Ter nagedachtenis van Humphrey Keerveld en Bram Behr, die in de publicaties van de ‘Rode Surinamer’, beukten op uitbuiting en onderdrukking
De Dr. Sophie Redmondstraat is onderwerp van gesprek. “Het handelshuis CHM (Curaçaose Handelmaatschappij) is een van de bekendste gebouwen in deze straat. De geschiedenis van dit toonaangevend internationaal handelshuis, met wijdvertakte zakelijke belangen over de hele wereld, is terug te leiden tot de vroege koloniale tijd.”
West-Indische Compagnie
De geschiedenis van de CHM begon toen de Zeeuw Abraham Crijnssen in 1667 voet op Surinaamse bodem zette. Niet lang daarna werd de kolonie aan de West Indische Maatschappij (WIC), een privaatrechtelijke onderneming met publiekrechtelijke taken, verkocht. De WIC was een apparaat waarmee de op meedogenloze koloniale leest geschoeide handel en wandel van Nederland werd uitgevoerd.
De middelen heiligen de doelen
Deze maatschappij bouwde een wereldomvattend staatsmonopolie in de handel en scheepvaart op de Westkust van Afrika, de Nieuwe Wereld en andere gebieden. De slavenhandel was het stokpaardje. Van begin tot heden was het enige doel rijkdom vergaren. De middelen heiligden de doelen.
Suriname slechts een ‘klein’ onderdeel
Onderlinge oorlogen tussen Spanje, Nederland, Portugal, Engeland en Frankrijk bepaalden de vormgeving van de Nieuwe Wereld. De achterliggende doelstelling en strategie van de WIC waren de positie van Spanje en Portugal aan te tasten in Afrika en Zuid-Amerika. Suriname was slechts een ‘klein’ onderdeel van De West Indische Compagnie. De Nederlanders bezaten meerdere koloniën in Nood- Zuid Amerika en het Caraïbisch Gebied.
De Geoctrooieerde Sociëteit
In 1683 werd binnen de WIC de Geoctrooieerde Sociëteit van Suriname opgericht. De familie Van Aertssen Van Sommelsdijck en de stad Amsterdam kochten zich in. De WIC werd in 1863, het jaar waarin de slavernij in Suriname werd afgeschaft, opgeheven.
CHM
De West-Indische Maatschappij heeft meerdere gedaante- en naamsveranderingen ondergaan. Het heeft onder meer de naam van Nederlandse Handelsmaatschappij gedragen. Maar de intentie om een wereldomvattende handelsorganisatie op te zetten, is onwrikbaar gebleven. Aan het begin van de twintigste eeuw trad de maatschappij naar buiten als NV Handel- en Industrie-Maatschappij Curaçao. Curaçao is een hub geweest van de Nederlanders. De lucratieve slavenhandel en andere verfoeilijke praktijken in het Caraïbisch Gebied, Zuid en Midden-Amerika en werden vanaf dit eiland gecoördineerd.
Nieuwewegen
Na de Tweede Wereldoorlog werd naar nieuwe wegen gezocht om te blijven profiteren van het koloniaal systeem. Er werd van tropische producten overgestapt naar de handel in duurzame consumptiegoederen. De CHM deed, gebruikmakend van een eigenvloot, eigenscheepsdok, bank en andere faciliteiten, aan zowel invoer, assemblage, distributie en productie, al dan niet in samenwerking met lokale bedrijfjes.
Clausules van de ontwikkelingshulp
Er verrezen showroomzaken waar woonkamer-, slaapkamer-, keukenmeubilair en benodigdheden verkrijgbaar waren. Na de onafhankelijkheid paste Nederland zich aan, aan de nieuwe staatkundige verhouding tussen beide landen. De koloniale machthebber stelde ontwikkelingshulp ter beschikking, die volgens de clausules in Nederland besteed moest worden. Tientallen ingenieurs- en ontwikkelingsbureaus streken neer in Suriname om een graantje mee te pikken en de uitbuiting voort te zetten.
Roet in het eten
De militaire staatsgreep van 1980 strooide roet in het eten. Het CHM-imperium brokkelde af. De ijsfabriek bestaat al lang niet meer. De hoofdwinkel aan de Dr. Sophie Redmondstraat is anno 2021 onderverdeeld in winkelunits, die worden verhuurd. Het internationaal handelshuis CHM, met tientallen vestingen in Zuid-Amerika en het Caraïbisch gebied, staat tegenwoordig bekend als Ceteco, maar het beeldmerk Curaçaose is gehandhaafd gebleven.
Verkwanseld
De stand van zaken bij CHM – Suriname is nooit bekendgemaakt. Hoe zit de constructie van deze onderneming tegenwoordig in elkaar? Hoe zit het met de vertakkingen, netwerken bezittingen en aandelen in Suriname of is het allemaal verkwanseld en is alleen de Nederlandse koloniale schandplek over?
HD
