt. Bij een incident is het namelijk dan terug te vinden hoe lang dit speelt en wat de school of ouders er zelf aan hebben gedaan. Bovendien is er een telefonische hulplijn waar het pesten gemeld kan worden. Wie geen hulp heeft zal geneigd zijn om zelf iets te doen, hoewel een geweldsuitbarsting niet goed is te praten.
Sociale vaardigheden
Toch hoeft er geen geweld aan te pas te komen als het slachtoffer over goede communicatieve vaardigheden beschikt zou deze voor zichzelf kunnen opkomen. “Het is daarom van belang om sociale vaardigheden aan te leren”, merkt de psycholoog op. Op die manier leert iemand voor zichzelf op te komen zonder agressie. Zij merkt op dat iemand in zulke gevallen een grens kan trekken en aan kan geven wat men wel of niet leuk vindt. “Boos en agressief reageren kan een soort van olie in het vuur reactie hebben op de pester.” In zulke gevallen gaat de pester juist door. “Dat moet een kind begrijpen”, is het advies van de psycholoog.
De school
Het beleid van de school speelt ook een rol. Pestgedrag zou ten strengste verboden moeten zijn. Daarnaast is educatie over pesten van groot belang. Mensen moeten het verschil tussen plagen en pesten kennen. Ook is het van groot belang, dat scholen beschikken over een pestprotocol. Positief gedrag stimuleren is daarbij essentieel. Van groot belang is het om ook hulpmiddelen aan te reiken aan zowel de pester als de gepeste, aangezien de pester vaak ook zelf slachtoffer is. Cruciaal is met welke mindset men naar school gaat. “Kinderen gaan over het algemeen niet naar school met de intentie om iemand te pesten, maar kiezen bij de gelegenheid van het moment iemand uit als slachtoffer waar men de eigen pijn kan kwijtraken”, besluit Shenti.
RB
