Suïcide is een taboe. Dagblad Suriname sprak met neuropsycholoog Sila Kisoensingh en Juljo Cruden, kind en jeugdpsycholoog. Kisoensingh zegt verschillende oorzaken, als depressie, angst, verdriet, huiselijk geweld, financiële problemen en genetische componenten, kunnen leiden tot suïcide. Zij wijst op waarschuwingssignalen, die aan de omgeving kunnen worden afgegeven. Ruzies, concentratieverlies, lusteloosheid, slaapproblemen, snel afvallen of juist snel in gewicht toenemen kunnen indicaties zijn. Ook wanneer mensen zichzelf beginnen te verwaarlozen of klagen. In andere gevallen is men concreter, wanneer men het ook letterlijk zegt. “Niemand houdt meer van me, misschien is het beter als.., ik zie het niet meer zitten, kunnen uitspraken zijn die duiden op een plan”, licht Kisoensingh toe. In zulke gevallen kan de omgeving een indicatie hebben, waardoor zij te hulp kunnen schieten. De neuropsycholoog noemt “luistergedrag” dan als een manier om erachter te komen waar het gedrag vandaan komt om vervolgens naar oplossingen te zoeken.
Tijd
We leven in een hectische wereld en steeds minder hebben mensen het gevoel dat zij bij een ander terecht kunnen. Tijd en aandacht geven is iets wat de omgeving zou kunnen doen. “Wanneer signalen worden opgevangen, moeten deze altijd serieus genomen worden. Toch kan de omgeving niet altijd uitmaken of sommige uitspraken serieus of juist als een grap zijn bedoeld. Belangrijk is wel om hulp te zoeken, soms binnen de eigen kringen en soms professionele hulp bij de psycholoog of psychiater”, adviseert Kisoensingh. “Het gevoel bij de mensen heerst dat hun problemen zo groot zijn dat zij er niet meer uit zullen komen en dat praten niet helpt”, merkt zij op vanuit haar professie.
Mentale gezondheid
De mentale gezondheid is belangrijk, een negatief zelfbeeld en het gevoel steeds vast te lopen, kunnen leiden dat mensen zich niet meer lekker in hun vel voelen. Dit kan leiden tot momenten om een eind te maken aan het eigen leven, besluit Kisoensingh.
Schuld- en schaamtecultuur
Kind- en jeugdpsycholoog Juljo Cruden wijst ook op de grotetaboe in onze Surinaamse samenleving over suïcide. “Eigenlijk is er in de hele wereld een taboe hierop. We praten liever niet erover, maar juist omdat we niet erover praten, durven mensen niet aan de bel te trekken en professionele hulp te zoeken.” Hij noemt voorzichtig geformuleerd een “schuld- en schaamtecultuur”, waarin we leven. “De vuile was mag niet buiten hangen, want dat zorgt voor schande, er is een vrees voor reputatieschade. Praten over problemen wordt gezien als zwakte. Respect krijgen en succes uitstralen, is belangrijk.” De kind- en jeugdpsycholoogzegt dat bij mislukking schaamte en of schuldgevoelens ontstaan, waar we niet mee weten om te gaan. “En al deze denkwijzen onderhouden de taboe.”
Signalen
“De omgeving weet vaak genoeg ook niet wat de signalen zijn die erop kunnen wijzen dat iemand problemen heeft en vaak genoeg weten we ook niet hoe we moeten reageren op de signalen bij zelfmoord en of zelfmoordpogingen.” Mensen die een suïcidepoging ondernemen of suïcide plegen, maken op de een of andere manier meestal wel aan hun omgeving kenbaar hoe hopeloos en machteloos ze zich voelen, vertelt Cruden. “Deze signalen worden vaak niet herkend en erkend.” Hij noemt het van groot belang dat mensen kennis hebben van deze signalen en dat we deze ook durven te zien en vooral serieus te nemen.
Verhoogde waakzaamheid
De beste preventie volgens Cruden is een verhoogde waakzaamheid voor alle signalen, die erop kunnen wijzen dat iemand problemen heeft. De signalen kunnen complex zijn. Soms omdat ze variëren van verbale boodschappen, van zowel directe en indirect signalen tot gedragsmatige of non verbale signalen. Verbale boodschappen (directe signalen): “Ik maak er een einde aan” en “Ik wou dat ik dood was.” Verbale boodschappen (indirecte signalen): “Ik zie het niet meer zitten” of “Niemand kan mij helpen”, maar ook “Ik ben voor niets goed.” De psycholoog wijst op nog een andere complexe patronen. “Gedragsmatige signalen of non-verbale signalen: deze kunnen we weliswaar minder makkelijk en minder helder opmerken”, merkt hij op.
Bij sociale isolatie trekt men zich terug van onder meer beste vrienden. Ook kunnen vroegere geliefde activiteiten en hobby’s verwaarloosd of zelfs opgegeven worden. Net als Kisoensingh noemt Cruden ook het verwaarlozen van het uiterlijk, maar ook depressieve stemming, plotselinge woede-uitbarstingen, agressieve buien, huilbuien zonder directe aanleiding, weggeven van persoonlijke spullen, opmaken van testament, een schriftelijke aankondiging doen van suïcidaal gedrag in een brief, opstel, gedicht. “Bij jongeren kunnen signalen zich ook afspelen op school, zoals verslechtering van prestaties en vaker afwezig zijn, spijbelen en weglopen”, besluit Cruden.
RB
