Voor moderne samenlevingen als Suriname is 10 december een heel belangrijke dag. Op deze dag wordt dan de Internationale Dag voor de Mensenrechten herdacht. Mensenrechten vormen de basis van modern bestuur en publiek geheim van welvarende samenlevingen. Suriname erkent de mensenrechten, lees de grondwet van de Republiek Suriname maar. Maar er is een opvatting die zegt dat samenlevingen waar er permanente armoede heerst, zoals in Suriname, het onmogelijk is dat de mensenrechten worden gerespecteerd. Dan kan het zijn dat er geen staatsgeorganiseerde misdaad en onderdrukking is zoals martelingen en moorden, maar het onthouden van staatszorg aan de bevolking of toestaan dat dit in beperkte mate aanwezig is, kan ook vallen onder mensenrechtenschendingen. Dan denken we aan huisvesting: er zijn grote groepen burgers die onder erbarmelijke omstandigheden wonen. R komen nog veel krotten voor in Suriname, onder andere in de volksbuurten. Dan denken we ook aan de openbare gezondheidszorg. Ziekenhuizen hebben vaak tekorten in Suriname, medicijnen zijn er vaak niet te vinden. Burgers moeten voor veel behandelingen direct in hun niet al te diepe zak tasten en worden deze behandelingen dan uitgesteld. Burgers moeten voor medicijnen zelf betalen en dat kan niet iedereen. Daarbovenop is er een tekort aan medische specialisten en nu ook verplegenden. Maar we denken ook aan de consumenten van Suriname. De Surinaamse bevolking consumeert een aantal producten uit het buitenland en geproduceerd in Suriname. Er is geen instituut in Suriname dat op regelmatige wijze de veiligheid van de producten die Surinamers consumeren, inspecteert. Zodoende kan niet ingegrepen worden bij de bron om bepaalde voorkombare chronische aandoeningen zoals kanker tegen te gaan. Maar bij de mensenrechten denken we ook aan de milieuvervuiling en de vergiftiging van delen van het Surinaamse volk, waaronder de inheemse en de tribale volken. De vergiftiging van hun woon- en leefgebieden gaat gewoon door. Door corruptie worden hun woon- en leefgebieden verdeeld onder vrienden en familie en wordt het weggegeven aan buitenlanders. Zo wordt ook het bos vernietigd. Bij de recente behandeling van de mensenrechtensituatie van Suriname in Zwitserland bij de VN heeft de Organisatie van Inheemse in Suriname (OIS) verklaard dat Suriname het verdrag inzake de inheemse en in stamverband levende volkeren van de Internationale Arbeidsorganisatie dient te ratificeren, uiterlijk in december 2021. De International Human Rights Clinic van de University of Oklahoma College of Law (IHRC-OU) verklaarde dat de speciale rapporteur voor de rechten van inheemse volkeren in september 2012 een communicatie aan Suriname deed toekomen waarin onder meer wordt gevraagd naar aandacht voor de gezondheids- en milieusituatie bij de Wayana-gemeenschappen Peluowine (Apetina) en Kawemhakan (Anapaike). Het gaat om kwikverontreiniging als gevolg van goudwinningsactiviteiten op of nabij hun traditionele landt. De Internationale Mensenrechtencommissie constateerde dat Suriname na 9 jaar helaas nog steeds niet op de communicatie heeft gereageerd. De Surinaamse ngo Projekta benadrukte de enorme discrepantie in de kwaliteit en beschikbaarheid van diensten en in de beleidsaandacht tussen stedelijke gebieden en bevolkingsgroepen in het achterland, waar voornamelijk inheemse en tribale mensen woonden. Dit had geleid tot een voortdurende verergering van mensenrechtenschendingen op gebieden als onderwijs, gezondheid, milieu, toegang tot water en sanitaire voorzieningen. De Organisatie van Inheemse Stamhoofden (OIS) stelde dat het ongebreidelde gebruik van kwik in en nabij het land van inheemse volkeren een voortdurende schending van de rechten van inheemse volkeren was. Hele dorpen en stammen liepen het risico op kwikvergiftiging of hadden al te maken met kwikvergiftiging. OIS stelde dat geen van de stappen die Suriname beweerde te hebben genomen enig resultaat had opgeleverd. Ook maakte het zich zorgen over de introductie van een nieuwe stof voor de goudwinning, waarvan de effecten op de gezondheid van de dorpelingen niet bekend waren. Er was niet veel informatie beschikbaar, behalve dat het cyanide zou bevatten. De regering heeft geen doeltreffende maatregelen genomen om het gebruik ervan te voorkomen.
De grootste mensenrechtenschending misschien in Suriname is het nog steeds nalaten door de Surinaamse regering om het land te beschermen tegen zeespiegelstijging. We hebben recent gelezen dat het regeringshoofd van Barbados een prijs heeft ontvangen van het houden van het beste pleidooi voor haar volk tijdens de Klimaattop in Glasgow. De reden voor deze waardering: omdat zij haar tijd heeft genomen om de desastreuze gevolgen van zeespiegelstijging voor haar volk voor te houden aan de wereldgemeenschap. Suriname zit in hetzelfde schuitje als Barbados.
Maar wanneer we praten over mensenrechten, dan kunnen we niet vergeten het onderwijs. Want dat is het voornaamste middel om naties te versterken en weerbaar te maken. Er worden nu belangrijke vernieuwingen in het Surinaamse onderwijs doorgevoerd. Voor sterke vorderingen hebben we ministers nodig die out of the box denken en niet bang zijn om bakens te verzetten. Dat blijkt de minister van Onderwijs uiteindelijk wel te zijn.
Suriname heeft een zeer zwak bestuurssysteem en een enorm gebrek aan kader. Dat heeft een enorme impact op de mensenrechtensituatie in het land. De regering heeft tot taak om een strategie uit te stippelen om het kadergebrek serieus aan te pakken. Het kader bestaat voor een groot deel uit vrouwen, die ook (soms in eenoudergezinnen) verantwoordelijk zijn voor de opvoeding en de zorg van kinderen. Dat zal dus niet werken. Het kader moet worden versterkt met meer mannen.
