‘Oranje rotshaan een van de toppers onder de zo’n 400 vogelsoorten’
Een van de meest opmerkelijke vogels in Suriname is ongetwijfeld de oranje rotshaan (Rupicola rupicola/Cock of the Rock). De vogel komt slechts voor in een klein gebied van het land, vooral rond Fredberg en Voltzberg. Vogelaars uit de hele wereld reizen naar Suriname om vooral een glimp en het liefst meer van de bijzondere vogel op te vangen en vast te leggen op beeld.
De naam oranje rotshaan vindt zijn oorsprong in het hanig vechtgedrag van het mannetje en uit het feit dat het vrouwtje nestelt en haar eieren uitbroedt in nissen in rotsen.
Michiel van den Bergh, directeur Natuurbescherming Suriname van het WWF-Guianas, zegt over de vogel in reactie tegen de redactie van Dagblad Suriname: “De oranje rotshaan is een bijzondere vogel, omdat deze alleen in de Guianas shield voorkomt en dan alleen maar in het regenwoud waar rotspartijen of grote keien zijn te vinden: hij maakt namelijk zijn nest onder de rotsen ongeveer zoals een zwaluw dat doet. De mannetje dansen gezamenlijk op een plek – genaamd een lek – om de vrouwtjes te versieren. Er zijn in Suriname maar enkele plekken waar dit bekend is, waaronder Fredberg en Voltzberg.”
De vogel staat niet op de Rode Lijst van bedreigde soorten van het IUCN (International Union for Conservation of Nature). “Maar”, zegt Van den Bergh, “sommige populaties lijken langzaam af te nemen. Bedreigingen voor de vogel zijn met name ontbossing en stroperij. Er is verder weinig bekend, maar ik vermoed dat de handel niet groot is, omdat ik bij sommige andere vogelsoorten wel duidelijk signalen ontvang, met name de zangvogels die als kooivogels worden gehouden. Enkele soorten zijn bijna geheel verdwenen in het gehele leefgebied waar zich ook mensen bevinden.”
In 2011, 2012 en 2013 zijn oranje rotshaantjes geëxporteerd
Volgens de handels database van CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora), dat wereldwijd legale exporten en importen van dieren registreert, zijn vanuit Suriname in 2011 en 2012 beide keren acht oranje rotshaantjes geëxporteerd naar Duitsland voor ‘kweekdoeleinden’ en in 2013 zijn 10 exemplaren naar Nederland vervoerd en 6 naar de VS, in beide gevallen met als bestemming een dierentuin. Voor 2011 en na 2013 zijn geen oranje rotshaantjes legaal geëxporteerd. In Nederland heeft het vogelpark Avifauna in Alphen aan den Rijn oranje rotshaantjes, zo blijkt uit de website van dit park (https://www.avifauna.nl/tropenhal). Joost Lammers, curator bij AviFauna, zegt tegenover Dagblad Suriname: “De oranje rotshanen die wij in ons bezit hebben komen uit een in beslagname van de overheid uit 2012. Deze vogels waren illegaal Nederland binnengekomen. Wij hebben een mannetje en een vrouwtje.’
Vogel trekt vogelaars uit hele wereld aan
De Nederlander Klaas de Jong, wonende op het eiland Texel, organiseert al jaren zogenoemde ‘vogel safari’s’ naar landen wereldwijd, ook naar Suriname. Zijn laatste reis naar Suriname met een groepje vogelaars was in februari 2020, vlak voor de Covid-19 uitbraak in Suriname,
“Ik heb de reis nu inmiddels drie keer begeleid en alle keren hebben we de rotshanen prachtig gezien, schitterende baltsende mannetjes en af en toe een vrouwtje”, zegt De Jong in gesprek met Dagblad Suriname.
“Overigens is de rode rotshaan (Rupicola peruvianus) een vogel van de Andes en in Suriname komt dus de nauw verwante oranje rotshaan voor. De rode rotshaan heb ik wel in Peru gezien. Maar, die ziet er toch wel duidelijk anders uit. Roder en met meer zwart op de vleugels. Mijn ervaring met beide soorten is, dat ze oogverblindend mooi zijn, maar bij vogelaars vooral ook een heel speciaal gevoel oproepen, omdat ze overal waar ze voorkomen zeldzaam zijn en dus als een soort holy grail voor vogelaars worden gezien.”
Baltsen bekijken van achter een kijkscherm
De Jong: ‘Het leuke is dat we in de omgeving van de Fredberg een bezoek brengen aan de baltsplaats van de rotshanen, waar vaak en veel gebaltst wordt. Het baltsen bestaat uit heen en weer gevlieg tussen takken en veel gefladder. Er is ter plekke, midden in het oerwoud, een kijkscherm gemaakt, zodat we de vogels niet verstoren en fotografen. Ik kan er uitkijken naar zo’n reis en ik merk altijd bij de deelnemers ook, dat ze heel erg hopen dat we de oranje rotshaan in ieder geval gaan zien. Als de dag dan aanbreekt, hangt er een gezonde spanning in de groep en hoewel we natuurlijk heel erg veel verschillende vogelsoorten zien op zo’n reis, vorig jaar februari zelfs meer dan 400 verschillende, is dit toch echt wel een van de toppers.’
Vermeldenswaard is nog, dat de oranje rotshaan al in 1762 door Aert Schouman met een penseel in waterverf werd vastgelegd. De knaloranje verf waarmee Schouman het verendek van de rotshaan schilderde spat van het papier. De kunstenaar werd al in de 18de eeuw geprezen om zijn intense verfkleuren. Zijn werk is te zien in het Rijksmuseum in Amsterdam.
(Bron foto top: Klaas de Jong/ Birding Breaks.nl)
PK
