In maart en april 2021 is onderzoek gedaan naar groepszorg voor kwetsbare zwangere vrouwen en jonge moeders in Suriname. Het onderzoek is uitgevoerd op vier locaties van de Regionale Gezondheidsdienst (RGD), namelijk Geyersvlijt, Latour, Lelydorp en Santodorp. Het onderzoek is verricht door het onderzoeksteam van “Group Care in the first 1000 days” (www.groupcare1000.com), een groot onderzoek naar groepszorg gedurende de eerste 1000 dagen van het kind (ruwweg vanaf de zwangerschap tot het kind twee jaar oud is). Dit internationaal onderzoek wordt uitgevoerd in Nederland, België, Engeland, Kosovo, Suriname, Ghana en Zuid-Afrika, en wordt gefinancierd door de Europese Unie. In Suriname is Stichting Perisur de counterpart.
Voordelen van groepszorg
Groepszorg is een nieuw interactief zorgmodel voor zwangere vrouwen en jonge moeders dat ontwikkeld is in de Verenigde Staten. Bij groepszorg komen acht tot twaalf vrouwen onder begeleiding van een verloskundige of verpleegkundige gedurende de zwangerschap en na de geboorte van de baby in groepen bijeen om alle zorg die nodig is voor moeder en baby met elkaar te bespreken, om ervaringen uit te wisselen en om van elkaar te leren. Internationale studies hebben aangetoond dat vrouwen die aan groepszorg meedoen betere geboorte-uitkomsten hebben (zoals minder vroeggeboortes en minder baby’s met een laag geboortegewicht), meer borstvoeding geven, beter voorbereid zijn op de bevalling en de babyperiode en een grotere tevredenheid ervaren met de verkregen zorg.
Uitkomsten van het onderzoek in Suriname
Bij het onderzoek zijn er 65 interviews afgenomen van beleidsmakers, zorgverleners, zwangere vrouwen, moeders, partners en invloedrijke burgers. Het onderzoek heeft een aantal markante uitkomsten opgeleverd (zie ook “Context Analysis of Group Care in Suriname”, N. Martens/A. van Damme, May 2021).
Groepszorg is al bekend in Suriname
In 2015 is het SamenZwanger programma van Stichting Perisur geïntroduceerd. Het Diakonessenhuis heeft deze groepszorg gecontinueerd en heeft al 17 groepen opgeleverd. De ervaringen van de deelnemende vrouwen en mannen aan deze SamenZwanger groepssessies waren overwegend positief.
Er is een gap in de thuiszorg voor pas bevallen vrouwen
Er is een gap geconstateerd in de thuiszorg voor vrouwen die bevallen zijn in het ziekenhuis en daarna terugkeren maar de zorg in hun eigen woonomgeving. Vrouwen die zijn bevallen in het ziekenhuis (ongeveer 85% van alle bevallingen vindt plaats in een ziekenhuis) komen niet in aanmerking voor huisbezoeken van verloskundigen van de RGD. De verloskundigen van de ziekenhuizen gaan echter niet op huisbezoek. Veel vrouwen komen na de bevalling in een ‘zorg gap’ terecht en komen pas na zes weken weer in beeld als ze zich aanmelden met hun baby voor het eerste bezoek aan het Consultatiebureau. Deze zorg gap wordt als een verhoogd risico gezien, zeker met het oog op het hoge moedersterftecijfer van Suriname.
Vrouwen uit achterstandsgebieden bevinden zich in een kwetsbare positie
De meeste geïnterviewde vrouwen uit de achterstandsgebieden leven onder armoedige omstandigheden. Ze zijn laag opgeleid, zijn werkloos of werken in laagbetaalde banen. Ze wonen veelal in kleine, overvolle woningen en hebben vaker te maken met huiselijk geweld. Hun stressniveau wordt verergerd door de huidige financiële crisis. Prenatale en postnatale depressie blijkt een vaak genoemd probleem te zijn, waar echter nauwelijks over gesproken wordt.
Gezinsplanning is beperkt
Het is bekend dat vrouwen in achterstandsgebieden een groot aantal kinderen krijgen. Dit komt enerzijds door culturele achtergronden, anderzijds spelen de kosten van voorbehoedsmiddelen ook een rol. Bij enkele interviews werd verteld over jongeren die bij het vrijen plastic zakjes gebruiken, omdat ze geen condooms kunnen betalen.
Tienerzwangerschappen zijn een maatschappelijk probleem
Vrijwel alle geïnterviewden hadden het over het hoog aantal zwangere tieners in de achterstandsgebieden. In bepaalde families wordt niet openlijk gepraat over een zwangere tienerdochter, om niet het onderwerp te worden van ‘buurtroddels’. Bij andere families worden tienerzwangerschappen zowat als normaal gezien. Waarschijnlijk spelen ook hier cultuur en traditie een sterke rol. Een groot deel van de zwangere tieners verlaat de school voortijdig. Dit resulteert veelal in een vicieuze cirkel van vroege moederschappen, lage opleidingen en beperkte toekomstperspectieven. Enkele geïnterviewden merkten op dat sommige scholen zwangere leerlingen afschrijven, met het advies om zich na de bevalling weer aan te melden. Echter keert slechts een klein deel van de tienermoeders terug naar school.
Financiering van groepszorg is (nog) niet geregeld
Hoewel groepszorg besparingen kan opleveren (bijvoorbeeld minder ziekenhuisopnames voor moeder en baby) is betaling voor groepszorg (nog) niet geregeld. Het ministerie van Volksgezondheid is eventueel bereid om een budget te reserveren voor groepszorg, maar dan moet er evidence based data zijn over de effectiviteit van groepszorg in Suriname.
Kansen voor groepszorg in Suriname
De geïnterviewde zorgverleners en vrouwen/partners waren allen enthousiast over groepszorg. Een praktische beperking om groepszorg bij de RGD op te starten is de huidige Covid-19 pandemie. Onder deze omstandigheden is het niet verstandig om groepen bijeen te brengen. Ook moet nog goed nagegaan worden welke ruimten geschikt zijn om de groepssessies te faciliteren, rekening houdende met de privacy van de vrouwen. De groepssessies kunnen het beste gedurende de werktijden van de verloskundigen en verpleegkundigen worden gehouden, alleen moeten werkende vrouwen dit goed regelen.
Ondanks deze uitdagingen is er een goede voedingsbodem voor groepszorg voor zwangere vrouwen en jonge moeders in Suriname. In de vervolgfase zullen trainingen en voorbereidingen plaatsvinden om groepszorg bij de RGD daadwerkelijk op te starten.
Manodj HindoriStichting Perisur (www.perisur.org)
