Tot mijn grote schrik las ik dat het Duitse Ministerie van Binnenlandse zaken als strategie voor gedragsverandering, wetenschappers oproept om het angstgevoel voor het coronavirus verder aan te wakkeren. Is dit bericht nu waar of niet waar, ik besloot onderstaande informatie met u te delen. Gezondheid wordt al enige tijd gezien als niet alleen de afwezigheid van ziekte, maar meer vanuit een holistisch mensbeeld. Het fysiek, mentaal en sociaal functioneren vormen één geheel. Uit deze visie volgt logischerwijs, dat voor her beoordelen en bevorderen van de gezondheid meerdere aspecten en factoren in acht genomen moeten worden dus een multidisciplinaire aanpak vereist. Mensen beoordelen hun gezondheid dan ook niet slechts op hun lichamelijk functioneren, maar op hun welzijn, sociaal, geestelijk en mentaal welbevinden. De een heeft daarbij wat meer uitdagingen dan een ander en daarmee moet er terdege rekening worden gehouden. De essentie van het concept is om mensen hun kracht te laten ervaren en hen eigenaar te laten zijn van hun gezondheidsprocessen. De gevolgen van Covid-19 en de interventies zullen dan ook op basis van de invloed op de mens, vanuit een holistisch perspectief bekeken en aangepakt moeten worden. Waarom zijn er personen die zich strikt houden aan de beschermingsvoorschriften en anderen niet? Zij met een middelmatige angst zijn eerder geneigd zich te houden aan de preventieve gedragsvoorschriften. Personen die niet bang zijn voor het virus en denken, mij overkomt het niet zullen eerder de gedragsvoorschriften naast zich neer leggen. Het zijn vooral jongeren die zich niet houden aan de voorschriften, maar ook ouderen die doen alsof er niks ernstigs aan de hand is. Bij personen met een hoge angst intensiteit zullen de voorlichting en de instructies hun angst alleen maar intenser maken en de kans dat ze de preventieve gedragsinstructies opvolgen verkleinen. Met de angst vergroten bereik je de personen niet die denken mij overkomt het niet en ook niet de zeer angstige personen. Er gebeurt in psychologisch zin op het niveau van persoonlijke afweermechanismen dus meer dan je direct met het blote oog kan zien. Bekend is dat voorlichtingscampagnes over het onderzoek naar baarmoederhalskanker bij intensief angstige vrouwen averechts werkt. De vrouwen raken niet gemotiveerd zich te laten onderzoeken, maar worden angstiger. Uit de praktijk is bekend dat mannen hun partner sturen voor een HIV test en hun status dan theoretisch afleiding van de testuitslag van de partner. Is de testuitslag van hun partner negatief, dan gaan ze ervan uit dat zij ook negatief zijn. Indien de testuitslag van de partner positief is, betekent het nog niet dat zij zich ook laten testen. Angstgevoelens vergroten bij rokers werkt ook niet bij elke roker, ook als er doodskoppen op het sigaretten pakjes geplaatst worden blijven ze sigaretten kopen en roken. Waar een deel van de rokers gevoelig voor is en hun gedrag willen veranderen komt vanuit een sociale behoefte namelijk dat ze willen dat anderen meeroken. Een sociale behoefte dus en niet zozeer angst voor kanker. Het angstgevoel bij deze cases verhogen werkt dus zeker niet of averechts. Angstintensiteit proberen te verhogen als methode voor gedragsverandering zeker in deze fase van de corona pandemie is absoluut af te raden. Financiële/economische issues en sociale overwegingen kunnen belangrijker zijn dan strikte medische eisen en aanbevelingen. Voor de voorlichters is belangrijk na te gaan welke motieven dominant zijn bij hun doelgroepen. Welke fysieke, emotionele en sociale uitdagingen hebben ze. Een broodwinner in de familie die geen of onvoldoende brood op tafel kan zetten, zal het vinden van werk en financiën als eerste prioriteit hebben en de bescherming tegen covid-19 een lagere prioriteit geven. Gedragsverandering programma’s zullen activiteiten moeten ontplooien die personen of een gemeenschap helpt na te denken over hun risicogedrag en hoe hun kwetsbaarheid te verminderen waarbij mede rekening wordt gehouden met hun emotionele, psychologische en sociale behoeften.
Dr. Glenn Leckie Klinisch Psycholoog, Lector bij AdeKUS
PS. Meer informatie over de schrijver op:
