Campagne wil actie van regering en Assemblee om te komen tot rivieren zonder scalians
SwitiWatra (https://switiwatra.sr/vervuiling/) is een onlangs gestarte campagne van non-gouvernementele organisaties in Suriname en Guyana die zich richt op behoud van schone rivieren en het tegengaan van vervuiling van rivieren en kreken. De samenwerking is geïnitieerd door het WWF-Guianas. Veel waterwegen worden vervuild door goudwinning. Goudzoekers gebruiken kwik, hele stukken regenwoud worden gekapt, scalians (de goudpontons) woelen de bodem van wateren om en beschadigen oevers.
Laatste 10 jaar ruim 8.500 kilo kwik per km2 in wateren
Ongereguleerde goudwinning is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Ongeveer 40.000 porknokkers, veelal Brazilianen (garimpeiros), kappen hele stukken tropisch regenwoud in Suriname om op zoek te kunnen gaan naar goud. Hierbij gebruiken zij grote hoeveelheden kwik dat zich hecht aan het goud. De overgebleven modder, die ook kwik bevat, wordt geloosd in rivieren en andere zoetwaterbronnen. Bij deze zogenoemde kleinschalige goudwinning wordt naar schatting jaarlijks ongeveer 10.000-20.000 kilo goud geproduceerd. Berekend is in gebieden waar goud is gewonnen de afgelopen ruim tien jaar meer dan 8.500 kilo kwik per vierkante kilometer is geloosd. Dat is nog niet eens alle kwik die in het milieu terecht komt, want ruim de helft verdampt en wordt dus via de lucht verspreid, aldus het WWF.
Kwikverontreiniging is een van de grootste bedreigingen voor de gezondheid van lokale gemeenschappen, voornamelijk in de districten Sipaliwini, Brokopondo en Marowijne. Mensen krijgen het kwik voornamelijk binnen via vis die hoge concentraties van de meeste giftige vorm methylkwik bevatten. Zij hebben dit op hun beurt binnengekregen door het eten van kleine organismen. Dit heet bio-accumulatie. Methylkwik leidt bij mensen tot ernstige gezondheidsklachten, zoals neurologische aandoeningen, kanker en impotentie. Blootstelling aan kwik vergroot bij zwangere vrouwen het risico op kinderen die worden geboren met geestelijke en lichamelijke afwijkingen.
Uit de analyse van haarmonsters door onder meer Anton de Kom Universiteit blijkt dat inwoners lokale en inheemse gemeenschappen in goudwinningsgebieden veel te hoge concentraties in hun lichaam hebben.
Minamata Verdrag lijkt nog slechts een papieren tijger in Suriname
Suriname heeft in 2018 het internationale Minamata Verdrag ondertekend, waarin landen hebben afgesproken om de natuur en de gezondheid van mensen te beschermen tegen het lozen van kwik in het milieu. Daarvoor moet medio dit jaar een Nationaal Actie Plan voor de kleinschalige mijnbouw, de zogenoemde ASGM-sector (Artisanal and Small-Scale Gold Mining), gereed zijn. Dit actieplan bevat de maatregelen die noodzakelijk zijn voor het geleidelijk uitbannen van het gebruik van kwik bij deze goudwinning.
Suriname heeft sinds de ondertekening van het verdrag weliswaar een assessment gedaan over het kwikgebruik, het Mercury Initial Assessment. Maar, dat is al ruim twee jaar geleden. Sindsdien is het stil rond de implementatie van het Minamata Verdrag. Toch is er al veel mogelijk. Er zijn diverse manieren om kwikvrij goud te winnen, maar die vergen investeringen. En belangrijker: porknokkers moeten op een andere manier leren werken, terwijl ze gewend zijn aan kwik. Het is dus een cultuurverandering die moet worden doorgevoerd. Dat kost tijd. De verwachting is dat het jaren duurt voordat de goudwinning kwikvrij is, maar dat betekent ook dat er nu actie nodig is vanuit de overheid om niet nog meer tijd te verliezen.
Vernietigende scalians
Het grootste probleem van de scalians is hun destructieve werking op de rivierbedding. Door het openbreken en omploegen van de bodem wordt de ecologische balans in de rivier ernstig verstoord. Diepe plekken worden ondiep, koude plekken worden warm en donkere plekken krijgen voortaan meer licht. Het gevolg is dat vissen verdwijnen en gemeenschappen een belangrijke voedselbron verliezen. Ook zorgt het opzuigen van de rivierbedding door scalians dat de loop van de rivier drastisch verandert. Het navigeren over de rivier met korjalen wordt daardoor ernstig bemoeilijkt wat levensgevaarlijke situaties kan opleveren voor de bewoners en de rivier als hun enige transportroute onbegaanbaar kan maken.
Scalians veroorzaken enorme maatschappelijke en ecologische schade voor korte termijnopbrengsten waar bovendien een kleine groep van profiteert. De regering heeft aangegeven de activiteiten van scalians in heel Suriname te willen stoppen. Maar, concrete besluiten en maatregelen blijven uit. Scalians voeren nog altijd hun destructieve activiteiten uit
Streven is een wettelijk verbod op scalians in Mijnbouwwet
De regering heeft volgens het WWF goede intenties, maar heeft een extra zetje nodig om maatregelen te nemen. #SwitiWatra campagne vraagt daarom om een moratorium voor scalians vervangen door ‘een formeel moratorium in 2021 en daarna een wettelijk verbod in de Mijnbouwwet.
Bezoekers van de website kunnen via een formulier de regering en Assemblee verzoeken om maatregelen te nemen voor rivieren zonder scalians.
