‘Wij zijn een kwetsbare groep, dat is de realiteit’
De Surinaamse inheemse Wayana Jupta Itoewaki liet onlangs via social media weten, als eerste het vaccin te nemen als Wayana inheemse vrouw. ‘En ik doe het vrijwillig. En nee niemand dwingt me. En ik heb ook zelf onderzoek gedaan. Ik heb ergens gelezen dat we niet weten wat ze in ons lichaam spuiten. Weet je wat die rommel is die je elke dag in je eigen lichaam stopt? Wat je eet en drinkt?’ De redactie van Dagblad Suriname benaderde Jupta, voorzitster van de Stichting Mulokot Kawemhakan, over het issue rond inheemsen en covid. Sonia Guajajara, een van de eerste inheemse vrouwen van Brazilië die een covid-19-prik kreeg, werd het gesprek van de dag en topdoelwit van ‘anti-vaxxers’, die nepnieuws op social media plaatsen, WhatsApp-groepen, de belangrijkste manier waarop inheemsen horen wat er buiten vaak afgelegen dorpen gebeurt, werden al snel overspoeld met geruchten dat Guajajara – een belangrijke inheemse leidster – stierf als gevolg van een vaccinatie bedoeld om levens te redden.
De 46-jarige is een van de weinige inheemse vrouwen in Brazilië, die wereldwijde bekendheid verwierf. In 2017 nodigde zangeres Alicia Keys haar uit op het podium tijdens een concert in Rio de Janeiro, waar Guajajara de ontbossing van het Amazonegebied aan de kaak stelde. Een jaar later deed ze een gooi naar het vicepresidentschap. Vorige week werd ze een van de eersten in haar gemeenschap die werd getest, wat gebruikers van WhatsApp ertoe aanzette te verklaren dat ze zich ‘ziek voelde’ of al helemaal dood was, zei Guajajara. Zij staat aan het hoofd van APIB (Articulação dos Povos Indígenas do Brasil), dat veel van de 900.000 inheemse bevolking van het land vertegenwoordigt, en wordt beschouwd als de grootste overkoepelende organisatie die de inheemse stammen van Brazilië vertegenwoordigt.
Jupta Itoewaki: ‘Ik wil zo’n kans niet laten glippen’
Jupta Itoewaki zegt donderdag 4 februari in gesprek met Dagblad Suriname voorstander van het covid-vaccin te zijn. ‘Als inheemse rechtenactiviste is ‘acces to better health care’ een van de vele rechten waar ik voor opkom. Nu dat er een vaccin is en er een mogelijke kans bestaat dat inheemsen een van de eersten mogen zijn, wil ik zo’n kans niet voorbij laten gaan. En nee, het is niet zo zeer een boodschap. Het is alleen maar dat ik een andere mening heb dan anderen en dat is vaker gebleken. ‘
Op de vraag of ze enig idee heeft hoe inheemsen in Suriname aankijken tegen een vaccinatie, antwoordt de Wayana-activiste: ‘Dat is niet zo moeilijk. We hebben allemaal de reacties gelezen op Facebook, alsof de overheid zou hebben gezegd alleen de inheemsen eerst. Of toch wel? Tegen dit vaccin hebben de inheemsen een bizarre reactie. Terwijl als we over andere vaccinaties praten, zijn bijna alle inheemsen ingeënt.’
‘Social media dragen niet bij aan stimuleren van vaccinatie’
Jupta is kritisch over de rol van social media, met allerlei fake berichtgeving over de diverse vaccins, en meer verwarring en wellicht angst creëren onder inheemsen. ‘Ik ben zeker van mening dat social media niet bijdragen aan het stimuleren van de vaccinatie en dus verwarring en angst creëert onder de inheemsen. Een ander is ding is dat veel inheemsen ook niet goed lezen of luisteren. Of zelfs op onderzoek uitgaan. Men deelt graag wat andere delen. Ik zie dat met heel wat andere dingen en dit is niet alleen bij de inheemsen. Je zal mij nooit dingen zien delen, omdat iedereen het doet of omdat iedereen het spannend vindt of erachter staat.’
De Wayana vrouw zegt ook niet eens te weten wanneer en of er wel geld is om vaccins te bestellen voor de inheemsen. ‘Wat ik begrijp is dat eerst de frontlinie, de mensen in de zorg, aan de beurt zijn, dan de 60-plussers en mensen met onderliggende kwalen en dan de inheemsen. Maar, voor nu begreep ik dat er alleen vaccins besteld zijn voor de frontlinie, dus nog niet eens voor de inheemsen.’ Volgens haar wordt er deze dagen wel veel onder inheemsen gepraat en gediscussieerd over covid-19 en de vaccins. ‘Wij als Stichting Mulokot Kawemhakan praten met de Wayana-gemeenschap, al vanaf het begin van deze pandemie. Maar ook het Vids-bureau (Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname), dat ook vanaf het begin van de pandemie regelmatig communiceert met de dorpshoofden. De Vids houdt een keer in de week, meestal op de vrijdagavond, een informatie Zoom-sessie met verschillende dorpshoofden, artsen en andere belangrijk personen van de overheid en het Covid Managementteam.’
‘Wij zijn een kwetsbare groep, dat is de realiteit’
Overigens is Jupta van oordeel dat de inheemsen ook een zogenoemde kwetsbare groep zijn. ‘We zijn een kwetsbare groep, dat is de realiteit. Ik draai daar niet om heen. Er zijn nog steeds inheemse gemeenschappen, die geïsoleerd zijn, waarvoor wij als inheemse rechtenactivisten opkomen om ze met rust te laten, omdat contact met de buitenwereld hun dood kan betekenen en dat is niet nu maar allang voor deze pandemie. Dit, omdat ze gewoon niet resistent zijn voor de ziekten die er allemaal zijn. Het is gebleken uit onderzoek dat inheemse en tribale volken gewoon kwetsbaarder zijn, ook met onze gron njang en traditionele medicijnen.’
‘Ministerie van Volksgezondheid heeft als doelgroep Paramaribo’
Tot slot een kritische noot van de Wayana activiste richting de overheid: ‘Ik ben niet tevreden over de informatie vanuit het ministerie van Volksgezondheid zelf. Het ministerie heeft als doelgroep Paramaribo. Maar ik ben zeer tevreden over de communicatie van de Vids naar de inheemsen en ook de Medische Zending. Samen in partnerschap proberen wij zoveel mogelijk informatie te verschaffen in de eigen taal. En maken we de mensen bewust. Ook houden we de mensen up to date.’
PK
