De bevolkingsboekhouding in Suriname die ook wel bekend staat onder de naam bevolkingsregister, bestaat dit jaar op 1 augustus 2021 precies 100 jaar. Dit is een historische feit dat niet onopgemerkt voorbij mag gaan. Gewezen directeur van het Centraal Bureau voor Burgerzaken mr. Samseerali Sheikh-Alibaks staat in gesprek met Dagblad Suriname stil bij dit heugelijk moment.
Instelling bevolkingsregisters
Samseerali Sheikh-Alibaks, die momenteel voorzitter is van het Onafhankelijk Kiesbureau, stelt: “In 1917 werd officieel bij verordening van 30 april 1917 bepalingen vastgesteld betreffende het houden van bevolkingsregisters in Suriname. Ter uitvoering van deze wet is op 4 mei 1921 het Besluit Bevolkingsregister uitgegeven. De bevolkingsadministratie in Suriname kan worden onderverdeeld in twee delen: 1. de Bevolkingsboekhouding oftewel het Bevolkingsregister, 2. de Burgerlijke Stand. Hij vervolgt: Een terugblik op deze 100 jaren doet blijken dat er weinig ambtenaren zijn geweest die stijgende belangstelling hebben gehad of die zich verdiept hebben in de betekenis en in de waarde van de bevolkingsboekhouding. Ook hebben slechts weinigen zich geroepen gevoeld iets meer dan oppervlakkige aandacht aan deze “hoeksteen” van de overheidsadministratie te wijden. De Surinaamse literatuur op dit gebied is dan ook zeer arm. Een van de weinige ambtenaren van het CBB die enigszins voor vastlegging heeft gezorgd, is Anton Paal.”
Onderverdeling bevolkingsadministratie
Hij stelt verder: “De bevolkingsadministratie in algemene zin, heeft de mens als uitgangspunt en tot doel. Hiervoor wordt er vooralsnog weinig aandacht besteed. Mensen moeten grotere en diepere belangstelling hiervoor tonen, omdat de administratie betrekking heeft op de mens zelf en zijn nageslacht. De mens en zijn nageslacht heeft er alle belang bij dat er een juiste ingerichte en goed gevoerde registratie bestaat. Uit de praktijk blijkt dat mensen veel meer aandacht hebben voor de Burgerlijke Stand dan voor het Bevolkingsregister. In 1936 schreef de Rijksinspecteur van de bevolkingsregisters, J.L. Lentz, in zijn boek “De Bevolkingsboekhouding”: “Erkend moet worden, dat aan het onderdeel van de bevolkingsadministratie, dat algemeen bekend staat onder de weinig juiste naam “burgerlijke stand”, de eer te beurt valt van een naarstige bestudering door ieder, die zich voorbereidt op een loopbaan bij het bestuur en de administratie van de overheid. Mogen voortaan ook aan het andere onderdeel van de bevolkingsadministratie, de bevolkingsboekhouding, een gelijke mate van aandacht worden besteed.”
Een vergelijking tussen “burgerlijke stand” en “bevolkingsboekhouding”
“Een vergelijking tussen “burgerlijke stand” en “bevolkingsboekhouding” zou als onderwerp voor een bijzondere studie zeer belangwekkend kunnen zijn. Hierbij wil ik wijzen op een wezenlijk verschil tussen de twee”, stelt Sheikh-Alibaks. “Burgerlijke stand en bevolkingsboekhouding zijn samen te vatten onder het algemene begrip “bevolkingsadministratie”. De burgerlijke stand, die dient tot bewijs van de aangifte van enkele voorname gebeurtenissen in het menselijk bestaan. Onder andere; geboorte, huwelijk, echtscheiding en overlijden, is te beschouwen als een statische registratie. Deze statische registratie is belangrijk en onontbeerlijk op zichzelf. Het verschaft slechts gegevens omtrent bepaalde gebeurtenissen op bepaalde tijdstippen.”
Dynamisch deel bevolkingsadministratie
“Daarnaast heeft de bevolkingsboekhouding als dynamisch deel van de bevolkingsadministratie een verstrekkende betekenis. Zij maakt de gegevens van de burgerlijke stand mobiel. Zij registreert de beweeglijkheid van de bevolking en legt de vermeerdering of vermindering van het aantal inwoners vast. Zij verschaft adressen en gegevens over de mensen die ter plaatse wonen. Zij verbindt de opvolgende woonplaatsen van de mens met elkaar en maakt daardoor nasporingen en onderzoekingen voor velerlei doeleinden mogelijk. Kortom, de bevolkingsboekhouding, indien het goed ingericht en bijgehouden is, kan steeds een overzicht verschaffen van alle gewenste gegevens over de mens. Lentz zegt; “In dit verband kan het bevolkingsregister worden beschouwd als een verzameling van papieren mensen, die de natuurlijke mensen op een centraal punt vertegenwoordigen om aan de overheid alle gewenste inlichtingen omtrent hun persoon te verstrekken”. “
Accurate huishouding
Sheikh-Alibaks: “Alhoewel de Burgerlijke Stand statischer is in vergelijking met het Bevolkingsregister, vormt de burgerlijke stand wel voedingsbodem en zelfs de basis voor een accurate bevolkingsregister. De bevolkingsboekhouding kan in de organisatie van de huishouding van een Staat een belangrijke plaats innemen. Het leven van de mens is immers door talloze draden verbonden met maatregelen die door de overheid in het belang van de gemeenschap zijn getroffen. De vele regelingen en voorschriften die door de overheid worden gegeven, brengen rechten en verplichtingen voor de bevolking met zich mee. De overheid zelf neemt daarmee eveneens verplichtingen op zich en deze verplichtingen stellen hoge eisen aan de organisatie van de huishouding van de Staat.”
Belang bevolkingsboekhouding voor de overheid
Sheikh-Alibaks geeft aan: “Voor de organisatie van de huishouding van de Staat, heeft de overheid behoefte aan gegevens omtrent; 1. de grootte en de samenstelling van de bevolking. 2. gegevens over de beweeglijkheid van die bevolking en, 3. gegevens ten aanzien van de eenheden waaruit die bevolking is samengesteld. Het is uiteraard mogelijk, om iedere keer wanneer zulks voor het een of ander doel nodig is, gegevens te verzamelen. Ongeacht de bezwaren en kosten, die gepaard gaan aan het herhaaldelijk verzamelen van de verlangde gegevens bij de inwoners, dient de staat dat wel te doen. Bij verzuim zullen vele nuttige en onontbeerlijke feiten voor de gemeenschap verloren gaan, omdat de samenstelling en de grootte van de bevolking dagelijks aan verandering onderhevig zijn. De verloren gegane gegevens kunnen bij gebreke van een officiële registratie niet of slechts moeizaam worden opgespoord. Indien een goede bevolkingsboekhouding ontbreekt zal het verlies aan gegevens omtrent de nationale bevolking, onvermijdelijk worden geleden. Dit zal niet in geldelijke waarden uit te drukken zijn.”
Actualisering bevolkingsadministratie
“Het doel van de bevolkingsboekhouding is daarom: het zodanig registreren van de mens, dat de overheid steeds de beschikking heeft over alle gegevens van de inwoners, welke bij de vervulling van de overheidstaak van belang kunnen zijn. Om dit doel te bereiken is het nodig om van elke inwoner eenmaal alle gegevens te verzamelen en vast te leggen, die van belang zijn voor de onderkenning en de beoordeling van de persoon en van de omstandigheden waaronder hij leeft. De verzamelde en geregistreerde gegevens kunnen steeds worden aangevuld en bijgehouden wanneer de overheid met de inwoner ‘toevallig’ in contact komt.”
Sheikh-Alibaks eindigt met een citaat van Lentz; “Theoretisch beschouwd kan de verzameling van gegevens ten aanzien van iedere persoon tot een zodanige volmaaktheid worden opgevoerd, dat de papieren mens een zuiver beeld geeft van de natuurlijke mens.” Hiermee bedoelt Lentz dat de bevolkingsboekhouding of de overheidsadministratie een accurate of zuivere weergave moet zijn van de werkelijke situatie van de mensen. Dat is de ideale situatie waarop onze streven gericht moet zijn,aldus Sheikh-Alibaks. Ten slotte spreekt de gewezen CBB directeur een woord van dank uit aan alle ambtenaren die zich door de jaren hebben ingezet voor de bevolkingsboekhouding. “De felicitaties gaan ook uit naar het adres van CBB en het ministerie van BiZa”, besluit Sheikh-Alibaks.
