Recente stappen van de Chinese overheid en grote staatsbanken om een ”gedigitaliseerd” betalingssysteem en een officiële digitale valuta te exploiteren, onderstrepen de inspanningen van Peking om de dominantie van particuliere betalingsplatforms uit te hollen en financiële transactiegegevens rechtstreeks beschikbaar te stellen aan de overheid. Een hardhandig optreden van de regelgevende instanties tegen technologiebedrijven, verklaringen van belangrijke functionarissen over gegevensbeveiliging en financiële risico’s, en een witboek van de People’s Bank of China (PBOC) over een officiële digitale valuta, de “e-yuan” (ook wel de “e-yuan” genoemd). CNY” of de Digital Currency Electronic Payment) suggereren allemaal de groeiende interesse van Peking in digitale valuta’s van centrale banken en financiële technologie (fintech). Tegelijkertijd geven het betalingssysteem en de e-yuan Peking een nieuw instrument om binnenlandse financiële transacties te volgen en een staatsmonopolie op de uitgifte en betalingen van valuta te handhaven en opnieuw te bevestigen.
De PBOC zei op 31 juli dat het “toezicht zou houden op en begeleiden van [fintech]-platforms om uitgebreide rectificaties uit te voeren in overeenstemming met de wettelijke vereisten”, waarvan het beweerde dat het de besluiten van het Centraal Comité van de Chinese Communistische Partij (CCP) en de Staatsraad zou uitvoeren “over het aanpakken van monopolies” en optreden om grote financiële risico’s te voorkomen.
Het witboek van de PBOC, uitgegeven op 15 juli, bevat enkele operationele details, maar draagt niet bij aan een beter begrip van hoe een digitale valuta van een centrale bank (CBDC) de economische efficiëntie verhoogt of het financiële risico vermindert.
Bij de bespreking van de recente repressie van de regelgeving zei de Chinese vice-premier Liu He, de hoge economische ambtenaar van de regering, op 29 juli dat de “nieuwe ontwikkelingsfase” vereist dat China “de relatie tussen [economische] ontwikkeling en veiligheid in evenwicht brengt”, wat hij zei dient om “eerlijke concurrentie te beschermen, de gezonde en ordelijke ontwikkeling van kapitaal te bevorderen [en] de belangen van consumenten te beschermen.”
Het Chinese ministerie van Industrie en Informatietechnologie heeft technologiebedrijven op 30 juli op de hoogte gebracht na de aankondiging dat op 1 september een nieuwe wet op de gegevensbeveiliging van kracht wordt, die de bescherming van gegevens en persoonlijke informatie in de particuliere sector als een nationale veiligheidskwestie beschouwt.
De grote sprong voorwaarts in Fintech
Hoewel China al een aanzienlijk ‘geldloze’ samenleving is, werd fintech tot nu toe gedomineerd door bedrijven uit de particuliere sector die door de overheid werden aangemoedigd om te innoveren. De grote staatsbanken waren tot nu toe ook geconcentreerd op het verstrekken van krediet aan prioritaire investeringen en het financieren van staatsbedrijven.
Het PBOC-witboek schat dat vanaf 2019 66% van alle transacties in de economie (goed voor 59% van de totale waarde) werd uitgevoerd via mobiele betalingsplatforms, met een extra 7% volume en 23% waarde voor rekening van debet en credit kaarten.
Volgens de Bank for International Settlements (BIS) waren de particuliere betalingsplatforms WeChat Pay (eigendom van Tencent) en Alipay (eigendom van Ant Group, de financiële dochteronderneming van e-commercegigant Alibaba) goed voor meer dan 90% van die digitale betalingen.
Schattingen van mobiele betalingstransacties in China variëren van $ 35 biljoen in 2019 tot $ 52 biljoen, meer dan drie keer het BBP van China. Daarentegen waren Venmo, PayPal en Zelle in 2019 goed voor $ 98 miljard aan Amerikaanse betalingen, waarbij debet- en creditcards uitgegeven door onder meer Visa, MasterCard en American Express werden gebruikt bij transacties van in totaal $ 6,7 biljoen in een economie van $ 20 biljoen.
China’s leidende wereldleider op het gebied van fintech werd gedeeltelijk mogelijk gemaakt door het ontbreken van een financieel systeem toen het hervormingstijdperk van het land in 1978 begon, evenals de afwezigheid van oude pen-en-papier boekhoudsystemen, zodat nieuwe staatsbanken sprongen maakten ongehinderd in geautomatiseerde boekhouding. De staatsbanken richtten zich echter niet op retail of consumentendiensten. Private technologiebedrijven werden ook aangemoedigd om de leemte op te vullen en extra kredietbronnen beschikbaar te stellen voor kleine en middelgrote ondernemingen.
Naar schatting maken 1,2 miljard Chinezen al gebruik van digitale betaalmethoden. Ten minste 90% van de mensen die in Chinese steden wonen, gebruiken nu QR-codes en “digitale portemonnees” op mobiele telefoons, terwijl degenen die in afgelegen regio’s wonen toegang hebben tot betalingsplatforms en 24-uurs bankdiensten vanaf goedkope smartphones.
Hoewel China tegen gedecentraliseerde cryptocurrencies is, toonde de populariteit van bitcoin vóór het harde optreden tegen 2017 het binnenlandse potentieel en de interesse in digitale valuta.
Hoewel het ontwikkelen van blockchain-technologie die wordt gebruikt door cryptocurrencies een van China’s strategische nationale ontwikkelingsdoelen is, roept het gedecentraliseerde karakter van cryptocurrencies de angst op in China om de controle over de geldhoeveelheid en het vermogen om transacties te volgen te verliezen.
De PBOC ontmoedigt het gebruik van cryptocurrencies zoals bitcoin of ethereum, die de bank sinds 2013 probeert te reguleren. Volgens haar officiële standpunt dat cryptocurrencies speculatieve activa zijn, verklaarde de PBOC op 30 juli dat het “hoge druk zou handhaven op virtuele valuta handelshype” door “zwaar hard op te treden tegen illegale activiteiten van virtuele valuta.”
PBOC-functionarissen stellen ook aan de kaak dat zogenaamde stabiele munten (d.w.z. cryptocurrencies waarvan de waarde is gekoppeld aan een ander actief) financiële instabiliteit veroorzaken.
Peking hoopt gebruik te kunnen maken van de binnenlandse populariteit van digitale valuta en de convergentie tussen deze en de digitale economie. De introductie van de digitale valuta maakt de herbevestiging van de officiële rol van Peking in de ontwikkeling van fintech mogelijk, waarbij de huidige dominantie van WeChat Pay en Alipay, althans als betalingssystemen, wordt weggevaagd. Noch de regering, noch de PBOC heeft echter de efficiëntie die moet worden bereikt ten opzichte van het huidige systeem uitgelegd door gebruik te maken van een digitale valuta van de centrale bank. Chinese functionarissen brengen particuliere betalingsplatforms in diskrediet en presenteren de e-yuan en staatsbanken als betrouwbaarder.
Er is vrijwel geen kredietrisico van WeChat Pay en Alipay, aangezien de PBOC de bedrijven verplichtte om tussen 2017-2019 deposito’s op de rekeningen van klanten naar de bank te verplaatsen. China is echter bijzonder risicomijdend in vergelijking met westerse landen. Terwijl westerse financiële markten risico zien als iets dat moet worden gekwantificeerd en beheerd, beschouwen China’s nationale veiligheidsparadigma en economisch model het als iets dat moet worden voorkomen en volledig moet worden geëlimineerd om economische, financiële en politieke stabiliteit te garanderen
Hoewel de PBOC bang zou kunnen zijn voor duopoliecontrole en het vermogen van Tencent en Ant Group om mogelijk economische huur te verkrijgen van respectievelijk WeChat Pay en Alipay, zouden regelgevende maatregelen dergelijk gedrag effectief kunnen voorkomen en de bedrijven effectief tot financiële nutsbedrijven maken.
De meeste officiële verklaringen van Peking over de e-yuan benadrukken een motief van meer financiële inclusie, zoals het uitbreiden van bank- en financiële diensten naar de armere plattelandsgebieden van China, evenals het verbeteren van de efficiëntie en eerlijkheid. Maar belangrijke aspecten van het e-yuan-systeem zijn ook gericht op het vervangen van de betalingssystemen van Tencent en Ant Group.
Kijken naar de economische toekomst van China
China heeft de digitale economie en de technische sector in het centrum van zijn economische toekomst geplaatst, met digitale betalingen en digitale valuta die die verschuiving ondersteunen. Peking wil ervoor zorgen dat het over hefbomen beschikt om de belangrijkste aspecten van het digitale betalingssysteem te controleren, informatie te verzamelen en te beheren. Hoewel de PBOC benadrukt dat de e-yuan “beheersbare anonimiteit” zal hebben, zou het kunnen helpen om wat tot nu toe een vaag gedefinieerd sociaal kredietsysteem was waarin de Chinese regering “onbetrouwbare” personen en entiteiten met beperkte toegang tot verschillende activiteiten op de zwarte lijst zet. Alleen kleine transacties zullen gedeeltelijk anoniem zijn, maar er zijn nog steeds telefoonnummers nodig, die in China onder echte namen worden geregistreerd met behulp van nationale identiteitsnummers.
Technologie is de kernfocus van China’s economische ontwikkelingsplan voor de komende vijf jaar. Het plan, dat het Nationale Volkscongres op 11 maart heeft aangenomen, geeft prioriteit aan de ontwikkeling van cloudcomputing, big data-analysemogelijkheden en het “internet der dingen” als cruciaal voor de groei en vooruitgang van de Chinese economie.
In het Fintech Development Plan 2019-2021 van de PBOC werd eerder opgeroepen om de rol van de staat bij het begeleiden van innovatie en groei in financiële technologie te versterken. Het riep ook op tot “omkering van de situatie waarin belangrijke kerntechnologieën door anderen worden gecontroleerd”, wat ongetwijfeld een verwijzing was naar technologiereuzen Tencent, Alibaba en Baidu.
In september 2020 zei de Chinese Nationale Commissie voor Ontwikkeling en Hervorming dat het een nationale prioriteit was om van het land een “cyber-supermacht” te maken door middel van “informatisering, digitalisering en intelligentisering”.
Zodra het e-yuan-systeem uiteindelijk overgaat van het huidige proefprogramma naar volledig geïmplementeerd nationaal gebruik, zal het de Chinese regering in staat stellen haar toezicht op financiële stromen door de economie aanzienlijk op te schalen. China is het verst van de grote landen die ook digitale valuta’s van de centrale bank in overweging nemen. Maar het e-yuan-systeem staat nog in de kinderschoenen en verschillende problemen met betrekking tot de werking ervan moeten nog worden opgelost. Er moet nog veel werk worden verzet op het gebied van testen en ontwikkelen voordat de valuta volledig op nationale schaal wordt uitgerold, hoewel China zal proberen het proefprogramma uit te breiden voor gebruik tijdens de Olympische Winterspelen van februari 2022.
De PBOC zal het e-yuan-systeem bezitten en exploiteren en valuta verdelen via zes staatsbanken, evenals WeChatPay en Alipay, die al aanzienlijke onderzoeks- en ontwikkelingskosten hebben gedragen bij het opzetten en operationeel maken van mobiele betalingsplatforms.
Het hebben van een enkele digitale valuta sluit ook aan bij China’s datanationalisatiecampagne, die erop gericht is geïsoleerde openbare databases in steden en provincies onder één nationale database te brengen en hetzelfde te doen met privégegevens, zodat alle Chinese technologie-initiatieven kunnen profiteren van de economieën van schaal. Er kan anonimiteit zijn voor kleine peer-to-peer-transacties op het e-yuan-systeem, maar zelfs die moeten via een mobiele telefoon gebeuren, waarvoor in China een link naar een echte naam en nationaal identiteitsnummer vereist is.
Het nieuwe digitale valutasysteem zal ook substantiële datamining-mogelijkheden en gericht toezicht op entiteiten mogelijk maken, indien opgedragen door autoriteiten. Sociaal bestuur of management is consistent met de inspanningen van de Communistische Partij om de samenleving te beheersen, en de digitale yuan bevordert dat doel.
Internationale particuliere bedrijven die in China actief zijn, mogen voorlopig niet uitgaan van privacy en/of gegevensonzichtbaarheid onder het e-yuan-systeem. Beperkingen op uitgaven en gegevensoverdracht voor binnenlandse en grensoverschrijdende transacties kunnen van invloed zijn op klantrelaties en wereldwijde boekhoudprocessen.
Hoewel China heeft aangegeven geïnteresseerd te zijn in het helpen ontwikkelen van wereldwijde normen voor door de overheid gesteunde digitale valuta, wijst de afwezigheid ervan in de BIS-werkgroep op het tegendeel.
Hoewel de e-yuan uiteindelijk de toegang van Peking tot informatie en zijn vermogen om financiële transacties te controleren, zal vergroten, is de werkelijke bedoeling van de Chinese regering voor de digitale valuta veelzijdig. China beschouwt digitale valuta als de valuta van de toekomst en wil een wereldleider zijn in deze technologie. Hoewel e-yuan momenteel gericht is op de binnenlandse detailhandel in China, ziet Peking het betalingssysteem ook als een toekomstig instrument voor internationale financiering dat zou kunnen helpen de dominantie van het Westen in internationale betalingsmechanismen zoals SWIFT uit te hollen. In eigen land kunnen digitale valuta’s ook de toegang tot mobiele betalingen verbeteren voor plattelands- en oudere bevolkingsgroepen zonder mobiele telefoons. Proefprogramma’s die op deze demografie zijn gericht, zijn echter tot nu toe koud ontvangen. De centrale bank stelt dat de e-yuan meer gebruikersprivacy zou kunnen bieden van bedrijven bij transacties van derden en peer-to-peer, terwijl de toegang van Peking tot deze transacties technisch gezien onbeperkt is. Een digitale valuta zal ook het onderzoek naar het witwassen van geld en andere illegale financiering, die politiek gemotiveerd kan zijn, verbeteren, vooral wanneer deze wordt toegepast als onderdeel van de anticorruptiecampagne van president Xi Jinping. Ten slotte erkent China dat digitale valuta nog in de kinderschoenen staan en nieuwe methoden kunnen openen voor het uitvoeren van economisch en monetair beleid.
