Terwijl in Nederland een hevige discussie wordt gevoerd over het wel of niet bieden van excuses aan Suriname voor het slavernijverleden is die discussie in Suriname nauwelijks merkbaar. Bij delen van de samenleving heerst er zelfs een ver van mijn bed gevoel wanneer de reacties op social media worden geraadpleegd. Toch wijst de voorzitter van de Nationale Reparatie Commissie, Armand Zunder, erop dat onze geschiedenis niet is op te delen, in zij en wij onderling. Solidariteit is belangrijk. Armand Zunder noemt dit deel van de geschiedenis geen Surinaamse aangelegenheid alleen, maar dat het verder gaat en het gehele Caribisch gebied betreft. “Het is zelfs aan het uitbreiden naar wereldse proporties.” Zunder legt de vinger op de gevoelige plek en wijst op de genocide die is gevoerd door Europese landen op het Amerikaanse continent en de Caribische eilanden, waar de Inheemsen, door Columbus Indianen genoemd, grotendeels tot volledig zijn gedecimeerd. “Zwitserland, Engeland, Spanje, Portugal, Frankrijk en Nederland hebben misdaden tegen de menselijkheid gepleegd in de koloniale tijd. In het Caribisch gebied is er sprake geweest van genocide onder de inheemsen.” Volgens Zunder waren er ruim 70.000 Inheemsen voordat Europeanen voet aan wal zetten in Suriname. In 1920 was dat aantal nog maar 1400 personen van Inheemse afkomst. “Ze waren bijna uitgestorven, benadrukt Zunder. “In een aantal Caribische landen is er zelfs sprake van uitroeiing.”
Ook het leed van de contractarbeiders
Van de naar Suriname getransporteerde 375.000 Afrikanen bleken in 1863 bij de afschaffing van de slavernij 34.920 over. De Verenigde Naties heeft verklaard dat deze zaken misdaden zijn tegen de menselijkheid en dat hier reparaties voor moeten komen. De Caricom-leiders hebben in 2013 een besluit genomen dat zij gaan voor excuses en reparaties. Iets later is ook bepaald dat men dit ook wil voor het leed dat de contractarbeiders is aangedaan. Dit wordt meegenomen in het geheel van het traject. De strijd om excuses en reparaties is geen ver van mijn bed aangelegenheid, beklemtoont de voorzitter van de reparatiecommissie, en verwijst naar India, die excuses en reparaties van de Engelsen wil hebben. “De Engelsen hebben het land toen niet goed achtergelaten en de hele ‘clothing industrie’ kapot gemaakt om zelf kleding te kunnen weven en te exporteren.”
Gebrek besef eigen historie
Voor zover wij in Suriname onze geschiedenis als een ver van ons bed beschouwen dan heeft het volgens Zunder te maken met een gebrek aan besef over onze eigen historie. Velen in Suriname zijn historisch nog niet bewust. Vooral de jongeren ontberen informatie. “De jongeren moeten beseffen dat reparations hun regardeert”’, vertelt Zunder. Ook onze kijk naar onze helden, zoals Boni, Baron en Jolie Coeur, verdient een nieuwe visie, omdat deze nog steeds worden neergezet als rebellen. Ze worden niet neergezet als vrijheidsstrijders. “Deze mensen moeten als helden worden gezien.” Zunder benadrukt dat dit ook geldt voor Louis Doedel en Anton de Kom. “Kijk maar naar het ouderlijk huis van Anton de Kom aan de Anton de Komstraat. Het is een krot en daarom een nationale schande. Als wij deze man werkelijk als een held beschouwen, dan zou dat huis toch niet in die deplorabele staat zijn? Tenminste had het een museumfunctie moeten hebben.”
Excuses in Suriname
Om excuses te krijgen van Nederland is Zunder voorzichtig hoopvol gestemd. “Eindelijk is het historisch kompas van de Nederlander op het gebied van normen en waarden dusdanig dat men inziet dat de voorlopers misdaden hebben gepleegd tegen de menselijkheid en dat er excuses moeten worden aangeboden”, verduidelijkt Zunder. De excuses moeten niet in Nederland, maar in Suriname door de Nederlandse koning op het bordes van het presidentieel paleis in het openbaar gedaan worden. Zunder wil meer. “Na de excuses moet er een programma zijn voor reparations, want de gevolgen van de slavernij zijn nog steeds zichtbaar in Suriname. Je hoeft alleen maar te kijken naar de Hofstraat, Wanicastraat waar al die krotten afstammen uit die tijd. Het is gewoon door gegaan, met al die prasi oso’s.”
Excuses bieden is geen onmogelijkheid. Zunder wijst op het feit dat vorig jaar de Nederlandse koning naar Indonesië is afgereisd en excuses heeft aangeboden. In 2018 bood de Deense koning excuses aan de Virgin Islands. “Wij zijn in Suriname daarmee niet de eerste, alleen moeten we het organiseren, terwijl ook de solidariteit met elkaar belangrijk is. Een ander punt is dat alle informatie naar het maatschappelijk middenveld gebracht moet worden. De commissie heeft nu ook de toezegging van de minister van Buitenlandse Zaken, Albert Ramdin, voor ondersteuning van de inspanningen.”
RB
